Phần 1TẠO DỰNG QUAN HỆ THEO TÌNH HUỐNG

1.TẠO DỰNG QUAN HỆ LÀ GÌ?

Mọi người thường nói bạn nên tạo dựng quan hệ nhưng chưa ai định nghĩa được chính xác điều đó là gì? Phải chăng việc tạo dựng quan hệ chỉ đơn thuần là tham gia các sự kiện, hội nghị hoặc tiệc tùng, ăn tối rồi thu thập danh thiếp và cố gắng thực hiện việc bán hàng hay nó là cái gì đó sâu sắc hơn thế và thật sự bổ ích? Bạn cần những kỹ năng gì khi tạo dựng quan hệ và phải chăng có một hay nhiều kiểu để tạo dựng quan hệ.

Một trong những câu trả lời hay nhất cho các câu hỏi trên chính là giới thiệu bản thân với những người bạn gặp trong một sự kiện “phát triển quan hệ”. Hãy nhớ lại lần gần đây nhất bạn tham gia một sự kiện mà ở đó bạn biết rất ít về những người cùng tham dự và bạn có thể nhận ra một vài kiểu tính cách trình bày dưới đây.

Mẫu người thích tiếp thị

“Tôi! Tôi! Tôi!” – câu nói ẩn chứa điều mà những nhà tâm lý học gọi là mẫu người thích tiếp thị. Mẫu người này nhìn nhận mọi người và bản thân như là hàng hóa. Và họ coi việc mua và bán chính là cơ hội bán hàng của mình.

“Bạn làm gì?” – mẫu người thích tiếp thị hỏi, đồng thời quan sát gu ăn mặc của bạn, sau đó quyết định xem liệu bạn có thể là khách hàng tiềm năng và đáng để dành thời gian nói chuyện hay không. Có lẽ ngoại trừ tính cách thích tiếp thị, thì mẫu người này cũng không đến nỗi tệ lắm. Họ không mấy khi nói về bản thân mà thường kể về kế hoạch làm ăn hoặc về sản phẩm của mình và cố gắng để bạn thấy được lợi ích của chúng và hy vọng có thể bán được hàng.

Với cuộc hội thoại cứng nhắc, những phép ẩn dụ khó hiểu và những câu chuyện không ăn nhập, bạn bắt đầu tự hỏi liệu mẫu người thích tiếp thị đã đọc hết cuốn sách How to win friends and manipulate people (Đắc nhân tâm và nghệ thuật lôi kéo) hay có lẽ họ chỉ tham gia một khóa học ngắn ngày về “Những kỹ năng thuyết phục”.

Một lần mẫu người thích tiếp thị đã thử 101 cách khác nhau trong cuốn sách dạy bán hàng của mình để lôi kéo bạn. Mặc dù bạn biết tất cả lợi ích của việc mua “những thiết bị điện tử” mà mẫu người này bán với giá bán buôn, nhưng bạn vẫn không mua và họ bỏ đi. Mẫu người thích tiếp thị lại tiếp tục trò chuyện với một khách hàng tiềm năng khác nhưng không quên đưa cho bạn tấm danh thiếp và nhờ giới thiệu với mọi người. Hãy bỏ qua mẫu người thích tiếp thị.

Mẫu người hay kể lể

Sở trường của mẫu người hay kể lể là nói chuyện nhảm nhí. Chỉ sau 10 phút bạn có thể biết hầu hết mọi thứ về mẫu người này từ “những vật tượng trưng cho địa vị“ mà họ có được cho đến khoản tiền được thưởng sau một phi vụ làm ăn thành công như một quí tộc trẻ đầy quả cảm. Bạn không hỏi nhiều nhưng lại nhận được rất nhiều câu trả lời cho cả những câu hỏi không hề đưa ra. Đây là một trong những cách giúp bạn biết rằng mình đang ở công ty của mẫu người hay kể lể.

Mẫu người hay kể lể càng tiếp tục câu chuyện của mình với một giọng đều… đều… bao nhiêu, thì bạn càng muốn bỏ đi bấy nhiêu, nhưng dường như họ không hay biết. Đối với một số quan điểm mà họ đưa ra, bạn cũng có điều liên quan để nói ‒ những điều mà ít ra cũng đáng nói hơn nhiều so với điều vụn vặt của họ. Nhưng bạn có cố nói chen vào dù chỉ một từ cũng không được, dường như trong cuộc hội thoại này chỉ mình họ độc thoại.

Cuối cùng, cũng có một người trong phòng nhận ra mẫu người này, rồi đi tới trò chuyện với người đó. Bạn nắm lấy cơ hội và rời đi nhanh chóng trong khi mẫu người hay kể lể tìm được nạn nhân kế tiếp.

Mẫu người nổi tiếng

Chúng ta có thể coi mẫu người nổi tiếng ở đây là một nữ danh ca. Mọi người nhận ra cô ấy ngay khi bước chân vào phòng, và trước khi bạn có cơ hội giới thiệu bản thân với nữ danh ca này thì cô ấy đã có được chỗ ngồi tuyệt vời nhất trong khi mọi người đang vây quanh trò chuyện với cô. Mọi con mắt trong phòng đều hướng về phía cô ấy.

Nữ danh ca chỉ dùng rượu sâm banh hảo hạng được mang tới bởi một người cô không hề quen biết, nhưng đó lại là người đặc biệt biết ơn cô vì đã tới tham dự bữa tiệc của họ. Cô khá kiểu cách trong khi nhấm nháp những chiếc kẹo sô-cô-la được mang tới bởi người bồi bàn đáng yêu. Cô cười rất nhiều nhưng dường như có vẻ xa cách và như thể cô đang ở trong “thế giới riêng” của mình vậy.

Chỉ một số người được gần cô và dường như cô thích thú với điều này. Cô rời khỏi bữa tiệc trước khi bạn “tính” đến việc nói chuyện với cô ấy. Cô đi tới bữa tiệc tiếp theo để “gặp gỡ” những người thú vị hơn – những người có thể hiểu rõ giá trị của cô ấy.

Mẫu người hay xin lỗi

Mẫu người hay xin lỗi dường như không biết vì lí do gì mà tối nay họ lại tham dự trong buổi gặp mặt này. Bởi lẽ điều đầu tiên mẫu người này nói với bạn là họ “thật sự xin lỗi” vì không mang theo quà, cũng như ăn mặc không phù hợp hoặc quá đơn điệu…

Mẫu người này xin lỗi mọi thứ, kể cả khi họ quên tên của bạn. Vào cuối buổi tối đó, bạn ước gì mẫu người này là một kí tự trên bàn phím để rồi nếu họ còn xin lỗi một lần nữa, bạn sẽ nói: “Tôi thề, tôi sẽ nhấn phím xóa!”

Mẫu người hay xin lỗi rời khỏi bữa tiệc sớm trước hai giờ đồng hồ – sau khi đã xin lỗi mọi người rằng mình có việc phải về nhà. Nhưng ít ra mẫu người này cũng đến tham dự bữa tiệc, mặc dù có vẻ như không hề muốn vậy…

Mẫu người thích ở nhà

Bạn không bao giờ có cơ hội gặp những người như vậy ở một sự kiện nào đó. Mặc dù nhìn bề ngoài thì mẫu người thích ở nhà có vẻ khá năng động và lôi cuốn khi gặp gỡ qua Internet. Có lẽ chúng ta sẽ gặp lại mẫu người này ở phần cuối của cuốn sách khi xem xét kỹ thuật mạng, nhưng có một điều chắc chắn rằng họ không phải là người bạn có thể mời đi uống một cái gì đó. Vâng! Có lẽ đây là một người bạn ảo!

Mẫu người thích chầu rìa

Chúng ta khó lòng gặp mặt mẫu người thích ở nhà, song với mẫu người thích chầu rìa thì cũng không khác là bao, dù cho họ cũng có mặt trong căn phòng này. Mẫu người thích chầu rìa ăn mặc khá lộng lẫy, thậm chí là quá chỉnh chu. Điều đó cũng khó chịu giống như những cuộc trò chuyện với mẫu người này, đó là những đoạn độc thoại bị ngắt quãng bởi các khoảng lặng tẻ nhạt đợi chờ sự hồi đáp.

Nét đặc trưng nổi bật của mẫu người thích chầu rìa đó là giỏi lắng nghe, tuy nhiên lại quá mức đến nỗi việc này có thể tiếp diễn mãi mãi ngay cả khi không có ai nói cả. Đây chính là vấn đề rắc rối mấu chốt trong việc nói chuyện với mẫu người thích chầu rìa – thực tế là không hề có cuộc hội thoại nào. Những cuộc hội thoại mỗi lúc càng trở nên vụn vặt hơn. Dường như bạn vừa là người bắt đầu, vừa phải kết thúc mỗi cuộc hội thoại, cũng như cung cấp phần lớn khúc giữa của những cuộc hội thoại ấy.

Sau khi nói chuyện với mẫu người thích chầu rìa một lúc, thì không hề có bất kỳ cuộc hội thoại nào nữa và thay vào đó là sự tưởng tượng. Bạn bắt đầu tự hỏi: “Phải chăng người này không thích mình” hay “Có lẽ người này ít nói”. Cũng vì mẫu người thích chầu rìa không có khả năng bắt đầu cuộc hội thoại nên hầu như mọi lúc họ đều ngồi một mình nhưng dường như không ai nhận ra điều đó.

Mẫu người chỉ gặp một lần

Bạn gặp mẫu người này từ đầu buổi tối và cảm thấy hai người khá hợp nhau. Mẫu người này thường để lại ấn tượng tốt cho mọi người ngay khi mới gặp. Bạn và mẫu người này cùng kể cho nhau nghe việc các bạn đến đây như thế nào, đồ uống ở đây đắt đỏ ra sao và cả việc hai người cùng xem một bộ phim đến hai lần.

Nhưng nửa tiếng sau thì câu chuyện của cả hai người cạn dần và cả hai đều phải nỗ lực để câu chuyện tiếp tục. Bạn nhìn xung quanh và thấy một số người mà bạn nghĩ rằng gặp gỡ họ hẳn là thú vị, nhưng đúng lúc đó thì người này lại mời bạn uống cái gì đó tại quầy bar. Trước khi kịp nhận ra buổi tuối hôm đó đã trôi đi, thì bạn đã dành nó vào một cuộc trò chuyện tẻ nhạt, vô vị. Tuy nhiên, khoảng thời gian ban đầu không đến nỗi tệ. Vào cuối buổi tối, mẫu người này ghi lại địa chỉ e-mail của mình lên một mặt của chiếc khăn và hứa sẽ giữ liên lạc với bạn trong một vài tuần tới. Trong vòng hai tuần thì chiếc khăn đó còn khó tìm hơn cả một người mất tích, dĩ nhiên là mẫu người chỉ gặp một lần đã lặn mất tăm và bạn không bao giờ còn nghe về người này nữa.

Mẫu người đóng vai trò kết nối

Trong mỗi buổi tối hay sự kiện đều có một điểm nhấn và đối với bạn mẫu người đóng vai trò kết nối chính là điểm nhấn trong sự kiện đó. Họ tiếp cận bạn ngay từ đầu, giới thiệu bản thân với bạn, cũng như đề cập đến việc hai người may mắn thoát khỏi cuộc trò chuyện với mẫu người thích kể lể. Mẫu người này khá nồng hậu và dường như thật sự quan tâm tới bạn. Họ hỏi ý kiến của bạn về chuyến đi du lịch châu Á vào kỳ nghỉ hè này và cùng bàn luận về các môn thể thao. Mẫu người đóng vai trò kết nối khá là hòa đồng.

Một điểm mà mẫu người này thật sự gây ấn tượng với bạn là cách dẫn dắt mọi người nhập chuyện nhưng hầu như không mất công sức. Họ dường như biết tất cả mọi người, có thể giới thiệu tên từng người và nói với bạn một vài điều về họ. Chính điều này là khởi đầu của cuộc trò chuyện. Sau đó, bạn đã hiểu ra rằng bản thân họ đã từng gặp những người này.

Vào cuối buổi, mọi người đều đưa thông tin liên lạc chi tiết cho mẫu người đóng vai trò kết nối và tất cả đều nhận được lời mời đến dự tiệc vào dịp Giáng sinh. Người này sẽ giữ liên lạc với tất cả những người mà mình gặp và quí mến. Thực tế, người này thật sự quí bạn. Sau buổi tối hôm đó, bạn nhận được một bức ảnh điện tử tuyệt đẹp kèm theo tấm hình của Singapore với thông điệp: “Mong rằng những kí ức đẹp đẽ của bạn được giữ mãi”. Bạn rất vui và hy vọng hai người sẽ tiếp tục giữ liên lạc với nhau.

Vậy tạo dựng quan hệ chính xác là gì?

Tất cả các ví dụ trên chỉ là những bức tranh phác họa về phương pháp hay cách thức thể hiện sự tồn tại của chúng ta thông qua việc tạo dựng quan hệ. Chúng có thể khiến bạn mỉm cười bởi bạn nhận ra rằng những tính cách này không chỉ có ở người khác mà còn hiện hữu ngay trong chính mình. Vậy nghĩa thật sự của từ “tạo dựng quan hệ” là gì?

Dưới đây là một số khái niệm về “tạo dựng quan hệ”:

• Tạo dựng quan hệ giỏi tức là biết tận dụng tất cả những mối quan hệ bạn có nhằm đạt được ích lợi cho cả đôi bên.

• Tạo dựng quan hệ giống như một cuộc hành trình. Cộng tác với người khác để cùng hướng tới đích chung và tận hưởng sự thú vị của chuyến đi đó.

• Tạo dựng quan hệ là việc sử dụng thông minh mối quan hệ với người khác.

• Tạo dựng quan hệ chính là nói về việc xây dựng thanh danh nghề nghiệp của bạn tốt lên, đồng thời thiết lập một mạng lưới quan hệ bạn có thể trông cậy mỗi khi cần sự hỗ trợ.

Tóm lại, “tạo dựng quan hệ” là:

• Tạo dựng quan hệ liên quan đến những mối liên hệ cụ thể, đó là mối liên hệ giữa con người với nhau. Để miêu tả tập hợp những con người có quan hệ với nhau, chúng ta sẽ dùng từ “cộng đồng”.

• Tạo dựng quan hệ không chỉ là việc tạo ra công cụ hỗ trợ đắc lực, mà còn tạo nên nguồn tài nguyên giúp bạn đạt được những mục tiêu như mong muốn.

• Tạo dựng quan hệ có thể làm phong phú chất lượng sống của bạn cũng như của người khác.

• Tạo dựng quan hệ là một động từ gợi cho ta thấy tính năng động, tự nhiên của nó. Mạng lưới quan hệ có thể phát triển song cũng có thể thu hẹp nếu bạn không biết cách gìn giữ và xây dựng nó.

Xây dựng một cộng đồng

Một trong những nhân tố tạo nên sự khác biệt của cuốn sách này đó chính là việc tạo dựng quan hệ không mang “tính cá nhân”. Nó không phải hoạt động kiểu “Tôi!Tôi !Tôi” của mẫu người thích tiếp thị. Người tạo dựng quan hệ cừ khôi nhận thức được rằng họ là một phần của cả hệ thống vận hành dựa trên sự tương hỗ và mỗi cá nhân trong hệ thống đó là một phần của cộng đồng – những con người có liên quan mật thiết với nhau.

Ngay từ khi sinh ra chúng ta đã biết cách tạo dựng quan hệ – trong đó có cả bạn. Tạo dựng quan hệ là điều mà tất cả chúng ta đều học từ lúc bé để có được những nhu cầu cơ bản. Chúng ta có thể không sử dụng từ “tạo dựng quan hệ” nhưng mỗi người trong xã hội đều có liên hệ với một mạng lưới quan hệ cụ thể nào đó. Câu hỏi duy nhất cần đặt ra ở đây không phải là: “Chúng ta có tạo dựng quan hệ hay không?” mà là: “Chúng ta tạo dựng quan hệ có hiệu quả không?”

Người tạo dựng quan hệ cừ khôi nhận ra rằng họ càng có nhiều mối quan hệ tương hỗ bao nhiêu, thì họ càng được hưởng lợi từ những lựa chọn tiềm năng và các cơ hội ấy bấy nhiêu.

Các cộng đồng trong đó những cá nhân tạo dựng quan hệ thiết lập nên thường không có địa điểm cố định. Có lẽ những cộng đồng này chỉ thể hiện qua các lợi ích đa dạng của chúng hoặc chúng là ảo. Chúng có thể có các cộng đồng khác gia nhập vào cũng như tách ra từ chúng, song chúng được liên kết bởi một nhân tố – người tạo dựng quan hệ cừ khôi đóng vai trò cầu nối hay mối liên kết thiết yếu đến từng cộng đồng.

Phần bỏ trống dưới đây là dành cho bạn viết định nghĩa của chính mình về việc tạo dựng quan hệ

Tạo dựng quan hệ là….

2.HIỆN GIỜ BẠN ĐANG Ở ĐÂU TRÊN THANG ĐIỂM TẠO DỰNG QUAN HỆ?

Hãy làm bài trắc nghiệm dưới đây để biết điểm yếu của bản thân khi tạo dựng quan hệ.

Đánh dấu vào ô bạn cho là đúng với mình nhất:

1. Tôi rất tự tin khi gặp người lạ.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

2. Tôi thấy khá dễ dàng trong việc đưa ra “một câu chuyện phiếm” để cuộc trò chuyện được tiếp tục

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

3. Tôi quyết đoán và tự tin trong việc đòi hỏi những điều tôi yêu cầu ở người khác.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

4. Phương pháp có tổ chức cho phép tôi tìm kiếm và liên hệ dễ dàng với các đầu mối liên lạc.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

5. Nhóm của tôi gồm nhiều bạn có những nền tảng giáo dục khác nhau (ví dụ: độ tuổi, sở thích,..)

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

6. Tôi luôn cố gắng nói chuyện với nhiều người nhất có thể trong suốt thời gian diễn ra sự kiện chứ không chỉ nói với người đi cùng hay người tôi biết rõ.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

7. Tôi thích có được những trải nghiệm mới (Ví dụ: đi đến những nơi mới lạ, thưởng thức những món ăn khác nhau,…)

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

8. Tôi cảm thấy rằng mối quan hệ của tôi với người khác rất sâu sắc và chân thực cũng như chia sẻ những thông tin về bản thân với họ.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

9. Tôi nhớ tên, gương mặt và kể cả những chi tiết nhỏ của từng người tôi gặp.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

10. Tôi thấy khá dễ dàng trong việc nhờ ai đó giúp đỡ mình

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

11. Tôi rất thoải mái khi chia sẻ các thông tin liên lạc cho người khác cũng như làm tất cả những gì mà tôi có thể để hỗ trợ họ nếu được.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

12. Tôi là thành viên năng động của các tổ chức, câu lạc bộ và các đoàn hội có những nhà tư tưởng hàng đầu trong lĩnh vực mà tôi quan tâm.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

13. Tôi dành thời gian để liên hệ thường xuyên với các cá nhân trong mạng lưới của mình, ngay cả khi không cần gì ở họ. Tôi hướng tới việc gửi các thông tin có ích hay các đầu mối liên hệ mà tôi tin có thể hỗ trợ những người mà tôi quen.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

14. Tôi sử dụng công nghệ như một công cụ hỗ trợ bản thân để liên lạc với các mạng lưới quan hệ rộng hơn.

● Không bao giờ

● Đôi khi

● Lúc có lúc không

● Khá thường xuyên

● Luôn luôn

Cách tính điểm

Tổng điểm của bạn:

• Bạn được 5 điểm cho mỗi câu trả lời: “Luôn luôn”.

• Bạn được 4 điểm cho mỗi câu trả lời: “Khá thường xuyên”.

• Bạn được 3 điểm cho mỗi câu trả lời: “Lúc có lúc không”.

• Bạn được 2 điểm cho mỗi câu trả lời: “Thỉnh thoảng”.

• Bạn được 1 điểm cho câu trả lời: “Không bao giờ”.

Tổng số điểm mà bạn đạt được:

• Từ 47-70 điểm: Bạn hẳn là một người rất khá trong việc tạo dựng quan hệ song chưa thật sự cừ khôi. Tôi mong rằng cuốn sách này sẽ giúp bạn hoàn thiện hơn các kỹ năng cũng như có thêm những ý tưởng mới trong việc tạo dựng quan hệ.

• Từ 23-46 điểm: Bạn cần nghiên cứu các lời khuyên đưa ra trong cuốn sách, chúng sẽ giúp bạn tiến lên một tầm cao mới trong việc tạo dựng quan hệ, từ trung bình hoặc khá trở thành giỏi và xuất sắc.

• Từ 14-22 điểm: Bạn hẳn là mới bắt đầu việc tạo dựng quan hệ. Cuốn sách này sẽ cung cấp cho bạn những cách thức cũng như các phương tiện giúp bạn thay đổi hoàn toàn khả năng của mình và có thể tạo dựng quan hệ thành công. Hãy tận hưởng những điều thú vị từ cuốn sách!