Khi Con Đi Mẫu Giáo

Chương 1 KHI NÀO CHO TRẺ ĐI MẪU GIÁO LÀ THÍCH HỢP?

Ôn Na lên một trang diễn đàn cha mẹ và đọc được câu chuyện của một bà mẹ có nickname là “Mẹ Nha Nha”: Lúc con tôi được hai tuổi, tôi muốn gửi con đi nhà trẻ, nhưng lại cảm thấy nó còn quá nhỏ, con tôi thường hay tè dầm, nếu đi nhà trẻ thì phải làm thế nào? Nếu đợi đến ba tuổi, tôi muốn cho con học mẫu giáo, trong khi những đứa trẻ khác đã đi học từ năm hai tuổi, liệu con tôi ba tuổi mới đi học có phải là quá muộn không?

Sự mâu thuẫn và nỗi băn khoăn của “Mẹ Nha Nha” cũng chính là trạng thái tâm lý hiện giờ của Ôn Na. Bài viết của “Mẹ Nha Nha” nhận được rất nhiều ý kiến phản hồi từ các thành viên trong diễn đàn. Ôn Na đọc rất kỹ những câu trả lời, trong đó có một người viết thế này: “Thực chất, nếu căn cứ theo độ tuổi để phân chia lớp học trong trường mầm non, thì những bé khoảng 3-4 tuổi thuộc lớp nhỏ, 4-5 tuổi là lớp nhỡ, và 5-6 tuổi là lớp lớn.

Điều đó có nghĩa là, trẻ 3 tuổi cho vào học lớp nhỏ là thích hợp, bởi lúc này trẻ đang ở trong giai đoạn phát triển nhanh về các phương diện như năng lực biểu đạt ngôn ngữ, năng lực vận động cơ thể, năng lực nhận thức, do đó trẻ cần một môi trường phong phú, đa dạng hơn. Trẻ 3 tuổi cũng đã có một ít kinh nghiệm, khả năng tự lập, do vậy càng thúc đẩy trẻ nhanh chóng thích nghi với môi trường mới, cuộc sống mới ở trường mầm non. Ngoài ra, sự phát triển và năng lực của trẻ sẽ giúp trẻ tìm thấy sự tự tin trong môi trường tập thể”.

Ôn Na nhớ đến trường hợp của con gái bạn cô. Lúc cô bé đi nhà trẻ là ba tuổi rưỡi, nhà trường sắp xếp cho học ở lớp nhỏ, như vậy so với các bạn cùng lớp, cô bé này được coi là “đàn chị”, năng lực trên các phương diện đều có phần nhỉnh hơn, và tốc độ thích nghi với môi trường mới cũng nhanh hơn. Thế nhưng, mẹ của cô bé đó lại kiên quyết đăng ký cho con vào học lớp nhỡ, bởi vì cô ấy cảm thấy con mình rất thông minh, năng lực cũng khá, nếu để con học cùng những đứa trẻ lớn hơn, có thể nó sẽ tiếp thu được nhiều thứ hơn.

Nhà trường đồng ý để cho cô bé học ở lớp nhỡ một thời gian xem sao. Nhưng mới được vài ngày, người mẹ lại đến gặp hiệu trưởng, xin chuyển con gái ấy xuống học ở lớp nhỏ. Bởi vì khi cô bé học cùng những đứa trẻ lớn hơn nửa tuổi đến một tuổi, các biểu hiện năng lực khác biệt rất rõ ràng, không chỉ vậy, điều quan trọng nhất là cô bé không cảm thấy vui vẻ, làm việc gì cũng như “người tụt hậu”, đặc biệt những “ưu thế” trước đây của cô bé khi chơi cùng những đứa bạn cùng lứa cũng biến mất.

Rất may người mẹ đó đã kịp thời nhận thức ra rằng gìn giữ và bảo vệ lòng tự tin, niềm vui của trẻ mới là điều quan trọng hơn cả. Trên thực tế, nếu như cô bé đó tiếp tục học cùng những đứa trẻ lớn hơn, sau này sẽ gặp bất lợi về tuổi tác khi vào tiểu học.

Ôn Na cũng biết, hiện nay đã có một số trường mầm non bắt đầu nhận trẻ từ 2-3 tuổi, mọi người thường gọi những lớp học dành cho các trẻ ở độ tuổi này là “lớp mầm”, “lớp chồi”, thậm chí còn có “lớp sơ sinh” dành cho những trẻ từ 6 tháng đến 1 tuổi. Ôn Na cho rằng dù ở bất kì hoàn cảnh nào cũng, thì không nên cho trẻ đi học sớm như vậy.

Nếu mẹ có ý định cho trẻ tham gia vào các hoạt động ở trung tâm mẹ và bé hoặc trung tâm giáo dục sớm, không nên quá chú ý trẻ học được những gì, mà phải quan sát xem tâm trạng của trẻ lúc đó có thoải mái không. Nếu thấy thái độ của trẻ dễ chịu và vui thích, đó mới chính là kết quả tốt nhất! Vì ít nhất nó cũng chứng minh rằng, trẻ hứng thú với những hoạt động như vậy, và khi có được những trải nghiệm vui vẻ đó, chắc chắn nó sẽ có lợi và giúp việc đi học mẫu giáo sau này của trẻ trở nên dễ dàng hơn. Ngược lại, nếu bạn tạo cho trẻ quá nhiều áp lực ngay từ những lớp thử nghiệm thế này, chẳng hạn như trách mắng trẻ: Tại sao con không nghe lời cô giáo? Tại sao lại tùy tiện chạy lung tung như thế? Tất cả các bạn đều học nhảy ếch, tại sao con lại đứng trơ ra ở đây?… Chính thái độ này của cha mẹ sẽ gây phản tác dụng của những hoạt động đó.

Ôn Na đọc được một bài viết trên diễn đàn của một người có chuyên môn, trong đó có đoạn nhắc đến độ tuổi đi học mẫu giáo của trẻ: Nếu có điều kiện, các bà mẹ nên ở nhà chăm sóc và giáo dục trẻ đến năm, sáu tuổi. Nếu bắt buộc phải cho trẻ học mẫu giáo, thì từ ba tuổi trở lên là thích hợp nhất. Bởi vì trẻ ở độ tuổi này đã có năng lực hiểu biết tốt, có thể nhận thức được việc mẹ đi về buổi sáng rồi buổi chiều quay lại đón, bản thân đứa trẻ cũng có nhu cầu giao lưu với bạn bè và chú ý đến những người xung quanh. Sức đề kháng trong cơ thể và kỹ năng sống của trẻ ở độ tuổi này cũng bước vào giai đoạn bước ngoặt mà trước đây chưa từng có, và đã có thể thích ứng với cuộc sống tập thể.

Bài viết cũng nhấn mạnh: Nếu môi trường phát triển trong gia đình của trẻ tương đối kém, ví dụ như người nhà yêu chiều thái quá, không biết cách bồi dưỡng cho trẻ những thói quen sinh hoạt tốt, hoặc người lớn luôn cấm cản, khiến trẻ không thể phát triển hành động của bản thân thì sẽ tạo ra sự rối loạn tâm trí của trẻ trong tương lai, nghĩa là đến khi trẻ đi học mẫu giáo sẽ khó thích nghi và hòa nhập với môi trường sống tập thể. Một trường hợp khác là, người chăm sóc trẻ cứ ẵm bế trẻ suốt ngày, không giao lưu với trẻ, không cho trẻ cơ hội được tự chơi một mình. Cứ như vậy đến năm hai tuổi, trẻ sẽ mất đi khả năng tìm hiểu, khám phá và phát triển năng lực bản thân. Ôn Na nhớ đến cách mẹ cô chăm sóc cho Tiểu Tây cảm thấy may mắn vì mình đã ngăn cản kịp thời.

Tác giả bài viết còn nói rằng: Nếu gặp phải những tình huống như trên, nhưng cha mẹ vẫn không thể thay đổi được, tốt nhất nên tìm cho trẻ một nhà trẻ phù hợp còn tốt hơn nhiều.

Lời khuyên

Trẻ từ ba tuổi trở lên cho đi học mẫu giáo là thích hợp nhất. Đối với những trường mầm non biết căn cứ theo quy luật phát triển tự nhiên của trẻ để dạy dỗ, yêu thương và giúp đỡ trẻ thì môi trường trong

gia đình không tốt bằng môi trường phát triển ở trường mầm non. Chỉ cần trẻ trên dưới hai tuổi rưỡi cũng có thể cho đi học mẫu giáo. Bởi vì trong những trường mầm non như vậy, tỷ lệ giáo viên tương đối cao, đặc biệt có giáo viên chuyên chăm sóc trẻ. Nếu môi trường gia đình không thể cung cấp cho trẻ sự hỗ trợ tốt, thì việc đi học mẫu giáo sẽ có lợi đối với trẻ, cho nên đi học sớm vẫn là cần thiết.

Chương 2 LỰA CHỌN TRƯỜNG MẦM NON NHƯ THẾ NÀO?

1. Tìm kiếm một ngôi trường lý tưởng

Ôn Na lên mạng và tìm đọc rất nhiều bài viết giới thiệu về các trường mẫu giáo, cô còn tìm hiểu trên diễn đàn cả các trường mầm non ở nước ngoài để mở mang thêm.

Quãng thời gian học mẫu giáo của trẻ em Đức là gần 4.000 giờ. Trong ba năm đó, giáo viên sẽ cho bọn trẻ ngồi xe điện, học cách ghi nhớ đường về nhà; tham quan sở cảnh sát, học cách trình báo cảnh sát, học cách xử lý tình huống khi gặp phải người xấu; tham quan sở phòng cháy chữa cháy, cùng các chú lính cứu hỏa học một số kiến thức cơ bản về cách phòng cháy, chữa cháy, cách tránh lửa; tham quan bưu điện, tìm hiểu cách chuyển thư từ nhà đến bưu điện và từ bưu điện chuyển đi nơi khác; tham quan tòa thị chính thành phố, để biết ngài Thị trưởng lãnh đạo thành phố trông như thế nào. Các giáo viên còn hướng dẫn bọn trẻ mang theo tiền để học cách mua bán…

Bọn trẻ còn được dẫn đến các khu vườn sinh thái, được tham gia trồng cây, được học cách nhận biết các loại cây, loại hoa. Đến mùa thu hoạch bí ngô, giáo viên sẽ dạy bọn trẻ làm súp bí ngô.

Ngoài những địa điểm trên, trẻ em ở Đức khi đi học mẫu giáo còn được tham quan trường đua ngựa, rạp hát thiếu nhi và xem ảo thuật, được dẫn vào thư viện để học cách mượn sách, trả sách.

Trong khi đó, các trường mầm non ở Mỹ thường dạy bọn trẻ nhận biết các con số, họ dùng những đồ vật cụ thể như viên bi, que tính để biểu đạt những khái niệm số học trừu tượng; bọn trẻ được nhận biết 26 chữ cái Latinh, phân biệt nguyên âm và phụ âm; phân biệt nghề nghiệp khác nhau của mọi người để xem họ làm gì, ví dụ như bác sĩ, giáo sư, người đưa thư, cảnh sát, lính cứu hỏa; được tìm hiểu quá trình diễn biến của sinh vật, bao gồm cả quá trình sống của con người, hoặc quá trình sâu biến thành bướm; được học địa lý bằng bản đồ, quả địa cầu, tìm hiểu trên trái đất có bao nhiêu dân tộc, bao nhiêu quốc gia, sự khác biệt giữa các màu da; được dạy về các quy luật tự nhiên trong xã hội như con người phải có nhà ở, trẻ em phải được đi học, người lớn phải đi làm.

Ôn Na tìm đọc tất cả những nội dung đó, cảm thấy vô cùng ngưỡng mộ các phương pháp giáo dục mầm non ở nước ngoài, trong khi đó con gái cô dù đã hơn hai tuổi nhưng chưa biết gì nhiều, lúc nào cũng dựa dẫm, làm nũng với cha mẹ. Nếu như có thể tìm được một ngôi trường mầm non giống như ở Đức hoặc ở Mỹ, nhất định cô sẽ cho Tiểu Tây vào đó học.

Ôn Na đọc thêm bài viết của một bà mẹ giới thiệu về môi trường mầm non ở Mỹ. Bà mẹ đó nói rằng hệ thống các trường mầm non ở đây rất đa dạng, có trường với quy mô lớn toàn liên bang, trường mầm non Montessori, trường mầm non tư thục, trường mầm non giáo hội, trường mầm non gia đình… ở mỗi một nơi lại có những đặc điểm khác nhau. Xem ra, bất luận là trường mầm non trong nước hay trường mầm non quốc tế đều có rất nhiều đặc điểm đa dạng, không thể tổng quát chung chung được. Nhưng vấn đề cho trẻ đi học mẫu giáo thực sự là chuyện khiến cho không ít gia đình phải lo lắng, bận tâm, lẽ nào chọn trường mầm non lại khó khăn đến vậy?

Lời khuyên

Thực ra không có loại hình giáo dục nào là hoàn hảo tuyệt đối, hầu hết các trường mầm non quốc tế đều xây dựng dựa trên cơ sở phát triển tâm lý học của trẻ, và đã có lịch sử hơn trăm năm. Còn những trường mầm non trong nước mặc dù đã có cải tiến song vẫn dựa chủ yếu vào phương pháp giáo dục truyền thống.

Hiện tại có rất nhiều phương pháp giáo dục trẻ, cha mẹ cần phải có một mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng cho con cái. Có rất nhiều cha mẹ nói rằng, chỉ cần con mình đi học cảm thấy vui vẻ là được. Nhưng sự phát triển của trẻ rất cần sự giúp đỡ từ người lớn chúng ta, còn niềm vui dù có nhiều đến mấy cũng không thể bằng sự hỗ trợ kịp thời khi trẻ cần, không thể bằng sự phát triển tốt mà trẻ sẽ có được khi đi học mẫu giáo. Trong lúc những lý luận giáo dục giữa các trường mầm non trong nước còn chưa thống nhất, thì việc lựa chọn một ngôi trường phù hợp với sự phát triển của trẻ vẫn là điều rất cần thiết.

2. Tranh luận về trường mầm non công lập và mầm non tư thục

Trường mầm non công lập là trường thuộc sự quản lý của các cơ quan nhà nước, bao gồm các trường mầm non có tài sản, quỹ vốn thuộc về công hữu của các cấp chính phủ, trường học công lập và các cơ quan xí nghiệp mang tính chất toàn dân. Trường mầm non dân lập là do tư nhân lập ra, bao gồm các trường có tài sản, quỹ vốn thuộc về tư hữu của cá nhân, đoàn thể tư nhân, đối tác, các doanh nghiệp tư nhân.

Thông thường học phí ở trường mầm non công lập thấp hơn so với trường mầm non dân lập. Các trường mầm non khác biệt về cấp độ cũng có mức học phí khác nhau.

Về cơ sở vật chất, đa phần các thiết bị giáo dục, công cụ học tập ở những trường mầm non dân lập có quy mô lớn thường tốt hơn so với trường công lập. Còn ở trường công lập do ngân sách bổ trợ của nhà nước chu cấp mỗi năm không nhiều, nên cơ sở vật chất khá cũ kỹ. Về phương pháp giáo dục, giáo viên ở trường công lập căn cứ hoàn toàn theo đại cương giáo dục giai đoạn mầm non để tiến hành giảng dạy, cho nên các phương pháp giáo dục đôi khi lạc hậu, chưa đổi mới. Còn giáo viên ở trường dân lập có cách giảng dạy rất linh hoạt, các bài học luôn đổi mới. Họ có không gian rộng lớn trong phương pháp giáo dục và hình thức giảng dạy.

Có một bà mẹ ban đầu chọn trường mầm non dân lập để gửi con vào học, nhưng sau đó lại chuyển sang trường công lập. Câu chuyện như sau: trường mầm non dân lập đó khá gần nhà, cơ sở vật chất cũng không tồi, hàng năm cứ vào dịp Quốc tế thiếu nhi 1-6, trường đều tổ chức các tiết mục văn nghệ được phát sóng trên truyền hình. Trường đã xây dựng được vài năm nên cũng có kinh nghiệm. Cho nên người mẹ đó quyết định cho con vào học tại trường mầm non dân lập này.

Ngày đầu tiên đến trường, đứa trẻ cảm thấy rất phấn khởi, nó thích thú nhìn ngó xung quanh, người mẹ cảm thấy rất yên tâm.

Ngày đầu con học, đến cơ quan người mẹ đó gọi điện, được giáo viên nói rằng đứa trẻ sáng nay rất ngoan tốt, nhưng đến trưa bắt đầu quấy khóc, tuy nhiên hầu hết bọn trẻ mới đi học đều trải qua quá trình như vậy, nên cũng không có gì đáng ngại, an ủi người mẹ hãy an tâm.

Tuy nhiên đến tối về nhà, đứa trẻ cứ làm nũng mẹ, nó nói ngày mai không đến trường học nữa, nếu mẹ không đồng ý nó sẽ không ăn cơm, không đi ngủ. Người mẹ vì muốn dỗ dành con ăn uống, nên tạm thời đồng ý. Nhưng ngay cả trong lúc ngủ đứa trẻ vẫn nói mê sảng: “Mẹ ơi, mai không đi học đâu”, ngủ cũng không được sâu giấc, người mẹ thấy tình trạng của con như vậy nên rất lo lắng.

Thời gian sau, bố đứa trẻ phải đến Thượng Hải công tác, nên gia đình họ cũng phải chuyển nhà, người mẹ lại tiếp tục tìm một ngôi trường mầm non mới ở Thượng Hải. Vì ngày trước đứa trẻ đã từng trải qua môi trường sinh hoạt và học tập ở trường dân lập, nên lần này người mẹ quyết định cho con đi học mẫu giáo ở một trường công lập gần nhà. Thế là đứa trẻ bắt đầu hòa nhập vào cuộc sống tập thể mới ở trường mẫu giáo công lập.

So sánh giữa hai lần đi nhà trẻ của con, người mẹ đã tổng kết lại được một số điểm khác biệt giữa trường mầm non dân lập với trường mầm non công lập.

Lúc con học ở trường mầm non dân lập: trước tiên, tính lưu động của giáo viên ở đây khá lớn, họ giảng dạy không có quy phạm, trình độ chuyên môn còn lộn xộn, không đồng đều, trẻ mới đi học có nửa năm đã thay giáo viên chủ nhiệm đến hai lần; tiếp theo, giáo viên chỉ nói đến những chuyện tốt, còn chuyện xấu thì giấu nhẹm đi, ví dụ lúc cha mẹ hỏi con ăn uống ở trường như thế nào, giáo viên thường nói là rất ngoan, nhưng đến khi về nhà lại giống như một chú cún con đói ăn; tiếp nữa, giáo viên quá chú trọng vào nội dung mang tính kiến thức, ví dụ như cho trẻ học thuộc lòng bài hát, bài thơ, các phép tính đơn giản, chứ không chú ý đến việc bồi dưỡng cho trẻ những lễ nghĩa cơ bản; ngoài ra, số lượng thức ăn mặc dù nhiều, nhưng chất lượng thì có vấn đề (một lần người mẹ đến trường nếm thử món cháo của các bé, phải nói rằng khó nuốt đến mức muốn ói); cuối cùng, dù môi trường, cơ sở hạ tầng rất đẹp, nhưng chất lượng vệ sinh ở phòng ngủ và phòng học là chưa ổn.

Sau khi đến Thượng Hải, ngôi trường mẫu giáo công lập lại mang đến cho người mẹ một cảm nhận khác. Đầu tiên, trong lời nói lẫn cử chỉ của giáo viên có thể cảm nhận được trình độ chuyên môn của họ là tương đối chính quy; tiếp theo, chế độ ăn uống ở nhà trẻ cũng khá nghiêm ngặt; tiếp nữa, những đánh giá của giáo viên về các em học sinh tương đối khách quan, ví dụ lúc trẻ không ăn cơm, giáo viên sẽ chủ động trình bày lại tình hình với phụ huynh; ngoài ra, giáo viên còn chú trọng đến việc bồi dưỡng lễ nghĩa và xây dựng mặt tình cảm, giúp trẻ càng lớn càng lễ phép, mặc dù những nội dung mang tính kiến thức chưa được học nhiều, nhưng những điều đó có thể học dần dần, còn những tố chất đạo đức cơ bản lại cần được bồi dưỡng ngay từ khi còn nhỏ. Cuối cùng, phòng học ngày nào cũng có lao công dọn dẹp, khử trùng, tẩy rửa, tuy kiến trúc và cơ sở hạ tầng hơi cũ kỹ nhưng môi trường rất sạch sẽ.

Có một số người cảm nhận rằng học phí ở trường công lập có phần rẻ hơn, không có lớp năng khiếu, trường học tương đối chú trọng đến bồi dưỡng năng lực của học sinh. Không giao bài tập về nhà. Nhưng có một số trường mầm non công lập khi cha mẹ muốn đăng ký cho con theo học phải xem xét đến thái độ của giáo viên, thậm chí là nhờ vả quan hệ. Còn giáo viên ở trường dân lập trong cách giao tiếp có phần cởi mở hơn, thân thiết hơn. Học phí tuy đắt hơn, nhưng bên cạnh đó còn tổ chức các lớp học theo niềm đam mê sở thích của trẻ, ví dụ như lớp học toán, lớp tiếng Anh, lớp học chữ… Nội dung kiến thức cũng tương đối phức tạp. Bọn trẻ về nhà phải làm bài tập.

Trên các trang diễn đàn cha mẹ, những ý kiến nhận xét và cách nhìn nhận đánh giá về trường công lập với trường dân lập không giống nhau. Vì thế, vấn đề không phải nằm ở chỗ so sánh trường dân lập với trường công lập, mà nằm ở việc phía nhà trường có mong muốn xây dựng một ngôi trường tốt vì bọn trẻ hay không. Cuối cùng, Ôn Na vẫn mơ hồ, chưa rõ thế nào mới được gọi là một ngôi trường tốt?