Trò Chơi Tư Duy

NẾU MÈO BIẾT “SỦA”

Các bạn nghĩ gì về một người khi anh ta nói: “Nhất định tôi sẽ nuôi một con mèo nếu nó biết sủa”? Khi chúng ta ước được trở thành người sáng tạo nhưng với điều kiện “cầu được ước thấy”, cũng chẳng khác gì mong muốn nuôi một con mèo biết sủa vậy. Các thủ thuật tư duy giúp con người trở nên sáng tạo cũng khắt khe chẳng kém những nguyên tắc sinh học quy định đặc điểm của loài mèo. Sáng tạo không phải một đặc tính trên trời rơi xuống hay do di truyền. Sáng tạo cũng không phải là kết quả của những bí quyết hay xảo thuật dễ bắt chước, mà là kết quả của ý định và quyết tâm học hỏi, sử dụng những chiến lược tư duy sáng tạo.

Hình minh họa dưới đây cho thấy từ “FLOP” (sự thất bại) mà tất cả chúng ta đều biết và hiểu. Hãy nhìn lại nó một lần nữa. Các bạn có thấy điều gì khác nữa không?

Khi nhìn vào từ FLOP, chúng ta có xu hướng loại trừ mọi khả năng khác, bất chấp hình dạng lạ lùng của các chữ cái. Thế nhưng nếu các bạn nhìn vào chữ “O” trong từ này, các bạn có thể thấy một chữ “I” màu trắng. Bây giờ, nếu đọc phần chữ màu trắng ghép với chữ “I”, các bạn sẽ có được từ FLIP. Flip-flop (thay đổi quan điểm) chính là thông điệp cuối cùng. Một khi đã nắm được thông điệp, các bạn sẽ tự hỏi rằng tại sao ngay từ đầu mình lại không nhìn ra nó.

Bằng cách thay đổi quan điểm, các bạn sẽ mở rộng những khả năng đến khi có thể thấy những thứ không thể thấy trước đó. Đây là những gì các bạn sẽ trải nghiệm khi sử dụng Trò chơi tư duy. Các bạn sẽ thấy mình nhìn ra những thông tin tương tự như mọi người, nhưng lại diễn giải nó theo một cách khác. Cách quan sát mọi vật đầy mới mẻ và khác biệt này sẽ dẫn các bạn đến với những ý tưởng mới và tầm nhìn độc đáo.

Trò chơi tư duy sẽ chỉ cho các bạn cách có được những ý tưởng. Chúng là các kỹ thuật thực tiễn, cụ thể giúp các bạn đưa ra những ý tưởng dù lớn hay nhỏ; những ý tưởng có thể giúp các bạn kiếm tiền, giải quyết vấn đề, cạnh tranh và tiến thân trong sự nghiệp hay những ý tưởng về sản phẩm mới và cách làm việc sáng tạo.

Những kỹ thuật được chọn lựa chủ yếu dựa trên tính thiết thực của chúng, sắp xếp từ cơ bản đến phức tạp. Chúng được chia thành kỹ thuật tuyến tính, cho phép người sử dụng xử lý thông tin theo nhiều cách để từ đó tạo ra ý tưởng và kỹ thuật cảm tính, dẫn người sử dụng đến với các ý tưởng bằng cách sử dụng trực giác và trí tưởng tượng.

Một câu đố dành cho thiếu nhi được nhiều người biết đến đưa ra tình huống về sáu người câu cá nhưng dây câu của họ lại bị rối thành mớ bòng bong. Một trong số những dây câu này câu được cá nhưng vấn đề là phải tìm ra chủ nhân của cái dây đó. Các bạn được giao nhiệm vụ này bằng cách lần theo mỗi dây câu trong mớ bòng bong đó, mà trong thực tế, chúng ta có thể mất tối đa đến sáu lần, tùy thuộc vào may mắn. Rõ ràng là việc lần ngược từ đầu dây có con cá sẽ dễ dàng hơn bởi chúng ta chỉ mất một lần thay vì sáu lần để tìm ra được đầu dây câu còn lại.

Đó là cách tôi nghiên cứu và phát triển Trò chơi tư duy. Thay vì đưa ra một catalog gồm mọi kỹ thuật sáng tạo mà ai cũng biết và để mặc bạn lần tìm xem kỹ thuật nào mang lại hiệu quả, tôi sẽ bắt đầu với những ý tưởng (con cá) và lần ngược trở lại chủ nhân của những ý tưởng (người câu cá). Sau đó, tôi mới xác định kỹ thuật giúp người sáng tạo đưa ra được ý tưởng.

Một số bạn đọc sẽ cảm thấy mình thu được nhiều kết quả hơn từ các kỹ thuật tuyến tính và coi nhẹ giá trị của các kỹ thuật cảm tính. Những bạn khác thì lại thích các kỹ thuật cảm tính hơn mà phớt lờ các kỹ thuật tuyến tính. Thật ra, mọi người có thể sáng tạo ra ý tưởng bằng cách sử dụng cả hai loại kỹ thuật trên và không nên bó buộc bản thân sử dụng một loại kỹ thuật duy nhất, quan trọng là tạo được càng nhiều ý tưởng càng tốt.

Cuốn sách này sẽ thay đổi cách bạn đọc nhìn nhận khả năng sáng tạo của bản thân, đồng thời giúp các bạn rũ bỏ tâm lý cho rằng sáng tạo là một hoạt động cao siêu, huyền bí. Có lẽ đây sẽ là lần đầu tiên các bạn thấy được những khả năng vô hạn trải ra trước mắt và bạn sẽ học được cách:

Tạo ra những ý tưởng theo ý muốn;
Tìm ra nhiều cách kiếm tiền mới;
Tạo ra những cơ hội kinh doanh mới;
Xử lý và tinh chỉnh ý tưởng cho đến khi đưa ra được những ý tưởng sáng tạo và ấn tượng nhất có thể;
Tạo ra những sản phẩm, dịch vụ và quy trình mới;
Cải thiện những sản phẩm, dịch vụ và quy trình cũ;
Phát triển giải pháp cho những vấn đề kinh doanh phức tạp;
Đem lại sức sống cho thị trường;
Coi khó khăn là cơ hội;
Trở thành người hiệu quả hơn;
Trở thành “người sáng tạo” trong công ty và cơ quan;
Biết tìm “ý tưởng đột phá” ở đâu;
Trở thành người không thể thiếu đối với công ty, cơ quan hay tổ chức.

Trò chơi tư duy không nêu ra mà chỉ gợi ra những trải nghiệm sáng tạo. Để minh họa cho điều này, hãy tưởng tượng tôi đang vẽ một con thỏ lên bảng. Các bạn có thể nói “đó đúng là một con thỏ” dù thực tế là chẳng có gì trên bảng ngoài một đường phấn đơn giản. Con thỏ xuất hiện bởi các bạn chấp nhận sự gợi ý của tôi rằng không gian phía trong đường phấn gợi ra hình một con thỏ. Đường vẽ giới hạn nội dung bằng cách gợi ra một hình dạng có ý nghĩa.

Tôi phải nhấn mạnh rằng chỉ đọc cuốn sách này thôi là không đủ, vì để tạo ra những ý tưởng của riêng mình thì các bạn phải thực hành những kỹ thuật. Thử tưởng tượng chúng ta đang giải thích cho một thổ dân chưa từng rời khỏi sa mạc về cảm giác tuyệt vời khi đi trượt tuyết. Chúng ta có thể cho cậu ta xem chiếc ván trượt và một bức ảnh chụp một ngọn núi phủ đầy tuyết, nhưng cậu ta cũng chỉ biết thế mà thôi. Tuy nhiên, để hiểu rõ khái niệm về trượt tuyết, anh chàng thổ dân của chúng ta phải lắp ván trượt vào chân và trực tiếp trượt xuống núi. Nếu chỉ đọc những kỹ thuật này qua sách vở, bạn đọc sẽ chẳng biết gì ngoài những gợi ý về cách đưa ra các ý tưởng. Các bạn sẽ giống như chàng thổ dân nọ, đứng ở sa mạc, nhìn chằm chằm vào đôi ván trượt và bức ảnh chụp núi Matterhorn mà chẳng biết trượt tuyết là gì, tròn méo ra sao.

Mỗi trò chơi tư duy là một kỹ thuật cụ thể giúp các bạn tạo ra các ý tưởng nhằm giải quyết những thách thức của bản thân. Mỗi chương sách có một phần hướng dẫn cụ thể, cung cấp cho bạn đọc hướng dẫn chính xác để sử dụng kỹ thuật đó hiệu quả, đi kèm với phần giải thích – gồm các giai thoại, câu chuyện và ví dụ về việc những “anh hùng” trong đời thực đã sử dụng những kỹ thuật này như thế nào để đưa ra ý tưởng đột phá. Tôi gọi họ là “anh hùng” bởi họ đã để lại những dấu ấn, ý tưởng, doanh nghiệp, sản phẩm hoặc dịch vụ khiến chúng ta nhớ về những sáng tạo của họ.

Tôi cũng sử dụng nhiều hình minh họa, câu đố, bảng biểu và các ví dụ mang tính giả định để cho thấy những kỹ thuật khác nhau có hiệu quả ra sao. Một vài ví dụ giả định này cho thấy những ý tưởng có thể áp dụng được vào doanh nghiệp, sản phẩm và dịch vụ mới. Những ý tưởng này là thứ vàng ròng nằm ẩn dưới dòng sông ngôn từ, tuôn chảy liên tục.

Mỗi chương sách đều bắt đầu bằng một câu trích dẫn truyền cảm hứng từ cuốn sách Binh pháp của vị chiến lược gia huyền thoại Tôn Tử. Cuốn sách ra đời ở Trung Quốc cách đây 2.400 năm, nhưng những triết lý trong đó vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, ở cả thương trường lẫn chiến trường. Được coi là cuốn sách gối đầu giường của nhiều doanh nhân Nhật Bản, Binh pháp được đưa vào giảng dạy ở khá nhiều trường kinh doanh nổi tiếng hàng đầu thế giới. Từ Tokyo đến Phố Wall, các doanh nhân đều trích dẫn và áp dụng các triết lý của Tôn Tử.

Những nội dung được bổ sung trong ấn bản mới này gồm các Trò chơi tư duy “Sen nở” và “Đúng và Sai”, các ví dụ cập nhật, một phần động não 1 theo nhóm cùng một số kỹ thuật khác.

Bạn tôi, Hank Zeller (nhà điều hành, doanh nhân, nhà sáng tạo kiêm nhà thơ) từng miêu tả sự sáng tạo như sau: “Khi quý vị thấy mình vừa đưa ra một ý tưởng tốt hơn bất cứ ý tưởng nào quý vị từng có, quý vị sẽ dựng tóc gáy lên, nổi da gà, chẳng khác gì được nghe lời truyền của Chúa vậy.”