3 sách hay về Chernobyl, những góc khuất của vụ tai nạn nhiệt điện hạt nhân

Chernobyl đã ghi dấu lại một sự kiện đáng sợ trong lịch sử nhân loại, thiên tai hạt nhân tồi tệ nhất từng diễn ra trên trái đất. Rủi ro từ hiểm họa này không chỉ là về sức khỏe con người mà còn đến việc sống sót của toàn bộ khu vực và cả ngành công nghiệp hàng không phục vụ bắc Âu. Trong suốt thời gian dài kể từ đó, nhiều sách đã được xuất bản để cho chúng ta hiểu rõ hơn về thảm họa này. 

Từ Bàn Môn Điếm Đến Chernobyl

TỪ BÀN MÔN ĐIẾM ĐẾN CHERNOBYL là tập phóng sự quốc tế và du ký đường xa của Trung Nghĩa. Sách tập hợp nhiều phóng sự quốc tế từ các quốc gia: Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Phillipines, Brunei, Malaysia, Ukraine, Brazil, Argentina, Panama, Nam Phi, Hungary, Ba Lan, Áo, Australia…

“Khi tìm đến những vùng đất mới, bạn có cơ hội để kết bạn và cùng trải nghiệm, để cảm nhận và học hỏi, để du ngoạn hay có dịp sống ở đó một thời gian, để hiểu rằng trên trái đất này người tốt vẫn nhiều hơn kẻ xấu, hành tinh này chứa đầy lòng cao thượng, sự hào sảng và tình yêu thương. Khi trở về bạn sẽ tiếp tục nắm bắt một cuộc sống đầy tươi mới và tiếp tục hi vọng vào những điều tốt đẹp.

Nhiều khi bạn cảm nhận rằng những chuyến đi khám phá những điều mới lạ té ra không phải ở nơi nào xa xôi mà chính là khám phá trong lòng mình, tìm đến những giới hạn của mình không chỉ từ thành công mà còn từ thất bại nữa.

Đồng thời, bạn thấu hiểu và cảm thông với người khác nhiều hơn sau những trải nghiệm. Câu chuyện trong phim hoạt hình đoạt giải Oscar 2010 Up của Hãng Pixar/Walt Disney khiến khán giả bồi hồi cảm động với ước mơ chinh phục những vùng đất lạ của cậu bé Carl và cô bé mê thám hiểm Ellie. Dù thời gian vật đổi sao dời với biết bao thăng trầm của cuộc sống, họ vẫn giữ cho nhau niềm khao khát đi đó đi đây. Và họ quyết tâm toại nguyện bằng cách này hay cách khác. Bởi tình yêu du lịch, khám phá thế giới của Carl và Ellie đã gắn chặt với lời thề nơi ngực trái: “Cross your heart” (hàm nghĩa “xác tính trong tim bạn”).

Thế giới luôn chờ đón bạn. Tôi chắc chắn rằng chúng ta càng yêu thương quê hương mình hơn sau mỗi chuyến đi xa. Bởi niềm hạnh phúc lớn nhất sau mỗi cuộc du hành chính là trở về nhà”.

(Trung Nghĩa)

AFTERMATH: Ác Quỷ Rừng Phế Tích

Chuỗi tác phẩm Aftermath Saga lấy bối cảnh thế giới thế kỷ 23 và bắt đầu bằng thảm họa nhà máy điện hạt nhân Chernobyl (1986) – một dự án bí mật của chính phủ. 

Năm 1986, nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ, biến hàng trăm km xung quanh thành khu vực cấm đi lại và để lại mối đe dọa lớn dưới lòng đất. Tuy nhiên, trái ngược với dự đoán của con người, chỉ sau hơn 30 năm, sinh quyển Chernobyl lại một lần nữa hưng thịnh trở lại.

Năm 2120: Tập đoàn Ying Industries đưa ra cảnh báo về khả năng phát nổ của tàn tích Chernobyl, đồng thời lãnh trách nhiệm xử lý hậu quả, nhưng trên thực tế lại che đậy một âm mưu khác. Sử dụng nguồn năng lượng khổng lồ vẫn đang tồn tại ở Chernobyl, tập đoàn Ying muốn xây dựng một trạm phát sóng khổng lồ để phát ra tín hiệu điều khiển sóng não con người nhằm mục tiêu thống trị thế giới. Kế hoạch này thất bại và gây rò rỉ trực tiếp chất độc có hại ra khu vực rừng bao quanh Chernobyl.

Theo dòng câu chuyện, người đọc sẽ dần tiếp cận với một thế giới vô tiền khoáng hậu với “Hạt Temno” – thứ vật chất thao túng sinh mệnh của vạn vật; Công nghệ thao túng trí não mang tên “Aftermath” cùng những chủng loài sinh vật hoang dã dần có được trí tuệ như con người. Kể từ đây, thế giới rộng lớn thứ kỷ 23 với đầy rẫy những biến động căng thẳng sẽ được mở ra, đan xen lẫn nhau một cách hấp dẫn, hé lộ nên âm mưu thống trị thế giới của một kẻ phản diện “bất tử”.

Lời Nguyện Cầu Chernobyl (Biên Niên Sử Của Tương Lai)

Lời nguyện cầu Chernobyl có thể được coi là một bản dịch mới so với ấn bản Lời nguyện cầu từ Chernobyl cũng do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam ấn hành năm 2016. Chính tác giả Svetlana Alexievich đã chỉnh sửa, bổ sung đáng kể cho tác phẩm phi hư cấu đặc biệt này: Bà bổ sung một chương tác giả tự phỏng vấn bản thân và phần “Thay cho lời kết” cùng một số câu, đoạn trong các cuộc độc thoại; đồng thời cũng thay đổi hầu hết tên những cuộc độc thoại trong tác phẩm. Lời nguyện cầu Chernobyl ra mắt dựa trên tinh thần trung thành hết mức có thể với nguyên tác và phần cập nhật đầy đủ – là tâm huyết của hai dịch giả Phạm Ngọc Thạch và Nguyễn Bích Lan.

Lựa chọn Svetlana Alexievich là tác giả nhận giải Nobel Văn chương năm 2015, Viện Hàn lâm Thụy Điển nhận định rằng: “Svetlana Alexievich được trao giải vì những trang viết đa dạng về giọng điệu, một biểu tượng mẫu mực về sức chịu đựng và lòng can đảm trong thời đại của chúng ta.”

Trong số những tác phẩm đáng giá của bà, có thể nhắc tới Lời nguyện cầu Chernobyl như một thí dụ tiêu biểu cho thể loại phi-hư cấu song lại giàu sức lay động không thua kém một sáng tác văn chương có giá trị nào.

Tờ Publishers Weekly coi Lời nguyện cầu Chernobyl là “cuộc chiếu X quang tâm hồn Nga”, trong đó, tác giả đã kiên trì và thầm lặng thực hiện những cuộc phỏng vấn với 500 nhân chứng có liên quan tới thảm họa nhân loại tàn khốc này: lính cứu hỏa, đội cứu hộ, chính trị gia, nhà vật lí, nhà tâm lí và những thường dân. Nhìn từ góc độ chính trị, “có lẽ không phải cuộc cải tổ của Gorbachev, Chernobyl mới chính là nguyên nhân thực sự khiến Liên bang Xô viết sụp đổ” (Political Affairs). Nhìn từ lăng kính xã hội, đây là thành quả gom nhặt hơn 10 năm những nỗi đau “tàn khốc và dữ dội” (New York Times Book Review) khiến cả thế giới một lần nữa phải bàng hoàng.

Có lẽ Alexievich đã quyết tâm truyền đi Lời nguyện cầu Chernobyl không phải ở tư cách một nhà báo hay nhà văn, mà trước hết ở tư cách một người Belarus ghi chép về “sự sống và cái chết của đồng bào mình” (The Nation). Chính vì vậy, không khó hiểu khi bà khơi sâu được “cảm giác lặng đi chẳng nói nên lời, cái ‘khôn tả’, tính anh hùng và niềm đau thương” (The Telegraph).

Lời kết

Chúng ta có cơ hội để đi sâu vào câu chuyện đáng sợ và phi thường của Chernobyl thông qua các tác phẩm văn học mang tính chi tiết và chân thực. Nhưng ngoài kết quả hiểu biết về sự cố này, hy vọng rằng những cuốn sách này còn giúp chúng ta suy ngẫm về những hậu quả mà hạt nhân có thể gây ra và cần phải làm gì để ngăn chặn các thảm họa tương tự trong tương lai.