5 sách hay về thuyết tương đối, giải mã những khái niệm phức tạp một cách dễ hiểu

Cho dù bạn là một người đam mê khoa học hay chỉ đơn giản là tò mò về những bí ẩn của vũ trụ, đi sâu vào thuyết tương đối thông qua sách có thể là một trải nghiệm hấp dẫn. Từ những lý thuyết đột phá của Einstein đến những tiến bộ mới nhất trong vật lý thiên văn, có rất nhiều điều đang chờ bạn khám phá.

Sự Đầy Của Cái Không

Chúng ta đang đứng giữa hai cột mốc về sự hiểu biết của con người, vô cùng nhỏ và vô cùng lớn, cả hai đều đã đặt ra những thách thức ghê gớm trong suốt lịch sử loài người. Tương tự như cái vô hạn, cái vô tận xuất hiện dưới nhiều hình thức biểu hiện khác nhau trong các lĩnh vực tư duy khác nhau của con người.

Nỗi sợ hãi về sự vô ích hoặc trống rỗng rất rõ ràng trong tư tưởng phương Tây, bằng chứng là số 0, biểu diễn của cái không trong toán học, có nguồn gốc từ phương Đông bất chấp những tiến bộ khoa học xuất sắc trong toán học phương Tây.

Con người sợ chân không, tự nhiên sợ chân không, vậy chân không thật sự là gì? Nó có thật sự trống rỗng? Không gian trong vũ trụ có phải là chân không? Làm thế nào mà vũ trụ lại chuyển từ không tồn tại thành tồn tại, từ hư vô thành một cái gì đó? Vai trò của chân không trong sự ra đời của vũ trụ là gì?

Trong cuốn Sự đầy của cái không, tác giả Trịnh Xuân Thuận đưa độc giả đi qua lịch sử phát triển của khoa học và triết học về chân không, từ thuyết tương đối đến lý thuyết lượng tử, từ khái niệm chân không trong Đạo giáo đến các mặt đối lập bổ sung cho nhau trong Phật giáo. Đây là cuốn sách dành cho tất cả những ai muốn hiểu hơn về nguồn gốc vũ trụ, và do đó hiểu hơn về nguồn gốc của chính loài người, những sinh vật có ý thức để đặt câu hỏi về cõi hư vô đã sinh ra vũ trụ này.

Thuyết Tương Đối Hẹp Và Rộng

“Nếu tự hỏi từ đâu tôi đã thiết lập lý thuyết tương đối thì câu trả lời dường như nằm ở điều sau đây: người lớn bình thường hầu như không suy nghĩ về những vấn đề thời gian và không gian. Họ nghĩ rằng mình đã làm điều đó từ nhỏ rồi. Ngược lại, tôi phát triển chậm về mặt trí tuệ đến nỗi tôi bắt ngạc nhiên về không gian và thời gian khi tôi đã lớn. Một cách tự nhiên, tôi đã thâm nhập vào toàn bộ vấn đề sâu hơn những đứa trẻ có năng khiếu phát triển bình thường khác.

Tôi không thông minh hơn người thường nào. Tôi đơn giản chỉ tò mò hơn một người trung bình, và tôi không bỏ cuộc trước một vấn đề cho đến khi tôi tìm được giải đáp”.

Vào tuổi 26, một nhân viên không tên tuổi Albert Einstein của Sở cấp bằng phát minh Thụy Sĩ đã làm cho cuộc cách mạng của bức tranh vật lý thế giới bằng 5 bài báo bộc phát. Từ một góc ẩn dật với công việc kiếm sống qua ngày, Einstein đã vụt lên như một ngôi sao sáng. Tốt nghiệp đại học nhưng không có được chức vị hàn lâm khiêm tốn nào để kiếm sống và tiếp tục nghiên cứu, thế mà ông đã khiến tòa nhà vật lý Newton bỗng chốc không còn “đứng vững”.

10 năm sau, 1915, Einstein tiến thêm một bước khổng lồ khi hoàn thành thuyết tương đối rộng, giải mã hoàn toàn thuyết hấp dẫn của Newton vốn mang nhiều tính chất thần bí(…). Tất cả những hoạt động thiên văn ngày nay, hay mô hình chuẩn Big Bang của vũ trụ học đều mang dấu ấn sâu đậm của học thuyết này.

Trong một cuộc trò chuyện với cậu con trai chín tuổi, Einstein nói rằng: “Nếu một con bọ bò dọc trên một cành cây cong, nó không biết rằng cành cây bị cong. Bố diễm phúc nhận ra điều mà con bọ không thấy.”

Einstein – Cuộc Đời Và Vũ Trụ

Cuốn sách khai thác và công bố những tư liệu mới nhất về Einstein, làm rõ những giai đoạn, sự kiện và vấn đề trong cuộc sống cá nhân của Einstein.

Cuốn sách cũng chỉ ra và làm rõ những chặng trên con đường khoa học của Einstein, cho thấy những suy tư và trăn trở của ông để đưa ra những lý thuyết vật lý làm thay đổi toàn bộ nền vật lý thế kỷ XX, cũng như cuộc tranh luận của ông với các nhà cơ học lượng tử. Tác giả đã lột tả được cá tính, tư tưởng chính trị và những đặc điểm trong trí tuệ, nhân cách của Einstein một cách sinh động.

Nhận định:

“Với tài kể chuyện vô song, Isaacson đã làm nên kỳ tích là vừa giữ được tượng đài Einstein, vừa mang lại cho ông hơi thở sống động, giúp ta cảm thấy như thể ông đang bước đi giữa chúng ta. Đúng là một tác phẩm tuyệt vời” (Doris Kearns Goodwin, tác giả cuốn Team of Rivals [Đội của các đối thủ], No Ordinary Time [Không có thời gian thông thường], và là tác giả đoạt giải Pulitzer về lịch sử.)

“Isaacson đã làm được một việc xuất sắc là truyền tải được cả phần con người lẫn các chi tiết thú vị trong cuộc đời khoa học của Einstein. Đây không chỉ là một cuốn tiểu sử hấp dẫn, mà mỗi trang luôn mời chào ta đọc trang tiếp theo, mà còn là một tác phẩm tiêu biểu hàng đầu trong thể loại phi hư cấu.(Lawrence M. Krauss, Giáo sư vật lý theo chương trình Ambrose Swasey tại Đại học Case Western Reserve và là tác giả của cuốn Hiding in the Mirror [Trốn trong gương])

Isaacson đã viết một cuốn tiểu sử chính xác, hấp dẫn và thú vị, trình bày thật khéo các văn liệu lịch sử và đưa đến nhiều hiểu biết mới mẻ về cuộc đời cũng như sự nghiệp của Einstein (Diana Kormos Buchwald, chủ biên cuốn Tuyển tập các bài nghiên cứu của Albert Einstein và là Giáo sư lịch sử tại Caltech)

7 Bài Học Hay Nhất Về Vật Lý

Cuốn sách 7 bài học hay nhất về Vật lý là một bản tổng kết nhanh những tri thức quan trọng đã tạo nên cuộc cách mạng vĩ đại trong nền vật lý thế kỷ XX như thuyết tương đối rộng, cơ học lượng tử, vũ trụ học, hạt cơ bản, lý thuyết hấp dẫn lượng tử, hố đen. Cuốn sách cũng đề cập đến ý nghĩa của tất cả những tri thức ấy với nhận thức của con người ngày nay.

Trong ấn bản tiếng Italia, cuốn sách đã bán được hơn 300.000 bản, và giờ đã được dịch ra 28 thứ tiếng. Được Independent, Economist, Telegraph, Guardian, New Scientist, Evening Standard bình chọn là cuốn sách hay nhất của năm 2015.

“Bằng cách trình bày đơn giản và sáng rõ, Bảy bài học hay nhất về vật lý sẽ dẫn dắt chúng ta xuyên qua kỷ nguyên cách mạng khoa học đã và đang làm rung chuyển cả nền vật lý hiện đại từ thế kỷ XX đến nay. Cuốn sách giải thích về những khám phá khoa học làm thay đổi cả thế giới của chúng ta trong thế kỷ XX: từ thuyết tương đối, cơ học lượng tử, hố đen, cấu trúc phức tạp của vũ trụ, lực hấp dẫn, cho đến bản chất của nhận thức, và ý nghĩa của những tri thức đó với chúng ta ngày nay. Đã từ rất lâu mới lại có một cuốn sách về vật lý sinh động và hấp dẫn đến thế. “

(Tạp chí New Scientist)

Vũ Trụ Huyền Bí – Brian Greene

Nhiều nhà vật lý tin rằng học thuyết chuỗi là chìa khóa hướng đến học thuyết hợp nhất các trường đã từng ám ảnh Einstein suốt ba mươi năm. Cuối cùng, khoa học đã tìm được một hướng đi mới, vượt qua được những khó khăn đã tồn tại suốt gần một thế kỷ qua. Học thuyết chuỗi có thể hợp nhất được hai thái cực trong vật lý hiện đại – thuyết tương đối tổng quát và cơ học lượng tử.

Trong cuốn sách được trình bày mạch lạc như thế này, Brian Greene thuật lại câu truyện khoa học và sự đấu tranh của nhân loại trong quá trình tìm kiếm một học thuyết tối thượng. Qua phép ẩn dụ và so sánh tài tình, cuốn Vũ Trụ Huyền Bí giúp chúng ta hiểu rõ một số khái niệm phức tạp nhất trong vật lý học hiện đại, đưa chúng ta đến gần với sự thấu hiểu hoàn toàn phương cách vận hành của vũ trụ.

“Vũ Trụ Huyền Bí” là một cuốn sách đáng đọc. Greene giúp chúng ta hiểu rõ học thuyết chuỗi, cũng như Stephen Hawking giúp chúng ta hiểu rõ về lỗ đen”

Lời kết

5 cuốn sách về thuyết tương đối này cung cấp cho độc giả nhiều quan điểm và hiểu biết sâu sắc về chủ đề này. Từ những giải thích khoa học phổ biến đến các phương pháp tiếp cận kỹ thuật và toán học hơn, luôn có điều gì đó dành cho tất cả những ai quan tâm đến việc đào sâu vào sự phức tạp của thuyết tương đối.