Bà Lớn Về Thăm

1. THÔNG TIN SÁCH/EBOOK BÀ LỚN VỀ THĂM

Tác giả : Friedrich Durrenmatt

Download sách Bà Lớn Về Thăm ebook PDF/PRC/EPUB/MOBI. Tải miễn phí, đọc online trên điện thoại, máy tính, máy tính bảng.

Danh mục : SÁCH VĂN HỌC NƯỚC NGOÀI

2. DOWNLOAD

Định dạng EPUB               Download

Định dạng MOBI               Download

Định dạng PDF                  Download

Bạn không tải được sách ? Xem hướng dẫn nhé : Hướng dẫn tải sách

3. GIỚI THIỆU / REVIEW SÁCH

Chưa bao giờ tôi cắt nghĩa được vì sao những tác giả viết tiếng Đức thân thiết nhất với mình, ngoài Bertolt Brecht, lại luôn là những “người nước ngoài”, theo nghĩa không phải người Đức: Kafka, Canetti, Robert Walser, Paul Celan, Thomas Bernhard và Dürrenmatt. Sự nghiệp “dịch giả cuối tuần” của tôi bắt đầu bằng cuốn tiểu thuyết trinh thám “Thẩm phán và đao phủ” (Der Richter und sein Henker) của Dürrenmatt, năm 1988 ra ở Nhà xuất bản Văn Học, Hà Nội, khi tiếng Việt của tôi còn vụng dại đi sau tiếng Đức rất nhiều bước, dĩ nhiên từ cái nhìn ân hận của nhiều năm sau. Thêm vào đó, so với sự miên man trùng điệp và đôi khi nhảy nhót cảnh vẻ của Günter Grass, cái văn phong như đẽo vào đá của Dürrenmatt có lẽ đã quyến rũ tôi lâu hơn. Nên tháng 10 năm 2003 khi giám đốc Viện Goethe Hà Nội Franz Xaver Augustin mời thực hiện bản dịch vở kịch Der Besuch der alten Dame để Nhà hát Kịch Hà Nội dựng và dự định công diễn vào tháng chín năm 2004, tôi đã nhận lời. Với một điều kiện: chuyển toàn bộ câu chuyện vốn xảy ra ở một thị trấn Trung Âu cách đây nửa thế kỷ vào khung cảnh Việt Nam hôm nay.

Không nhiều tác phẩm nước ngoài có thể đương nhiên nhận một đời sống Việt như vậy. Tôi từng ao ước và tiếp tục mơ tưởng làm như thế với “Der Prozeß”, “Josephine, die Sängerin oder das Volk der Mäuse” và “In der Strafkolonie” của Kafka, không phụ thuộc vào thời điểm. Trường hợp “Der Besuch der alten Dame” của Dürrenmatt thì khác. Trước bước ngoặt Đổi Mới, nó hoàn toàn có thể được hoan nghênh tại Việt Nam, như tại hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa cũ, trong đó có Trung Quốc, với tinh thần của lần công diễn đầu tiên năm 1967 tại nhà hát Volksbühne thuộc Cộng hoà Dân chủ Đức cũ: một thông điệp lột trần chân tướng của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa đế quốc, một lời cảnh báo trước nguy cơ tha hoá của con người trong nanh vuốt của các thế lực tài phiệt phương Tây, một ngụ ngôn về sự vong thân của đám đông trước những hấp lực của chủ nghĩa phát-xít (!) và tác giả của nó có thể được rộng lượng ghi nhận như một kịch tác gia tiến bộ và nhân đạo phương Tây, tuy còn những hạn chế từ quan điểm giai cấp và chưa triệt để chỉ ra những mâu thuẫn đối kháng sâu sắc trong lòng xã hội tư bản. Trong một bối cảnh tiếp nhận văn học thế giới như thế và trước hết, trong cái xã hội Việt Nam của một thời chưa xa lắm, khi cái nghèo tuy gặm nhấm nhưng chưa đục ruỗng mọi giá trị và người ta nhẫn nại mắc kiếp sống khốn cùng của mình lên những cái đinh niềm tin đóng khá vững chắc, tôi không có lí do nào để biến “Der Besuch der alten Dame” thành “Bà lớn về thăm”. Song vào năm 2003, tôi không có lí do nào để không làm như vậy. Vở kịch của Dürrenmatt dường như được viết riêng cho Việt Nam hôm nay. Ở mọi nơi trên toàn thế giới, tất cả những gì không mua được bằng tiền đều có thể mua được bằng rất nhiều tiền, song cái bi hài nhức nhối của quá trình từ không đến có như được miêu tả trong vở kịch này khớp với hiện trạng Việt Nam hôm nay như thể đã được nhà viết kịch Thuỵ Sĩ tiên liệu sẵn từ năm mươi năm trước.

Sân khấu và văn chương là hai thế giới khác hẳn nhau. Những điều rất thú vị trong một tác phẩm văn học đọc bằng mắt, thường là tự đọc, một cách cá nhân, không bị thời gian ràng buộc, dừng lại hay lặp lại tuỳ ý, có thể trở thành chán ngắt đối với sân khấu, nơi đạo diễn, diễn viên và khán giả chỉ có hai tiếng đồng hồ để cùng sống trực tiếp một kịch bản vốn chỉ là một cái xác chưa được thổi linh hồn trước khi ra công diễn. Có những cái xác kịch bản không ai có thể thổi linh hồn. Đối với kịch dịch từ một thứ tiếng phương Tây sang tiếng Việt, nguy cơ chết đầu tiên là ngôn ngữ. Tôi muốn cung cấp một bản dịch sao cho diễn viên có thể nói lời thoại của mình một cách tự nhiên, như tốc độ phát âm, nhịp ngắt, thanh điệu và những thói quen trong việc sử dụng tiếng mẹ đẻ quy định. Sao cho khán giả không phải dồn hết tâm trí vào việc nghe thủng những chuỗi âm thanh nào đó và trong khi còn cố đoán ra ý nghĩa của chúng thì những chuỗi khác đã vuột qua. Người đọc bằng mắt có thể tìm chú thích cuối trang hay mở từ điển tra cứu, nhưng gầm ghế đánh số trong nhà hát không phải là chỗ đựng chú thích và từ điển. Bản dịch của tôi về một câu chuyện xảy ra tại Việt Nam là để diễn trên sân khấu Việt Nam, với diễn viên Việt, cho khán giả Việt.

Viện Goethe Hà Nội đồng ý với những điều kiện này. Cuối năm 2003 tôi nộp trước một phần bản dịch để đạo diễn Thuỵ Sĩ Rudolf Straub tiến hành một workshop mở đầu với các diễn viên của Nhà hát Kịch Hà Nội. Những phản ứng từ workshop đó khiến Viện Goethe Hà Nội đề nghị với tôi một số thoả hiệp có thể coi là nhẹ nhàng: Câu chuyện không nhất thiết phải xảy ra tại Việt Nam mà tại một thị trấn châu Á tưởng tượng nào đó. Địa danh, tên các nhân vật và một số chi tiết liên quan được điều chỉnh theo hướng này. Trong những tháng đầu năm 2004, sau nhiều cuộc gặp, họp hành và trao đổi giữa những bên tham gia dự án Dürrenmatt: Viện Goethe Hà Nội, tổ chức văn hoá Thuỵ Sĩ “Pro Helvetia”, Nhà hát Kịch Hà Nội và Bộ Văn hoá-Thông tin, việc dựng và công diễn Bà lớn về thăm như dự định vào tháng 9 cùng năm bị từ chối, vì lý do nội dung vở kịch không phù hợp với Việt Nam.