7 sách hay về lý thuyết trò chơi giúp bạn hiểu sâu về lý thuyết này hơn

Lý thuyết trò chơi là một lĩnh vực hấp dẫn khám phá việc ra quyết định chiến lược trong các tình huống khác nhau. Cho dù bạn là sinh viên kinh tế, chuyên gia kinh doanh hay chỉ đơn giản là một độc giả khao khát tìm hiểu sâu vào thế giới lý thuyết trò chơi, việc tìm kiếm những cuốn sách phù hợp để nâng cao hiểu biết của bạn có thể là một nhiệm vụ khó khăn. Đó là lý do tại sao chúng tôi đã tuyển chọn một danh sách 7 cuốn sách đặc biệt về lý thuyết trò chơi dành cho bạn. 

Nhập Môn Lý Thuyết Trò Chơi

Hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống đều đặt ra cho chúng ta những vấn đề về quyết định, từ những câu hỏi đơn giản như nên ăn bánh pizza hay kem hay nhắm vào đâu để thực hiện một quả phạt đền cho đến những lựa chọn phức tạp hơn như chọn nghề nghiệp. Doanh nghiệp nên cạnh tranh với các doanh nghiệp khác như thế nào và chính phủ nên đàm phán các điều ước quốc tế như thế nào?

Lý thuyết trò chơi là một phương pháp để phân tích các vấn đề chiến lược trong nhiều bối cảnh khác nhau; ứng dụng của nó không giới hạn trong một chuyên ngành đơn lẻ, chẳng hạn như nghiên cứu kinh tế hoặc kinh doanh. Phần giới thiệu về lý thuyết trò chơi phản xạ có thể cung cấp một cái nhìn tổng quan đa ngành về chủ đề này.

Quyển sách giải thích nhiều khái niệm và kỹ thuật quan trọng mà không sử dụng ngôn ngữ hay phương pháp toán học. Điều này sẽ cho phép những ai không quen thuộc với toán học hiểu và vận dụng các kỹ thuật lý thuyết trò chơi.

Kéo Búa Bao – Lý Thuyết Trò Chơi Trong Cuộc Sống Thường Ngày

Thuở bé, chúng ta vẫn đinh ninh rằng Kéo, búa, bao là trò chơi đơn thuần dựa vào may mắn, và dù thông minh đến đâu, ta cũng không dám tuyên bố mình là kẻ luôn chiến thắng. Thế nhưng, ít ai biết đây chính là phiên bản tối giản nhất của lý thuyết trò chơi trong cuộc sống thường ngày. Theo đó, quyết định và chiến thuật của mỗi người chơi đều ảnh hưởng đến chiến lược của những người còn lại.

Tiến sĩ Len Fisher, nhà vật lý học đoạt giải Ig Nobel (dành cho những thành tựu khoa học hài hước), đã tiết lộ tất cả những bí mật xung quanh trò chơi Kéo, búa, bao, hiện thân của lí thuyết trò chơi trong quyển sách cùng tên. Ông chứng minh vì sao đôi lúc chúng ta phải chấp nhận thiệt hại để đạt kết quả chung tốt nhất, cùng những cách thức xoay chuyển tình thế sao cho có lợi cho mình. Từ đó, ông đã làm rõ bản chết tưởng như phức tạp của lí thuyết trò chơi, và ứng dụng nó nhằm giải quyết những tình huống lưỡng nam mà chúng ta luôn phải đối mặt.

Trò Chơi Của Nhà Tiên Tri – Bruce Bueno de Mesquita

Bruce Bueno de Mesquita là bậc thầy về lý thuyết trò chơi – cái tên hoa mỹ của một ý tưởng hết sức đơn giản: Con người cạnh tranh với nhau, và họ luôn làm những gì họ tin là tốt nhất cho lợi ích bản thân. Bueno de Mesquita sử dụng lý thuyết trò chơi và khả năng nhìn thấu hành vi con người của nó để dự đoán, và thậm chí định trước các sự kiện chính trị, tài chính hay những gì xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Dự báo của ông đã được mọi giới sử dụng, từ CIA đến các công ty lớn, và có tỷ lệ chính xác đáng ngạc nhiên, lên đến 90%.

Trong cuốn sách gây kinh ngạc và tiết lộ nhiều điều này, ông chia sẻ với chúng ta phương pháp đáng sửng sốt của mình và cho phép bạn cùng tham gia dự đoán một loạt các tình huống đàm phán và tranh chấp có mức độ ảnh hưởng cao.Sử dụng quan điểm gốc của lý thuyết trò chơi cộng với những phát triển của John Nash, nhà khoa học đã được trao giải Nobel và có lẽ được biết đến nhiều nhất qua bộ phim Một tâm hồn đẹp, Bueno de Mesquita mô tả chi tiết hệ thống tính toán tỉnh táo lạnh lùng và gây nhiều tranh cãi mà ông đã xây dựng nên. Hệ thống này cho phép chúng ta suy nghĩ một cách có chiến lược về mong muốn của đối phương, họ muốn điều đó đến mức nào, và họ sẽ phản ứng ra sao trước mỗi nước cờ. Từ đây, Bueno de Mesquita chơi trò dự đoán những sự kiện như đàm phán giải trừ quân bị ở Bắc Triều Tiên, quá trình tiến bộ và tan vỡ của nền hòa bình Trung Đông cùng với nhiều tình huống khác, trong đó ông đã dự đoán chính xác khách hàng nào của công ty kiểm toán Arthur Andersen có nhiều khả năng gian lận nhất (gợi ý: tên công ty này bắt đầu bằng chữ E). Và khi nhìn về tương lai, Bueno de Mesquita cũng cho thấy lý thuyết trò chơi có thể mang lại chiến lược ngăn cản thành công sự nóng lên của trái đất (thay vì phải phụ thuộc vào những quy định không khả thi, buộc các quốc gia phải cạnh tranh về mặt công nghệ) và chống khủng bố (tính được chính xác Mỹ cần viện trợ bao nhiêu để Pakistan chống lại Taliban).

Nhưng như Bueno de Mesquita cũng chỉ rõ, lý thuyết trò chơi không chỉ phục vụ cho sự nghiệp giải cứu thế giới, nó còn có thể giúp bạn ngay trong cuộc sống hàng ngày, bất kể là một vụ kiện (các luật sư thường tranh luận quá nhiều về tính chất vụ việc và đặt quá ít câu hỏi về động cơ của đối phương), một cuộc bỏ phiếu bầu CEO công ty (thay đổi cách thức bỏ phiếu sao cho có lợi hơn cho ứng viên bạn ưa thích), hoặc thậm chí khi đi mua ô tô (bắt đầu với việc biết chính xác bạn muốn gì, gọi cho từng cửa hàng trong bán kính 80km và chỉ thương lượng qua điện thoại).Tràn đầy kiến thức, kích thích người đọc và hiệu quả đến bất ngờ, Trò chơi tiên đoán sẽ khiến bạn thay đổi cách hiểu thế giới và kiểm soát được tương lai của mình. Cuộc sống là một cuộc chơi, và cách bạn tham gia cuộc chơi đó sẽ quyết định bạn thắng hay thua.

Trí Tuệ Kinh Doanh Và Lý Thuyết Trò Chơi

Kể từ khi ra đời đến nay, lý thuyết trò chơi ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu bởi tính ứng dụng cao của nó trong mọi lĩnh vực: kinh tế, sinh học, triết học, tâm lý…

Cuộc sống là một trò chơi. Bạn – với tư cách là người chơi – sẽ chơi như thế nào và chơi với tâm thế ra sao? Mỗi lựa chọn của bạn sẽ dẫn đến những kết quả xác định, vì vậy bạn phải tỉnh táo, đầy mưu lược và phải có tầm nhìn xa trông rộng. Cuốn sách Trí tuệ kinh doanh và lý thuyết trò chơi giới thiệu gần 100 chiến lược áp dụng lý thuyết trò chơi nhằm giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt trước mỗi lựa chọn trong kinh doanh và trong cuộc sống.

Những câu chuyện minh họa sinh động cùng những phân tích dễ hiểu mà sâu sắc trên cơ sở lý thuyết trò chơi sẽ giúp bạn nắm vững nghệ thuật ra quyết định và giành chiến thắng ngoạn mục trong mọi trận chiến cuộc đời.

Lý Thuyết Trò Chơi Trong Kinh Doanh

Trong thế giới kinh doanh phức tạp, tiềm tàng nhiều nguy cơ khó lường, việc xây dựng các chiến lược đúng đắn và ra các quyết định đúng đắn chính là vấn đề gây nhiều áp lực nhất cho các doanh nhân.

Trước đây, thương trường được coi là chiến trường – nơi chỉ có người thắng – kẻ bại, hay nói cách khác, kim chỉ nam cho mọi hoạt động kinh doanh chính là sự cạnh tranh. Giờ đây, “quan điểm về bổ trợ là một trong những khái niệm được đánh giá cao trong thương mại” (Andrew S. Grove – Chủ tịch kiêm TGĐ Intel).

Theo đó, thương trường không đơn thuần chiến trường, nó như một cuộc chơi, không nhất thiết phải thắng – bại rạch ròi mà có khi cùng thắng/ cùng thua. Do vậy, các nhà kinh doanh phải có chiến thuật để nhận diện, phân loại người chơi, trò chơi… để duy trì và củng cố quyền lực trong cuộc chơi.

Hai chuyên gia về lý thuyết trò chơi A.M. Brandenburger & B.J. Nalebuff sẽ cung cấp cho các bạn “một cách tiếp cận đầy tính cách mạng để đạt được thành công trong kinh doanh bằng lối tư duy triết học, thực tế và nuôi dưỡng kết quả thắng lợi cho mọi phương án.” (Deepak Chopra – tác giả cuốn Bảy nguyên tắc tinh thần để thành công và Phương pháp của một thiên tài).

Lý Thuyết Trò Chơi Và Ứng Dụng Trong Quản Trị – Kinh Doanh

Không dùng những mô hình toán học rối rắm, không dùng những thuật ngữ chuyên môn phức tạp, chỉ bằng một cách diễn giải đầy trí tuệ mà thư thái, nhẹ nhàng, tác giả đã dẫn dắt người đọc đến với một lý thuyết thật hay, truyền đạt cho người đọc những tư tưởng, nội dung cốt lõi của lý thuyết đó, giúp người đọc nắm được vấn đề và cảm nhận được lý thuyết này có thể ứng dụng rộng rãi đến nhường nào trong công việc và cuộc sống của họ. Đặc biệt, những câu chuyện hoặc tình huống giả định được chọn lọc từ nhiều nơi, nhiều bối cảnh khác nhau và đưa vào các chương của cuốn sách thật sự rất hữu ích: chúng vừa minh họa rất thuyết phục cho lý thuyết trò chơi, vừa là những bài học thực tiễn rất phong phú và gần gũi đối với người đọc Việt Nam.

Cấu trúc cuốn sách Lý thuyết trò chơi và ứng dụng trong quản trị – kinh doanh gồm ba phần: Cạnh tranh và hợp tác (Chương 1 – Chương 6), Đàm phán (Chương 7 – Chương 11), Cấu trúc sở hữu và Thể chế (Chương 12 -Chương 16), tác giả đã chủ định tập trung vào hai loại đối tượng chính là doanh nhân và các nhà quản lý. Chắc chắn hai đối tượng này sẽ tìm thấy ở cuốn sách nhiều kiến giải cho những thực tế họ thường xuyên giáp mặt, nhiều bài học cho những vấn đề họ luôn suy ngẫm, nhiều gợi mở cho các giải pháp hoặc hướng đi họ đang tìm kiếm. Không chỉ có họ, các đối tượng khác và người đọc nói chung qua cuốn sách này cũng có thể thu nhận được vô số thứ cho mình – tri thức, cách tiếp cận, cách nhìn nhận và lý giải các vấn đề của chính mình hoặc trong cuộc sống xung quanh.

Tư Duy Chiến Lược (Lý Thuyết Trò Chơi Thực Hành)

Tư duy chiến lược (Lý thuyết trò chơi thực hành) tóm gọn nghệ thuật tư duy đúng đắn, được áp dụng trong mọi bối cảnh khác nhau của cuộc sống, giúp bạn vượt lên đối thủ, trong khi biết rằng đối thủ cũng đang làm điều tương tự với mình. Cuốn sách là tác phẩm để đời của hai nhà kinh tế học Avinash K.Dixit và Barry J.Nalebuff.

Nền tảng của “tư duy chiến lược” bao gồm một số nguyên tắc cơ bản đơn giản, là căn nguyên của ngành khoa học chiến lược. Những nguyên tắc ấy hoàn toàn có thể giúp bất cứ ai, dù thuộc tầng lớp xã hội nào, làm ngành nghề gì, cũng có thể trở thành những chiến lược gia có nghề.

Ngành khoa học của tư duy chiến lược mà chúng tôi muốn nói đến được gọi là lý thuyết trò chơi (game theory) – là một ngành khoa học non trẻ được hình thành khoảng 50 năm. Giống như mọi ngành khoa học khác, tư duy chiến lược được biểu hiện bằng các biệt ngữ và toán học. Đây chính là điểm hạn chế của ngành, bởi nó không cho phép tất cả mọi người, ngoại trừ các chuyên gia, hiểu được những ý tưởng cơ bản. Trong cuốn sách Tư duy chiến lược – Lý thuyết trò chơi thực hành, hai tác giả Avinash K.Dixit và Barry J.Nalebuff đã cố gắng cụ thể hóa tất cả các lý thuyết toán học và các biệt ngữ bằng các tình huống gần gũi với cuộc sống, bên cạnh một phần số học, các đồ thị và bảng biểu.

Cuốn sách này không giới hạn các ý tưởng trong bất cứ tình huống cụ thể nào mà đưa ra rất nhiều ví dụ minh họa cho mỗi nguyên tắc cơ bản. Việc đưa ra các tình huống đa dạng giúp bạn đọc thuộc nhiều nghề nghiệp, tầng lớp xã hội khác nhau tìm thấy được những điểm quen thuộc, đồng thời họ cũng sẽ tự tìm ra mối liên hệ thông qua các tình huống đó. “Tư duy chiến lược” đã mang đến cho nhiều người một cách nhìn mới về mọi sự kiện, hiện tượng trong xã hội, kể từ văn học, phim ảnh và thể thao cho đến các sự kiện chính trị, lịch sử.

Không hề khô khan như nhiều cuốn sách mang nặng tính học thuyết khác, Tư duy chiến lược diễn biến theo kiểu kể chuyện. Nguồn gốc xưa của nó là một khóa học về “trò chơi chiến lược” mà Avinash Dixit triển khai và dạy tại Trường Woodrow Wilson về Các vấn đề cộng đồng và quốc tế thuộc Đại học Princeton. Barry J.Nalebuff sau đó dạy khóa học này, và dạy một khóa học tương tự ở khoa Khoa học chính trị của Đại học Yale và sau đó là tại Trường Tổ chức và Quản trị (SOM) thuộc Đại học Yale.

Đến nay, Tư duy chiến lược – Lý thuyết trò chơi thực hành đã trở thành cẩm nang quen thuộc của nhiều người, nhờ vào tính đúng đắn và khả năng ứng dụng cao trong thực tiễn đời sống của nó.

Nhà kinh tế học Paul Samuelson – người đạt giải Nobel Kinh tế 1970 từng nhận xét: “Để hiểu biết về hiện tại, bạn cần một sự hiểu biết khái quát về Lý thuyết trò chơi. Dixit và Nalebuff đã cung cấp cho bạn những chìa khóa cốt yếu. Bạn sẽ gặt hái được nhiều điều bổ ích và thú vị từ cuốn sách này…”

Lời kết

Lý thuyết trò chơi là một lĩnh vực nghiên cứu hấp dẫn và có giá trị có thể làm sáng tỏ hành vi của con người, quá trình ra quyết định và tư duy chiến lược. Các cuốn sách được thảo luận trong bài viết này cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về chủ đề này, từ các văn bản giới thiệu đến các tác phẩm chuyên sâu và nâng cao hơn.