Kinh điển

Âm Thanh Và Cuồng Nộ

1. THÔNG TIN SÁCH/EBOOK

Tác giả : William Faulkner

Download sách Âm Thanh Và Cuồng Nộ ebook PDF/PRC/MOBI/EPUB. Tải miễn phí, đọc online trên điện thoại, máy tính, máy tính bảng.

Danh mục : SÁCH KINH ĐIỂN

Đọc thử Xem giá bán

2. DOWNLOAD

Trọn bộ :           

File ebook hiện chưa có hoặc gặp vấn đề bản quyền, Downloadsach sẽ cập nhật link tải ngay khi tìm kiếm được trên Internet.

Bạn có thể Đọc thử hoặc Xem giá bán.

Bạn không tải được sách ? Xem hướng dẫn nhé : Hướng dẫn tải sách


3. GIỚI THIỆU / REVIEW SÁCH

Lời giới thiệu


“Âm thanh và cuồng nộ”, một tác phẩm bí hiểm nhất của W. Faulkner, không thể dùng ít lời để tóm tắt hay mô tả tác phẩm này. Các nhà nghiên cứu W. Faulkner thường so sánh tác phẩm này như một bản giao hưởng bằng ngôn ngữ gồm đủ bốn chương, thuộc trường phái ấn tượng, trong đó giới thiệu chủ đề, biến mất, tái hiện, để rồi bùng nổ một cách trọn vẹn trước khi kết thúc – mà các bạn sẽ thấy trong phần giới thiệu.

Với tôi, điều kỳ lạ, cũng là kỳ diệu nhất nằm ở nhân vật Benjy. Sinh ra thiểu năng, đần độn bẩm sinh, hay bị gọi là thằng khùng (nhưng có lẽ không khùng??). Năm ba mươi ba tuổi, là một thanh niên cường tráng khỏe mạnh về thể lực, nhưng không có một ý thức nào đối với cảnh vật xung quanh, lại càng không có khái niệm về thời gian…Cảm nhận như một con thú hoang dã với mọi bản năng căn bản của chúng. Nổi lên là bản năng tình yêu thương máu mủ ruột thịt với người chị Caddy, và bản năng giới tính. Dưới thân thể cường tráng sung sức, dù không cảm nhận được gì, nhưng mơ hồ, anh ta có một bản năng bị hấp dẫn của giống cái, (mà có lần anh xém nữa thì loạng quạng với các cô nữ sinh đi học về khi anh nhìn thấy họ từ bên này hàng rào). Và đây là điều kỳ diệu: dù thế, đối với chị Caddy, dù kề cận thân thiết, ngay cả có khi ngủ cùng, anh ta không hề, không bao giờ cảm thấy áp lực của bản năng này. Caddy lúc nào cũng “Có mùi như cây…Caddy mùi thơm như lá cây…”.

Khác hẳn với Quentin.

Các bạn có thể xem khá nhiều các bài viết về W. Faulkner trên mạng, hoặc đọc cảm nhận tác phẩm này trong “Ý thức mới trong Văn nghệ và Triết học” của Phạm Công Thiện, hoặc của cụ Bùi Giáng trong “Martin Heidegger và Tư tưởng hiện đại”.

 

ĐỌC THỬ

MÙNG BẢY THÁNG TƯ, 1928

Qua hàng rào, giữa những vạt hoa lượn sóng, tôi thấy họ vụt. Họ đến chỗ lá cờ và tôi men theo hàng rào. Luster đang tìm trong cỏ cạnh cây hoa. Họ rút cờ ra, và họ vụt. Rồi họ cắm cờ vào và đi tới sân, và anh ta vụt và người kia vụt.Rồi họ đi tiếp, và tôi men theo hàng rào. Luster rời khỏi cây hoa và chúng tôi men theo hàng rào và họ dừng lại và chúng tôi dừng lại và tôi nhìn qua hàng rào trong khi Luster sục tìm trong cỏ.

“Lại đây,caddie![1] Anh ta vụt. Họ đi ngang qua bãi cỏ.

Tôi bám lấy hàng rào và nhìn theo họ.

“Nào, cậu nói tôi hay”, Luster nói,“Ba mươi ba tuổi rồi, cậu tưởng cậu còn bé lắm à. Tôi đã phải ra mãi ngoài tỉnh mua bánh ngọt cho cậu. Thôi đừng rền rĩ nữa. Tìm giúp tôi đóng hai mươi lăm xu để tối nay tôi còn đi xem hát.”

Họ vụt khẽ, qua bãi cỏ. Tôi men theo hàng rào đi trở lại chỗ lá cờ. Nó phần phật trên cỏ sáng và đám cây.

“Đi nào”, Luster nói. “Mình tìm ở đấy rồi. Bây giờ họ không tới chỗ ấy nữa đâu. Mình phải lội xuống suối tìm đồng xu ấy trước khi bọn đen chúng tìm thấy.

Nó đỏ, phần phật trên bãi cỏ. Rồi một con chim làm nó nghiêng đi và đu đưa trên nó, Luster ném. Lá cờ phần phật trên cỏ sáng và đám cây. Tôi bám lấy hàng rào.

“Thôi cái trò rền rĩ ấy đi mà”, Luster nói. “Họ không đến thì tôi làm sao bắt họ đến được. Cậu mà không nín, mammy[2] không làm sinh nhật cho cậu nữa. Cậu mà không nín, cậu biết tôi sẽ làm gì không? Tôi sẽ ăn hết chỗ bánh ngọt ấy. Ăn cả nến luôn. Ăn hết cả ba mươi ba cây nến. Đi nào, mình xuống suối. Tôi phải tìm đồng xu của tôi. Mình có thể tìm được một quả bóng của họ cũng nên. Đấy. Họ kia kìa. Chỗ ấy đấy. Nhìn xem!” Nó tới hàng rào và giơ tay chỉ. “Nhìn họ kìa!Họ đâu có lại đây nữa. Đi nào!”

Chúng tôi men theo hàng rào và tới hàng rào khu vườn, nơi in bóng chúng tôi. Bóng tôi cao hơn cả bóng Luster trên hàng rào. Chúng tôi đến chỗ hàng rào bị gãy và chui qua.

“Khoan đã”, Luster nói. “Cậu lại vướng vào cái đinh ấy rồi. Hễ cứ chui qua đây là cậu lại vướng vào cái đinh ấy.”

Caddy gỡ cho tôi và chúng tôi chui qua. Cậu Maury bảo đừng để ai nhận thấy mình, vậy tốt nhất là mình khom người xuống,Caddy nói. Cúi xuống, Benjy. Trông này, như thế. Chúng tôi khom người xuống và băng qua vườn, nơi những đóa hoa sột soạt và quất ràn rạt vào chúng tôi. Đất cứng. Chúng tôi leo qua rào, chỗ đàn lợn ủn ỉn và khụt khịt. Chắc là chúng rầu rĩ vì một con vừa bị làm thịt sáng nay, Caddy nói. Đất cứng, tung tóe và lổn nhổn.

Em cho tay vào túi đi, Caddy nói. Không thì cóng đây. Đừng để cóng tay trong đêm Giáng sinh.

“Ngoài kia lạnh lắm”, Versh nói. “Cậu đừng có đòi ra ngoài ấy.”

“Lại cái gì nữa?”, mẹ nói.

“Cậu ấy đòi ra ngoài”, Versh nói.

“Để nó đi”, cậu Maury nói.

“Trời lạnh lắm”, mẹ nói. “Nó nên ở trong nhà.Benjamin. Không đi đâu cả.”

“Nó không sao đâu.” cậu Maury nói.

“Con, Benjamin”, mẹ nói, “nếu không ngoan, con sẽ phải xuống bếp.”

“Mammy bảo hôm nay đừng để cậu ấy xuống bếp.” Versh nói. “Mammy bảo phải nấu nướng cho xong đã.”

“Cứ để nó đi, Caroline”, cậu Maury nói. “Chị sẽ phát ốm vì nó mất thôi.”

“Tôi biết”. mẹ nói, “Trời quả báo tôi mà. Đôi khi tôi cũng tự hỏi”

“Thôi, thôi”, cậu Maury nói. “Chị phải cố khỏe lên. Để tôi làm cho chị một ly toddy[3]“.

“Nó chỉ làm cho tôi mệt hơn thôi”, mẹ nói. “Cậu không biết thế sao?”

“Chị sẽ thấy khỏe hơn”, cậu Maury nói. “Mặc áo ấm cho cậu ấy, nhóc, rồi đưa cậu ấy ra ngoài một lát.”

Cậu Maury đi ra. Versh đi ra.

“Nín đi con!” Mẹ nói. “Con sẽ được ra ngoài ngay bây giờ đây. Mẹ không muốn con ốm mà.”

Versh xỏ giày và mặc áo khoác cho tôi, và chúng tôi lấy mũ rồi đi ra. Cậu Maury lấy cái chai trong tủ rượu ở phòng ăn.

“Đưa cậu ấy ra ngoài độ nửa giờ thôi nghe không, nhóc”. Cậu Maury nói. “Chơi ở sân ấy nhé.”

“Thưa ông, vâng ạ”, Versh nói. “Chúng cháu không để cậu ấy đi xa đâu.”

Chúng tôi ra ngoài. Nắng lạnh và chói.

“Cậu định đi đâu đấy?”, Versh nói. “Tưởng ra tỉnh đấy hả?”Chúng tôi đi qua đám lá xào xạc. Cánh cổng lạnh ngắt.

“Cậu đút tay vào túi đi!”, Versh nói. “Sờ vào cổng cậu bị cóng tay cho mà xem. Sao không ngồi ở nhà mà chờ họ?” Nó nhét tay tôi vào túi áo của tôi. Tôi nghe thấy nó loạt xoạt trong đám lá. Tôi ngửi thấy cái lạnh. Cánh cổng lạnh ngắt.

“Có mấy hạt dẻ đây này. Suỵt. Nhìn lên cây kìa! Thấy con sóc không, Benjy?”

Tôi không cảm thấy cánh cổng nữa, nhưng tôi ngửi được cái lạnh sáng chói.

“Cậu phải đút tay vào túi cơ mà.”

Caddy đang đi. Rồi chị chạy, cái cặp sách lúc lắc lóc xóc sau lưng.

“Ê Benjy”, Caddy nói. Chị mở cổng đi vào và cúi xuống. Caddy có mùi lá cây. “Em đón chị phải không?”, chị nói. “Em đón Caddy phải không? Sao mày để tay cậu ấy lạnh cóng thế này, Versh?”

“Cháu đã bảo cậu ấy đút tay vào túi rồi.” Versh nói. “Lại cứ bám lấy cổng kia.”

“Em đón Caddy phải không?”, chị nói và chà xát tay tôi. “Gì nào? Em muốn nói gì với Caddy nào?” Caddy có mùi cây như lúc chị bảo mình đi ngủ nào.

Cậu còn rền rĩ cái nỗi gì nữa, Luster nói. Mình đến suốirồi lại thấy họ mà. Cậu cầm cây hoa cà này. Nó đưa tôi cây hoa. Chúng tôi chui qua hàng rào vào trong khu đất.

“Gì nào?”, Caddy nói. “Em định bảo gì Caddy nào? Ở nhà bảo đưa cậu ra à, Versh?”

“Ai mà giữ được cậu ấy ở trong nhà”, Versh nói. “Cậu ấy cứ rền rĩ đến khi được đi là đi thẳng xuống đây, ngóng qua cổng.”

“Gì nữa nào?” Caddy nói. “Em tưởng chị đi học về là Giáng sinh chứ gì? Em tưởng thế phải không? Ngày kia mới Giáng sinh mà. Ông Già Tuyết ấy, Benjy à. ông Già Tuyết.Nào, mình cùng chạy vào nhà đế sưởi đi!” Chị nắm tay tôi và chúng tôi chạy qua đám lá xạc xào sáng chói. Chúng tôi chạy lên các bậc thềm và ra khỏi cái lạnh sáng, vào cái lạnh tối. Cậu Maury đang cất chai vào tủ rượu. Cậu gọi Caddy. Caddy nói:

“Đưa cậu ấy lại sưởi đi, Versh. Đi với Versh”, chị nói. “Chị sẽ đến ngay.” Chúng tôi tới ngọn lửa. Mẹ nói:

“Cậu ấy bị cóng à, Versh?”

“Dạ không ạ”, Versh nói.

“Cởi áo khoác với giày cho cậu ấy”, mẹ nói. “Đã bảo bao nhiêu lần là tháo giày cho cậu ấy rồi hãy đưa vào nhà.”

“Dạ vâng ạ”, Versh nói. “Yên nào!” Nó tháo giày và cởi khuy áo khoác cho tôi. Caddy nói:

“Khoan, Versh. Cho em ra ngoài lát nữa được không, mẹ? Con muốn em đi với con.”

“Cháu nên để em ở nhà”, cậu Maury nói. “Hôm nay nó ra ngoài thế là đủ rồi.”

“Theo mẹ thì cả hai con ở nhà”, mẹ nói. “Trời mỗi lúc một lạnh hơn, Dilsey bảo thế.”

“Nào, mẹ!”, Caddy nói.

“Vớ vẩn”, cậu Maury nói. “Nó học suốt ngày rồi. Nó cần khí trời. Đi chơi đi, Candace.”

“Cho em đi nữa, mẹ!”, Caddy nói. “Mẹ ừ đi. Kẻo nó lại khóc.”

“Vậy sao con lại nói điều đó trước mặt nó?” mẹ nói. “Sao các con còn ở đây? Để nó lại làm khổ mẹ. Hôm nay các con ra ngoài thế đủ rồi. Tốt hơn là con ngồi xuống đây chơi với em.”

“Cho chúng nó đi đi, Caroline”, cậu Maury nói. “Lạnh một chút không sao đâu. Chị phải nhớ làm sao cho chị khỏe lên.”

“Tôi biết rồi”, mẹ nói. “Chẳng ai hiểu rằng tôi sợ Giáng sinh đến mức nào. Chẳng ai hiểu cả. Tôi không phải là loại đàn bà can trường. Tôi chỉ ước gì được khỏe hơn để lo cho Jason và lũ tre.”

“Chị hãy làm điều gì tốt nhất cho chính chị và đừng để chúng nó làm khổ chị mãi”, cậu Maury nói. “Đi chơi đi, cả hai đứa. Nhưng đừng ở ngoài ấy lâu quá. Kẻo mẹ các cháu lại lo.”

“Vâng thưa cậu.” Caddy nói. “Đi nào, Benjy,chúng mình ra ngoài đi!” Chị cài khuy áo cho tôi và chúng tôi đi ra cửa.

“Con lại đưa em đi mà không đi giày cho nó rồi”, mẹ nói. “Con muốn làm cho nó ốm để rồi nhà toàn những người bệnh hay sao?”

“Con quên mất”, Caddy nói. “Con cứ tưởng em đi giày rồi.”

Chúng tôi quay lại. “Con phải để ý chứ”, mẹ nói. Yên nào, Versh nói. Nó mặc áo khoác cho tôi. “Rồi đến ngày mẹ không còn nữa, và con sẽ phải lo lắng cho em.”Lộp cộp đi nào, Versh nói. “Lại đây hôn mẹ đã, Benjamin.”

Caddy dẫn tôi lại ghế của mẹ và mẹ ôm mặt tôi trong hai bàn tay rồi siết tôi vào lòng.

“Con khốn khố của mẹ”, bà nói. Bà buông tôi ra. “Con và Versh trông nom em cẩn thận nhé.”

“Dạ vâng ạ”. Caddy nói. Chúng tôi đi ra. Caddy nói:

“Mày khỏi cần đi, Versh. Để tao trông cậu ấy cho.”

“Cũng được”, Versh nói. “Trời lạnh thế này, ra ngoài cũng chẳng thú gì.” Nó bỏ đi và chúng tôi dừng lại ở phòng khách và Caddy quỳ xuống ôm choàng lấy tôi và áp khuôn mặt mát lạnh sáng ngời của chị vào mặt tôi. Chị có mùi như cây.

“Em đâu phải là thằng bé khốn khổ. Phải không? Em có Caddy của em mà. Có phải em có Caddy của em không?

Cậu có thôi cái trò rền rĩ, sướt mướt ấy đi không nào, Luster nói. Cậu không thấy xấu hổ hay sao mà cứ khóc rống lên mãi.Chúng tôi đi qua nhà xe, nơi chiếc xe đậu. Nó có một cái bánh mới.

“Nào, ngồi vào, và ở yên đó tới khi má cậu ra”, Dilsey nói. Bà đỡ tôi vào xe .T.P.([4]) cầm dây cương. “Tôi thật không hiểu tại sao Jason không mua quách một cái xe mới.” Dilsey nói. “Cái thứ xe này rồi có ngày long ra từng mảnh cho mà xem. Cứ nhìn những cái bánh xe kìa.” Mẹ tới, buông mạng che mặt. Bà cầm mấy bông hoa.

“Roskus đâu rồi?”, bà nói.

“Hôm nay Roskus không nhấc nổi cánh tay nữa”, Dilsey nói. “T.P. đánh xe cũng được mà.”

“Tôi sợ lắm,”mẹ nói. “Các người chỉ lo cho tôi một người đánh xe mỗi tuần một lần thôi mà. Tôi có đòi gì nhiều đâu. Trời ơi!”

“Cô Caroline, cô cũng biết là Roskus bị tê thấp khổ sở, đâu có làm gì được”, Dilsey nói. “Cô vào xe đi nào. T.P. đánh xe có thua gì Roskus đâu.”

“Tôi sợ lắm”, mẹ nói. “Còn cả thằng bé nữa.” Dilsey bước lên thềm. “Như thế mà cô gọi là thằng bé à?, bà nói. Bà nắm cánh tay mẹ. “Lớn bằng T.P. rồi đấy. Nào, cô có định đi hay không?”

“Tôi sợ lắm”, mẹ nói. Họ bước xuống thềm và Dilsey đỡ mẹ vào xe. “Có sao thì cũng là điều hay hơn cả cho mọi người”, mẹ nói.

“Cô nói thế mà không xấu hổ sao?”, Dilsey nói. “Cô không biết là chả cần đến một thằng nhãi đen mười tám tuổi cũng có thể làm con Queenie không chạy tế lên à? Nó còn già hơn cả thằng này với Benjy cộng lại. Nghe đây, T.P., mày đừng có mà thúc con Queenie lồng lên đấy. Mày mà không đánh xe cẩn thận cho cô Cahline, tao sẽ bảo Roskus cho mày một trận. Ông ấy sẽ không nhẹ tay khi làm điều đó đâu.”

“Vâng ạ” T.P. nói.

“Tôi chắc là sẽ có chuyện không hay”, mẹ nói. “Thôi nào, Benjamin”.

“Cho cậu ấy cầm một bông hoa,” Dilsey nói. “Cậu ấy đòi đấy”. Bà thò tay vào xe.

“Đừng. đừng”, mẹ nói. “Chị làm tung hết cả hoa mất.”

“Cô cầm lấy”. Dilsey nói. “Tôi chỉ rút một bông cho cậu ấy thôi.” Bà đưa cho tôi một bông hoa và rút tay ra khỏi xe.

“Thôi đi nào, không có Quentin thấy lại đòi theo”, Dilsey nói.

“Nó đâu rồi?”, mẹ nói.

“Nó xuống nhà dưới chơi với Luster”, Dilsey nói. “Đi đi T.P.. Đánh cái xe này như Roskus đã bảo mày, nào!”

“Vâng ạ”, T.P. nói. “Tế lên, Queenie!”

“Quentin”, mẹ nói. “Đừng để…”

“Được rồi”, Dilsey nói.

Chiếc xe ngựa xóc nảy lên và kêu răng rắc. “Tao sợ đi mà để Quentin ở nhà”, mẹ nói. “Đừng đi còn hơn, T.P.”.

Chúng tôi đi qua cổng. xe không còn xóc nữa. T.P. quất Queenie một roi.

“Kìa, T.P.”, mẹ nói.

“Vậy nó mới chịu đi”, T.P. nói. “Để nó tỉnh táo tới khi quay về chuồng.”

“Quay về đi”, mẹ nói. “Tao sợ đi mà để Quentin ở nhà.”

“Quành chỗ này đâu được”, T.P. nói. Rồi nó đánh một vòng rộng hơn.

“Chỗ này quành được không?”, mẹ nói.

“Dạ được”, T.P. nói. Chúng tôi quay xe lại.

“Kìa, T.P.”, mẹ nói, túm chặt lấy tôi.
“Cháu đang quành xe mà!”, T.P. nói. “Hu, Queenie!” Chúng tôi dừng lại.
“Mày làm lật xe mất thôi”, mẹ nói.
“Vậy bà bảo cháu làm sao?”, T.P. nói.
“Mày quay xe thế tao sợ lắm”, mẹ nói.
“Chạy nào, Queenie”, T.P. nói. Chúng tôi lại đi.
“Tao chắc là Dilsey lại để xảy chuyện không hay cho Quentin lúc tao đi vắng”, mẹ nói. “Mình phải vế gấp”.
“Tế lên, thế”, T.P. nói. Nó quất con Queenie một roi.
“Kìa, T.P.”, mẹ nói, túm chặt lấy tôi. Tôi nghe thấy tiếng vó của con Queenie và những hình thể sáng loáng lướt qua êm ả và đều đặn ở hai bên đường, bóng của chúng ngả chập chờn trên lưng con Queenie. Chúng lướt qua như những nan bánh xe sáng loáng. Rồi những hình thể ở một bên đường ngừng lại chỗ trạm gác cao màu trắng có anh lính. Còn phía bên kia, chúng vẫn lướt qua êm ả và đều đặn, nhưng chậm hơn một chút.

“Mẹ định thế nào?” Jason nói. Anh thọc tay vào túi, một cây bút chì gài sau tai.

“Mẹ tới nghĩa trang”, mẹ nói.

“Được rồi”, Jason nói. “Tôi có cản mẹ đâu? Mẹ chỉ yêu cầu tôi như vậy, chỉ định bảo tôi thế thôi à?”

“Mẹ biết là con không đi”, mẹ nói. “Mẹ yên lòng hơn nếu con đi.”

“Yên lòng cái gì?”Jason nói. “Bố và Quentin làm gì mẹ được?

Mẹ quệt khăn tay bên trong mạng che mặt. “Thôi nào, mẹ”, Jason nói. “Mẹ định để cái thằng khùng khốn kiếp này rống lên giữa đường giữa chợ hay sao? Đánh xe đi, T.P.”

“Tế lên, Queenie”, T.P. nói.

“Trời quả báo tôi”, mẹ nói. “Nhưng mẹ cũng chảng còn được bao lâu nữa đâu.”

“Lại thế nữa”. Jason nói.

“Hu”, T.P. nói.

Jason nói:

“Cậu Maury lại rút của mẹ năm chục đây. Mẹ định sao việc đó?”

“Sao con hỏi mẹ?”, mẹ nói. “Mẹ chẳng có gì để nói cả.Mẹ cố không làm phiền con và Dilsey. Mẹ chẳng còn bao lâu nữa đâu, rồi con”

“Đi nào” T.P.”, Jason nói.

“Tế lên, Queenie”, T.P. nói.

Những hình thể lại chập chờn, ở phía bên kia, chúng lại bắt đầu lướt qua, sáng loáng, vùn vụt và êm ả, như khi Caddy bảo mình đi ngủ nào.

Gào lên đi ông mãnh, Luster nói. Cậu không thấy xấu hổ à?Chúng tôi đi qua chuồng ngựa. Các ngăn chuồng đều mở toang.Bây giờ thì cậu chẳng còn con Khoang mà cưỡi nữa đâu, Luster nói.Sàn chuồng khô ráo và đầy bụi. Mái dột nát. Những lỗ thông hơi phủ đầy mạng nhện vàng. Cậu định đi đâu mà đi lối này. Muốn vỡ đầu vì những quả bóng của họ hay sao?

“Em cho tay vào túi đi”, Caddy nói. “Không thì cóng mất.Em không muốn bị cóng tay trong đêm Giáng sinh đấy chứ?”

Chúng tôi đi quanh chuồng ngựa. Con bò cái lớn và con bò cái nhỏ đứng sau cửa, và chúng tôi nghe thấy con Prince với con Queenie và con Fancy gõ móng lộp cộp trong chuồng.

“Trời không lạnh thế này, mình đã cưỡi con Fancy”, Caddy nói. “Nhưng hôm nay thì rét quá không làm được.” Rồi chúng tôi nhìn thấy con suối, nơi khói bốc lên. “Họ làm thịt lợn ở đấy”, Caddy nói. “Chúng mình quay lại chỗ ấy xem họ làm.” Chúng tôi đi xuống đồi.

“Em cầm thư nhé”, Caddy nói. “Em cầm được mà.” Chị lấy lá thư ra khỏi túi chị và nhét vào túi tôi. “Quà Giáng sinh đấy” Caddy nói. “Cậu Maury định làm cho bà Patterson ngạc nhiên. Mình đưa lá thư cho bà ấy mà đừng đế ai thấy. Cho tay vào túi được mà, nào?” Chúng tôi đến con suối.

“Nó đóng băng rồi”, Caddy nói. “Xem này!” Chị đập vỡ mặt nước và cầm một mảnh giơ về phía tôi. “Băng. Thế mới biết trời lạnh đến mức nào.” Chị giúp tôi qua suối và chúng tôi leo lên đồi. “Mình không nói ra cho mẹ và bố biết.Em biết chị nghĩ gì không? Mình sẽ làm cho mẹ và bố và cả ông Patterson ngạc nhiên, vì ông Patterson có gửi kẹo cho em. Em có nhớ ông Patterson đã gửi kẹo cho em hồi hè mới rồi không?” Có một hàng rào. Giàn nho đã khô, và gió xạc xào trong đó.

“Chỉ có điều chị không rõ tại sao cậu Maury không gửi Versh”, Caddy nói. “Versh cũng không nói ra đâu.” Bà Patterson nhìn ra ngoài cửa sổ. “Em chờ đây nhé”, Caddy nói. “Chờ chỗ này này. Chị quay lại ngay. Đưa chị lá thư!” Chị lấy lá thư trong túi tôi. “Đút tay vào túi áo đi!” Chị leo qua hàng rào, tay cầm thư và đi qua những cây hoa màu nâu kêu ràn rạt. Bà Patterson đi ra mở cửa và đứng ở đấy.

Ông Patterson đang chặt những cây hoa xanh. Ông ngừng chặt và nhìn tôi. BàPatterson chạy qua vườn. Nhìn thấy đôi mắt bà, tôi òa khóc. Thằng ngốc này, bà Patterson nói, tao đã bảo ông ấy đừng sai mày đến một mình nữa kia mà. Đưa đây tao! Mau lên!Ông Patterson vội vàng tới, tay cầm cuốc. Bà Patterson nhoài người qua hàng rào, chìa tay ra. ông Patterson leo qua rào. Ông lấy bức thư. Áo của bà Patterson vướng trên rào. Tôi lại nhìn thấy đôi mắt bà và tôi chạy xuống đồi.

“Họ không có ở đằng kia đâu, toàn là nhà thôi”, Luster nói. “Mình đi xuống suối!”

Họ đang giặt ở dưới suối. Một người đang hát. Tôi ngửi thấy mùi quần áo phần phật và khói bốc trên suối.

“Cậu ở lại đây”, Luster nói. “Cậu chẳng có việc gì đằng kia cả. Người ta đánh cho đấy.”

“Nó muốn gì vậy?”

“Cậu ấy cũng chẳng biết mình muốn gì nữa”, Luster nói. “Chắc là cậu ấy muốn tới đằng kia, chỗ người ta đập bóng. Cậu ngồi đây mà chơi với cây cà. Muốn xem gì thì xem bọn nhóc chúng nghịch dưới suối kia kìa. Mà sao cậu không giống như người ta được nhỉ?” Tôi ngồi xuống bên bờ, nơi họ đang giặt, và khói bốc xanh.

Có ai thấy đồng hai mươi lăm xu nào rơi ở đây không?”Luster nói.

“Đồng hai mươi lăm xu nào?”

“Đồng xu tôi đánh rơi ở đây hồi sáng”, Luster nói. “Tôi đánh rơi đâu đây. Nó rơi qua lỗ thủng này ở túi tôi. Không tìm thấy thì tối nay tôi hết đi xem hát.”

“Mày lấy đâu ra đồng hai mươi lăm xu hả nhóc? Lại thó trong túi dân trắng lúc người ta sơ sểnh chứ gì?”

“Lấy đâu chả được”, Luster nói. “Thiếu gì chỗ có xu. Có điều là tôi phải tìm cho ra đồng xu ấy. Có ai thấy nó không?”

“Tao chẳng biết đồng xu nào hết. Tao còn khối việc phải lo đây này.”

“Lại đây!” Luster nói. “Giúp tôi tìm đồng xu đi”.

“Có thấy nó cũng chẳng biết đấy là đồng hai mươi lăm xu.”

“Cậu ấy có thể tìm giùm tôi được chứ”, Luster nói. “Tối nay có ai đi xem hát không?”

“Đừng có nói đến chuyện xem hát. Cứ giặt cho xong cái chậu vật này tao cũng đã không nhấc nổi tay lên rồi, còn làm gì được nữa.”

“Tôi cuộc là các người sẽ tới”, Luster nói. “Tôi cuộc là các người đã đi xem hát tối hôm qua. Ngay từ lúc mở màn là các người đã có mặt đông đủ ở đó.”

“Đủ mặt dân đen, ngoại trừ tao. Đêm qua ấy.”

“Tao nghĩ tiền của dân đen thì khác quái gì tiền của dân trắng.”

“Bọn trắng chi tiền cho dân đen vì biết rằng bất kỳ đứa trắng nào dẫn một gánh hát tới là lại thu hết tiền bạc về, và dân đen vẫn cứ nai lưng ra mà kéo cày.”

“Thì ai bắt mày đi xem hát nào?”

“Chẳng ai bắt. Tao chẳng thèm nghĩ đến thuyền đó nữa.”

“Làm gì mà mày ghét bọn trắng thế?”

“Tao chẳng có gì ghét họ. Tao làm việc tao còn họ làm việc họ. Tao không thiết xem hát, thế thôi.”

“Có một thằng cha chơi nhạc bằng cái cưa. Chơi y hệt đàn banjo.”

“Tối qua các người đi rồi”, Luster nói. “Tối nay tôi đi.Nếu như tôi tìm được chỗ đánh rơi đồng xu.”

“Chắc là mày đưa cả nó đi theo.”

“Tôi ấy à?”, Luster nói. “Chẳng lẽ các người tưởng lúc nào tôi cũng kè kè với cậu ấy, lúc cậu ấy rống lên sao?”

“Nó rống lên thì mày làm gì nào?”

“Tôi cho ăn đòn”, Luster nói. Nó ngồi xuống và lột áo ngoài qua đầu. Chúng đùa nghịch dưới suối.

“Các người có tìm được quả bóng nào không?”, Luster nói.

“Mày làm gì mà hét tướng lên thế? Tao cuộc là mày đố dám nói với bà nội mày cái giọng ấy.”

Luster nhào xuống suối, chỗ chúng đang nô đùa. Nó mò mẫm dưới nước, dọc theo bờ.

“Sáng nay lúc bọn tôi xuống đây, tôi vẫn còn đồng xu mà”, Luster nói.

“Mày mất chỗ nào?”

“Đúng là nó lọt qua cái lỗ thủng ở túi này đây”, Luster nói. Chúng mò mẫm dưới suối. Đoạn chúng đứng vụt dậy và sững lại. rồi chúng té nước và giằng nhau dưới suối. Luster giành được và chúng ngồi thu lu dưới nước nhìn lên ngọn đồi qua những bụi cây.

“Họ ở đâu?”, Luster nói.

“Không thấy đâu cả.” Luster nhét cái đó vào túi. Họ đi xuống đồi.

“Có quả bóng nào rơi xuống đây không?”

“Chắc ở dưới nước. Bọn nhóc này có trông thấy hay nghe thấy nó rơi không?”

“Chẳng nghe thấy cái gì rơi xuống đây cả”, Luster nói. “Nghe như có cái gì đập vào cây ở chỗ kia. Rồi chẳng biết nó đi đằng nào.”

Họ nhìn xuống lòng suối.

“Quái quỷ. Nhìn dọc suối ấy. Nó rơi xuống chỗ này. Tôi thấy mà.” Họ nhìn dọc con suối. Rồi họ quay trở lên đồi.

“Chúng mày có lấy quả bóng ấy không?”, gã bồi nói.

“Tôi lấy nó làm gì?”, Luster nói. “Tôi chẳng thấy quả bóng nào cả.”

Gã bồi lội xuống nước. Gã lội tiếp. Gã quay lại và nhìn Luster lần nữa. Gã lội xuôi dòng suối.

Tiếng đàn ông gọi “caddy” trên đồi. Gã bồi ra khỏi suối và đi lên đồi.

“Lại khóc, sao lúc nào cậu cũng nhè thế?” Luster nói. “Im đi!”

“Nó rèn rĩ cái gì thế?”

“Trời mà biết”, Luster nói. “Chỉ lè nhè vậy thôi. Cứ thế. Cả buổi sáng. Chắc là tại hôm nay sinh nhật cậu ấy đây.”

“Nó bao nhiêu tuổi rồi?”

“Cậu ấy ba mươi ba”, Luster nói. “Ba mươi ba tuổi đúng sáng hôm nay.”

“Mày bảo là nó ba mươi ba tuổi à?”

“Thì mammy bảo vậy.” Luster nói. “Tôi đâu biết.Những ba mươi ba cây nến trên cái bánh ngọt, cắm sao thì cắm. Bánh lại nhỏ. Khó thật đấy chứ. Im đi nào Quay lại đây!” Nó tới và nắm cánh tay tôi. “Này, ông khùng già, nó nói. “Ông muốn tôi đánh đòn không?”

“Tao cuộc là mày cóc dám.”

“Tôi đánh rồi. Im ngay”, Luster nói. “Tôi đã bảo cậu là không lên đấy được. Họ sẽ đập bóng vỡ đầu cậu ra. Đi nào, đây này!” Nó kéo tôi trở lại. “Ngồi xuống!” Tôi ngồi xuống và nó cởi giày xắn quần cho tôi. “Nào, lội xuống nước mà chơi, xem cậu có thôi ngay cái trò rền rĩ sướt mướt ấy không?”

Tôi nín và lội xuống nước và Roskus tới bảo về ăn chiều và Caddy nói:

Đâu phải giờ ăn chiều. Tôi không về.

Chị ướt nhẹp. Chúng tôi chơi dưới suối và Caddy ngồi sụp xuống làm ướt hết áo và Versh nói:

“Má cô đánh đòn cô vì tội làm ướt áo đấy.”

“Bà chẳng đánh đâu,” Caddy nói.

“Sao em biết?” Quentin nói.

“Em cam đoan là thế,” Caddy nói. “Vậy sao anh biết?”

“Mẹ bảo”, Quentin nói. “Vả lại anh lớn hơn em.”

“Em bảy tuổi rồi”, Caddy nói. “Em biết chứ.”

“Anh còn lớn hơn”, Quentin nói. “Anh đi học rồi. Đúng không, Versh?”

“Sang năm em cũng đi học”, Caddy nói. “Ngay đầu năm. Phải không, Versh?”

“Cô biết là bà sẽ đánh đòn cô nếu cô làm ướt áo chứ?”, Versh nói.

“Có ướt đâu, Caddy nói. Chị đứng lên dưới nước và nhìn áo mình. “Tao sẽ cởi ra”, chị nói. “Rồi nó sẽ khô.”

“Anh cuộc là em sẽ không cởi” Quentin nói.

Caddy tới chỗ Versh và tôi và quay lưng lại.

“Cởi khuy áo đi, Versh”, chị nói.

“Mày đừng làm, Versh”, Quentin nói.

“Đâu phải áo tôi”, Versh nói.

“Mày cởi khuy áo đi, Versh”, Caddy nói, “Nếu không tao mách Dilsey hôm nay mày đã làm gì.” Thế là Versh cởi khuy áo.

“Em cởi áo ra xem nào!”, Quentin nói. Caddy cởi phăng áo và ném lên bờ. Thế là chị chỉ mặc quần áo lót và Quentin vỗ vào người chị và chị trượt chân lăn tòm xuống nước. Lúc đứng lên được chị té nước vào Quentin và Quentin cũng té nước vào Caddy. Nước bắn cả vào Versh và tôi và Versh kéo tôi dậy và đưa tôi lên bờ. Nó nói sẽ về mách Caddy với Quentin và thế là Quentin và Caddy té nước vào Versh. Nó nấp sau một bụi cây.

“Tôi về mách mammy cho mà xem”, Versh nói.

Quentin leo lên bờ đuổi bắt Versh, nhưng Versh bỏ chạy và Quentin không bắt được. Khi Quentin quay về, Versh đứng lại và hét tướng rằng nó sẽ mách. Caddy bảo nếu nó không mách, họ sẽ cho nó trở lại. Thế là Versh nói nó sẽ không mách, và họ để nó trở lại.

“Giờ thì đã đời nhé”, Quentin nói. “Rồi sẽ ăn đòn cả lũ.”

“Em cóc sợ”, Caddy nói. “Em sẽ trốn.”

“Ờ cứ trốn đi”, Quentin nói.

“Em sẽ trốn và không về nữa”, Caddy nói. Tôi bật khóc.

Caddy quay lại và nói “Nín”. Thế là tôi nín. Rồi họ chơi đùa dưới suối. Jason cũng đùa. Anh chơi một mình phía dưới xa hơn. Versh vòng qua bụi cây và đỡ tôi xuống nước lần nữa.

Caddy ướt nhẹp và dính đấy bùn sau lưng, và tôi bật khóc và chị tới ngồi xổm dưới nước.

“Nín ngay”, chị nói. “Chị không trốn đâu.” Thế là tôi nín. Caddy có mùi cây trong mưa.

Cậu làm sao thế, Luster nói. Cậu không thể nào thôi rên rĩ mà chơi dưới suối như mọi người được hay sao?

Sao không để cậu ấy ở nhà? Đã bảo là đừng đưa cậu ấy đi xa quá mà.

Cậu ấy vẫn tưởng họ còn ở cánh đồng cỏ này. Luster nói.Liệu có ai từ trên nhà nhìn được ra tận đây không nhỉ, chả ai thấy được đâu.

Mình thì nhìn được. Người ta không ưa thấy một anh khùng.Xui xẻo lắm.

Roskus tới bảo về ăn chiều và Caddy nói đâu phải giờ ăn chiều.

“Đến giờ rồi”, Roskus nói. “Dilsey bảo tất cả về nhà ngay. Đưa các cô cậu ấy về, Versh!”Ông đi lên đồi, chỗ con bò cái đang rống.

“Có lẽ về tới nhà là mình kịp khô”, Quentin nói.

“Chỉ tại anh thôi”, Caddy nói. “Cứ là ăn đòn cả lũ.” Chị mặc áo và Versh cài lại khuy.

“Chẳng ai biết cô bị ướt đâu”. Versh nói. “Trông cô chẳng thấy ướt tí nào. Đấy là nếu như tôi và cậu Jason không mách.”

“Mày sẽ mách chứ, Jason?”, Caddy nói.

“Mách ai mới được?” Jason nói.

“Nó không mách đâu, Quentin nói. “Mày sẽ không mách, phải không Jason?”

“Em cuộc là nó sẽ mách”, Caddy nói. “Nó sẽ mách bà nội.” Nó không mách bà đâu, Quentin nói. “Bà bị ốm. Nếu mình đi thật chậm, trời sẽ tối hẳn, chẳng ai thấy gì.”

“Em chằng cần ai thấy hay không thấy”, Caddy nói. “Nó sẽ mách đấy. Mày cõng cậu ấy lên đồi đi. Versh.”

“Jason không mách đâu”, Quentin nói. “Này, Jason, mày nhớ là tao đã làm cung tên cho mày chứ?”

“Nó gãy rồi”, Jason nói.

“Cho nó mách”, Caddy nói. “Em chẳng thèm để tâm”.Cõng Maury lên đồi đi, Versh?” Versh ngồi xuống và tôi trèo lên lưng nó.

Tối nay mình gặp nhau ở chỗ xem hát nhé, Luster nói. Lại đây nào. Mình phải tìm cho được đồng xu ấy.

“Mình đi thật chậm, tới nhà là vừa tối”Quentin nói.

“Em không đi chậm”, Caddy nói. Chúng tôi lên đồi nhưng Quentin không lên. Chúng tôi tới chỗ có mùi những con lợn mà anh vẫn còn dưới suối. Chúng ủn ỉn khụt khịt nơi máng ăn ở góc chuồng. Jason đến sau chúng tôi, hai tay đút túi. Roskus đang vắt sữa con bò cái ở cửa chuồng.

Lũ bò các nhảy ra khỏi chuồng.

“Cứ việc” T.P. nói “Hú nữa đi. Tôi cũng hú đây này.Hu”. Quentin lại đá T.P. Anh đá T.P. ngã vào cái máng mà đám lợn vừa ăn và T.P. nằm trong đó. “Đồ bị thịt”, T.P. nói. “Rồi xem ngữ ấy làm gì được tôi. Bà con lại mà xem ông mãnh trắng ấy đá tôi đây này. Hu.”

Tôi không khóc, nhưng không thể dừng lại được. Tôi không khóc, nhưng đất chao đảo, và thế là tôi khóc. Đất cứ dềnh mãi lên và đàn bò chạy lên đồi. T.P. cố gượng dậy, Nó lại ngã xuống và những con bò chạy trở xuống. Quentin nắm cánh tay tôi và chúng tôi đi đến chuồng gia súc. Rồi cái chuồng không ở đấy nữa và chúng tôi chờ tới khi nó trở lại.

Tôi không thấy nó trở lại. Nó đến sau lưng chúng tôi và Quentin đặt tôi xuống cái máng những con bò vừa ăn. Tôi nắm chặt lấy nó. Nó cũng đi khỏi và tôi bám lấy nó. Đàn bò lại chạy xuống đồi, qua cửa. Tôi không thể dừng lại được.

Quentin và T.P. leo lên đồi, đánh nhau. T.P. ngã lăn xuống và Quentin lôi nó lên đồi. Quentin đấm T.P. Tôi không thể dừng lại được.

“Đứng dậy”, Quentin nói. “Mày ở nguyên đấy. Cấm đi đâu tới khi tao trở lại.”

“Tôi với Benjy về chỗ đám cưới đây”, T.P. nói. “Hu”.

Quentin lại đấm T.P. Rồi anh bắt đầu giúi T.P. vào tường. T.P. cười phá lên. Mỗi lần Quentin giúi nó vào tường nó lại cố kêu hu, nhưng vì cười quá, nó không kêu được. Tôi không khóc nữa, nhưng không thế dừng lại được. T.P. ngã đè lên tôi và cửa chuồng đi mất. Nó đi xuống đồi và T.P. tự đánh nhau với mình và lại ngã xuống. Nó vẫn cười sằng sặc, và tôi không thể dừng lại được, tôi cố đứng dậy và ngã xuống, và tôi không thể dừng lại được. Versh nói:

“Cậu sắp nhè đấy hả? Cậu mà không im, tôi sẽ cho cậu biết. Thôi ngay cái trò khóc ré ấy đi!”

T.P. vẫn cười sằng sặc. Nó giúi giụi vào cửa và cười.

“Hu”, nó nói. “Tôi với Benjy về chỗ đám cưới đây. Rượu thuốc[5]”. T.P. nói.

“Khẽ thôi”, Versh nói. “Anh lấy ở đâu?”

“Ở hầm rượu ấy”, T.P. nói. “Hu”.

“Khẽ thôi chứ”, Versh nói. “Ở chỗ nào trong hầm rượu?”

Nó cười dữ hơn. “Đâu chả có”, T.P. nói. “Cả trăm chai là ít. Cả triệu chai luôn. Coi chừng, thằng nhóc đen, tao hú lên đây này.”

Quentin nói, kéo cậu ấy dậy!” Versh kéo tôi đậy.

“Uống cái này đi, Benjy” Quentin nói. Cái ly nóng bỏng. “Im nào!”, Quentin nói. “Uống đi”

“Rượu thuốc”, T.P. nói. “Cho tôi uống với cậu Quentin.”

“Anh im cái mồm đi!”, Versh nói. “Cậu Quentin tuốt xác anh ra bây giờ.”

“Giữ chặt cậu ấy, Versh!”, Quentin nói.

Họ túm lấy tôi. Nó nóng bỏng trên cằm và trên áo sống của tôi.”Uống đi,” Quentin nói. Họ ghì đầu tôi. Nó nóng bỏng bên trong tôi. và tôi lại òa khóc. Giờ thì tôi khóc, và có cái gì đang bùng lên bên trong tôi và tôi khóc dữ hơn, và họ giữ chặt tôi đến khi nó không bùng lên nữa. Rồi tôi nín. Nó vẫn quanh quẩn đâu đây, và rồi những hình thể hiện ra. “Mở thùng ra, Versh!” Chúng lướt chậm rãi. “Trải các bao tải không lên sân!” Chúng lướt nhanh hơn, khá nhanh. “Nào, nhấc chân cậu ấy lên!” Chúng lướt qua, êm dịu và sáng ngời.

Tôi nghe thấy T.P. cười. Tôi lướt đi với các hình thể, lên ngọn đồi rực sáng.

Tới đỉnh đồi Versh đặt tôi xuống. “Tới đây này, cậu Quentin”, nó gọi, ngoái cổ nhìn xuống chân đồi. Quentin vẫn đứng ở bờ suối. Anh chìm vào bóng râm trên dòng nước.

“Mặc con ó già ấy ở đấy”, Caddy nói. Chị nắm tay tôi, chúng tôi đi ngang qua chuồng gia súc và vào cổng. Có một con nhái trên lối đi lát gạch, ngồi chồm chồm giữa đường.Caddy bước qua nó và kéo tôi theo.

“Đi nào, Maury”, chị nói. Nó vẫn ngồi chồm chỗm ở đó đến khi Jason lấy ngón chân chọc nó.

“Nó sẽ làm cậu mọc mụn đấy”, Versh nói. Con nhái nhảy đi mất.

“Đi nào, Maury”, Caddy nói.

“Tối nay nhà đấy khách”, Versh nói.

“Sao mày biết?”, Caddy nói.

“Đèn đóm thắp sáng trưng kìa”, Versh nói. “Cửa sổ nào cũng sáng.”

“Chẳng có khách mà thích thắp đèn thì cứ thắp chứ sao?”, Caddy nói.

“Tôi cam đoan là có khách”, Versh nói. “Tốt hơn là các cô cậu vào cửa sau và lên trên gác.”

“Tao cóc cần”, Caddy nói. “Tao sẽ đi thẳng vào phòng khách chỗ có họ.”

“Tôi cam đoan là cô mà làm thế, ông sẽ đánh đòn cô”, Versh nói.

“Tao cóc cần”, Caddy nói. “Tao sẽ đi thẳng vào phòng khách. Tao vào luôn phòng ăn và chén bữa chiều.”

“Cô ngồi ở đâu?”, Versh nói.

“Tao ngồi ở ghế bà nội”, Caddy nói. “Bà ăn trên giường.”

“Tôi đói rồi”. Jason nói. Anh vượt qua chúng tôi và chạy lên ngõ. Anh vẫn cho tay vào túi và ngã phịch. Versh đi tới nâng anh dậy.

“Cậu đừng có đút tay vào túi thì mới khỏi ngã”, Versh nói. “Cậu làm sao kịp rút tay ra để đỡ, cậu lại mập thế nữa.”

Bố đang đứng trên thềm nhà bếp.

“Quentin đâu?” ông nói.

“Cậu ấy đang lên ngõ”, Versh nói. Quentin chậm chạp đi tới.Áo sơmi của anh là một mảng trắng mờ.

“Ờ” bố nói. Ánh đèn đổ xuống các bậc thềm, trên người ông.

“Caddy và Quentin té nước vào nhau,” Jason nói.

Chúng tôi đứng im.

“Thế hả?”, bố nói. Quentin đi tới, và bố nói, “Tối nay các con có thể ăn tối ở trong bếp”. Ông ngừng nói và nhấc tôi lên, ánh đèn đổ nhào trên những bậc thềm và trên người tôi, và tôi nhìn xuống thấy Caddy và Jason và Quentin và Versh. Bố quay lại thềm. “Các con không được làm ồn đấy” ông nói.

“Sao không được làm ồn hả bố?” Caddy nói. “Nhà mình có khách à?”

“Ừ” bố nói.

“Tôi đã bảo là có khách mà”, Versh nói.

“Mày nói đâu?” Caddy nói. “Tao nói là nhà có khách đấy chứ. Tao bảo là tao định nói.”

“Im”, bố nói. Mọi người im lặng và bố mở cửa và chúng tôi đi qua lối sau vào bếp. Dilsey ở đó, và bố đặt tôi vào ghế, buộc khăn ăn và đẩy ghế tới cạnh bàn, nơi bữa chiều đã dọn.Nó đang bốc hơi nghi ngút.

“Bây giờ các con phải nghe lời Dilsey”, bố nói. “Đừng để chúng làm ồn quá đấy, Dilsey”.

“Vâng, thưa ông”, Dilsey nói. Bố đi khỏi.

“Nhớ là phải vâng lời Dilsey”, ông nói sau lưng chúng tôi. Tôi cúi mặt xuống bàn ăn. Nó bốc hơi lên mặt tôi.

“Bảo tất cả phải nghe lời con tối nay đi bố”, Caddy nói.

“Tôi không nghe”, Jason nói. “Tôi sẽ nghe lời Dilsey.”

“Bố bảo là mày sẽ phải nghe”, Caddy nói. “Bảo tất cả nghe lời con đi bố.”

“Tôi không nghe”, Jason nói. tôi không phải vâng lời chị.”

“Im”, bố nói. “Được, các con nghe lời Caddy. Lúc nào chúng ăn xong, đưa chúng lên cầu thang sau, nghe không Dilsey?”

“Vâng thưa ông”. Dilsey nói.

“Đấy”, Caddy nói. “Bây giờ tôi yêu cầu tất cả nghe lời tôi.”

“Im hết cả đi nào” Dilsey nói. “Đêm nay không ai được làm ồn.”

“Tại sao đêm nay lại không được làm ồn?”, Caddy thì thào.

“Không phải việc của cô”, Dilsey nói. “Khi nào Chúa cho biết khắc biết.” Bà mang bát tôi lại. Hơi nóng từ bát phả vào mặt tôi. “Lại đây. Versh!”, Dilsey nói.

“Khi nào thì Chúa cho biết hả Dilsey?” Caddy nói.

“Tới Chủ nhật”, Quentin nói. “Em không biết à?”

“Suỵt” Dilsey nói. “Ông Jason bảo tất cả không được làm ồn kia mà. Nào, ăn cho xong đi. Đây này, Versh. Xúc cho cậu ấy!”

Tay Versh cầm thìa thò vào trong bát. Cái thìa đưa lên miệng tôi. Hơi nóng chích trong miệng tôi. Rồi chúng tôi ngừng ăn và nhìn nhau im lặng, và rồi tôi lại nghe thấy và òa khóc.

“Gì nào?”, Caddy nói. Chị đặt tay lên tay tôi.

“Mẹ đấy”, Quentin nói. Cái thìa đưa lên và tôi ăn, rồi tôi lại khóc.

“Nín”, Caddy nói. Nhưng tôi không nín và chị tới ôm choàng lấy tôi. Dilsey đi đóng cả hai cửa lại và thế là chúng tôi không nghe thấy nữa.

“Nín đi nào”, Caddy nói. Tôi nín và ăn. Quentin không ăn, còn Jason ăn.

“Mẹ đấy”, Quentin nói. Anh đứng dậy.

“Ngồi xuống”, Dilsey nói. “Ngoài đó có khách, mà quần áo cậu thì bẩn thỉu thế này. Cả cô cũng ngồi xuống. Caddy, ăn cho xong đi nào.”

“Mẹ đang khóc”. Quentin nói.

“Có người đang hát”, Caddy nói. “Phải không, Dilsey?”

“Tất cả ăn đi nào, ông Jason đã nói thế mà”, Dilsey nói.

“Khi nàoChúa cho biết khắc biết.” Caddy trở lại ghế.

“Tôi đã báo nhà có tiệc mà”, chị nói.

Versh nói, “Cậu ấy ăn hết rối”

“Đưa bát cậu ấy đây”, Dilsey nói. Cái bát đi khỏi.

“Dilsey”. Caddy nói. “Quentin không ăn kìa. Anh ấy không chịu nghe lời.”

“Ăn đi, Quentin”, Dilsey nói. “Tất cả ăn cho xong rồi ra khỏi bếp.”

“Tôi không muốn ăn nữa”, Quentin nói

“Em bảo ăn là anh phải ăn”, Caddy nói. “Đúng không, Dilsey?”

Cái bát bốc hơi lên mặt tôi, và tay Versh chọc thìa vào trong bát và hơi nóng chích trong miệng tôi.

“Tôi không muốn ăn nữa”, Quentin nói. “Bà nội ốm sao lại làm tiệc?”

“Tiệc ở dưới nhà mà”, Caddy nói. “Bà nội có thể ra đầu cầu thang nhìn xuống. Mặc áo ngủ xong em cũng ra xem.”

“Mẹ đang khóc”. Quentin nói. “Phải mẹ khóc không, Dilsey?”

“Đừng quấy rầy tôi, ông nhóc”, Dilsey nói. “Đợi các cô cậu ăn xong, tôi còn phải dọn bữa cho mọi người nữa.”

Một lát sau Jason cũng ăn xong, và anh bắt đầu khóc.

“Bây giờ cả cậu cũng nhè”, Dilsey nói.

“Từ hôm bà nội ốm, nó không được ngủ với bà nội nữa nên đêm nào nó cũng thế.” Caddy nói. “Nhè đi em bé.”

“Tôi sẽ mách chị cho mà xem”, Jason nói.

Anh khóc. “Mày mách rồi thôi”, Caddy nói. “Giờ thì còn mách gì nữa?”

“Tất cả đi ngủ”, Dilsey nói. Bà tới nhấc tôi xuống ghế, lau mặt lau tay cho tôi bằng một cái khăn ấm. “Versh, đưa các cô cậu ấy lên cầu thang sau thật khẽ. Còn cậu, Jason, thôi cái trò rên rỉ ấy đi”.

“Ngủ bây giờ thì sớm quá”, Caddy nói. “Có bao giờ đi ngủ sớm thế này đâu?”

“Thì tối nay”, Dilsey nói. “Ông bảo là các cô cậu phải lên gác khi nào ăn xong. Các cô cậu nghe thấy ông nói chứ?!”

“Bố bảo phải nghe lời tôi”, Caddy nói.

“Tôi không nghe lời chị”, Jason nói.

“Mày phải nghe.” Caddy nói. “Đi nào! Làm như tao bảo.”

“Bảo tất cả yên lặng, Versh!”, Dilsey nói. “Không ai được làm ồn, nghe không?”

“Sao tối nay không được làm ồn?”, Caddy nói.

“Bà không được khỏe”, Dilsey nói. “Bây giờ tất cả đi theo Versh.”

“Tao đã bảo là mẹ đang khóc mà.” Quentin nói.

Versh cõng tôi lên và mở cánh cửa ra ngõ sau. Chúng tôi đi ra và Versh khép cánh cửa màu đen. Tôi ngửi thấy Versh và sờ nó. “Tất cả yên lặng nào. Mình đừng lên gác ngay. Ông Jason bảo các cô cậu phải lên gác. Ông bảo phải nghe lời tôi. Tôi thì không phải nghe lời các cô cậu. Nhưng ông nói chung tất cả mọi người. Phải không, cậu Quentin?” Tôi ngửi thấy đầu Versh. Tôi nghe thấy chúng tôi. “Phải bố nói thế không, Versh? Ờ, mà đúng đấy. Vậy theo tao mình cứ ra ngoài kia một lát. Đi nào!” Versh mở cửa và chúng tôi ra ngoài.

Chúng tôi xuống cầu thang.

“Hay là mình xuống nhà, Versh, như thế mình sẽ không làm ồn.”, Caddy nói. Versh đặt tôi xuống và Caddy nắm tay tôi và chúng tôi đi xuống lối đi lát gạch.

“Đi nào”, Caddy nói. “Con nhái ấy đi rồi. Bây giờ chắc nó nhẩy ra tận ngoài vườn. Mình sẽ lại thấy một con khác cũng nên.” Roskus tới với những xô sữa. Ông đi thẳng.Quentin không đi với chúng tôi. Anh ngồi lại trên thềm nhà bếp. Chúng tôi đi xuống nhà Versh. Tôi thích mùi nhà Versh.Có một ngọn lửa trong lò và T.P. ngồi lên đuôi áo ở trước lò, cời nó sáng rực.

Rồi tôi dậy và T.P. mặc áo cho tôi và chúng tôi đi vào bếp để ăn. Dilsey đang hát và tôi bật khóc và bà ngừng hát.

“Đưa cậu ấy ra ngoài kia đi”, Dilsey nói.

“Không đi lối ấy được”, T.P. nói.

Chúng tôi chơi ở suối.

“Mình không được lại đằng kia đâu,” T.P. nói. “Mammy bảo không được đi, cậu biết chứ?”

Dilsey đang hát trong bếp và tôi bật khóc.

“Nín”, T.P. nói. “Đi nào! Mình xuống chuồng gia súc.”

Roskus đang vắt sữa trong chuồng. Ông vắt sữa bằng một tay, và rên rỉ. Mấy con chim đậu ở cửa chuồng ngó nghiêng ông. Một con nhẩy xuống tìm ăn ở chỗ những con bò.Tôi xem Roskus vắt sữa trong lúc T.P. cho con Queenie và con Prince ăn. Con bê ở trong chỗ nhốt lợn. Nó sục mõm vào đám dây rợ, rống lên.

“T.P.”, Roskus nói. T.P. kêu “Dạ”, ở trong chuồng ngựa.Con Fancy thò đầu ra ngoài cửa chuồng, vì T.P. chưa cho nó ăn. “Xong chưa?”, Roskus nói. “Mày ra vắt sữa đi này. Tay phải của tao làm hết nổi rồi.” T.P. tới và vắt sữa.

“Sao không đi bác sĩ?”, T.P. nói.

“Bác sĩ thì làm cái quái gì”, Roskus nói. “Nhất là ở cái nhà này.”

“Cái nhà này thì làm sao?”, T.P. nói.

“Cái nhà này xui xẻo lắm”, Roskus nói. “Làm xong thì cho con bê vào.”

Cái nhà này xui xẻo lắm, Roskus nói. Ngọn lửa bùng lên và ngã xuống sau lưng ông và Versh, l][st trên mặt ông và Versh.Dilsey đặt tôi vào giường xong xuôi. Cái giường có mùi như T.P. Tôi thích nó.

“Ông biết gì về cái nhà này?”, Dilsey nói. “Ông lú lẫn rồi đấy”

“Chẳng cần phải lú lẫn”, Roskus nói. “Chứ không phải cái nghiệp chướng đang nằm chềnh ềnh trên giường kia à?Chứ không phải cái nghiệp chướng sờ sờ ở đây trước mắt bàn dân thiên hạ mười lăm năm nay rồi à?”

“Cho là thế đi”, Dilsey nói. “Thì đã tổn hại gì đến ông, đến vợ con ông chưa? Thằng Versh đã làm lụng được, con Frony lấy chồng đâu cần ông lo, thằng T.P. đủ lớn khôn để làm thay ông khi mà cái bệnh phong thấp ấy nó khiến ông rồi đời.”

“Hai rồi đấy”, Roskus nói. “Còn nữa kia. Tôi đã thấy điềm gở. Mà bà cũng thấy đấy thôi.”

“Đêm qua con nghe cú kêu”, T.P. nói. “Con Dan không dám đến ăn. Chẳng dám lại gần chuồng gia súc nữa. Chập tối đã hú. Versh cũng nghe thấy.”

“Thì cứ hết người này lại tới người khác”! Dilsey nói.Thử hỏi ai không phải chết, lạy Chúa.”

“Đâu phải chỉ có chết”, Roskus nói.

“Tôi biết ông nghĩ gì rồi”, Dilsey nói. “Ai cũng ngại xui xẻo khi nói cái tên ấy ra, trừ phi các người phải dỗ nó lúc nó khóc.”

“Ở cái nhà này ai mà chả xui”, Roskus nói. “Tôi thấy từ đầu nhưng đến khi họ đổi tên nó là tôi hiểu ngay.”

“Im cái mồm”, Dilsey nói. Bà kéo chăn lên. Nó có mùi như T.P. “Tất cả im đi, để nó ngủ.”

“Tôi thấy cái điềm.”

“Cái điềm là T.P. phải làm mọi việc thay ông.” Dilsey nói. Đưa cậu ấy với Quentin xuống duỗi nhà chơi với Luster, để Frony trông chừng, T.P., đi mà giúp bố mày một tay.

Chúng tôi ăn xong. T.P. nhấc Quen tin dậy và chúng tôi đi xuống nhà T.P., Luster đang nghịch đất. T.P. đặt Quentin xuống và nó cũng nghịch đất. Luster có mấy cái thìa và nó với Quentin giằng nhau và Quentin giằng được. Luster khóc và Frony tới đưa cho Luster một cái lon thiếc để nó chơi, và rồi tôi lấy mấy cái thìa và Quentin đánh tôi và tôi khóc.

“Nín”, Frony nói. “Rõ không biết xấu. Giành đồ chơi của con nít.” Nó lấy lại những cái thìa và đưa cho Quentin.

“Nín đi nào”, Frony nói. “Nín, tôi đã bảo.”

“Nín ngay!” Frony nói. “Phải cho cậu một trận đòn mới được, Nó nhấc Luster và Quentin dậy. “Lại đây!” Nó nói.Chúng tôi tới chuồng gia súc. T.P. đang vắt sữa bò. Roskus ngồi trên cái hòm.

“Nó lại làm sao thế”, Roskus nói.

“Bố giữ cậu ấy chơi ở đây”, Frony nói. “Cậu ấy lại giằng nhau với những đứa này. Lấy đồ chơi của chúng nó. Bây giờ ở đây chơi với T.P., xem cậu có im đi một lát được không nào.”

“Rửa sạch cái vú ấy đi”, Roskus nói. “Mùa đông vừa rồi, mày vắt kiệt sữa con bò non kia. Mày vắt kiệt cả con này nữa, chúng sẽ chẳng có sữa nữa đâu.”

Dilsey đang hát.

“Đừng lại đằng ấy”, T.P. nói. “Cậu không nghe mammy bảo là không được lại đằng ấy hay sao?”

Họ đang hát.

“Đi nào”, T.P. nói. “Mình đến chơi với Quentin và Luster. Nào!”

Quentin và Luster đang nghịch đất trước nhà T.P. Có một ngọn lửa chập chờn trong nhà, với bóng Roskus ngồi phía trước.

“Thế là ba, lạy Chúa”. Roskus nói. “Tôi đã bảo bà từ hai năm trước. Cái nhà này xui xẻo lắm.”

“Thế sao ông không đi đi?”, Dilsey nói. Bà thay quần áo cho tôi: “Xui xẻo là những chuyện ở Memphis mà ông nhồi cho thằng Versh ấy đấy. Có thế ông mới thỏa kia.”

“Đấy đâu phải là tất cả những xui xẻo mà thằng Versh chịu?”, Roskus nói.

Frony tới.

“Xong cả rồi à?”, Dilsey nói.

“T.P. sắp xong”, Frony nói. “Cô Cahline bảo mammy cho Quentin đi ngủ.”

“Tao đến ngay đây”. Dilsey nói. “Cô ấy phải biết là lúc này tao đâu có mọc cánh được.”

“Tôi đã bảo bà mà”. Roskus nói. “Có gì tốt lành ở cái nhà mà đến cả tên con, người ta cũng không dám gọi.”

“Im đi!”, Dilsey nói. “Ông muốn nó ré lên hả?”

“Nuôi một đứa bé mà không biết mẹ đẻ nó tên là gì”, Roskus nói.

“Ai khiến ông lo cho nó”. Dilsey nói. “Một tay tôi nuôi tất cả chúng nó, tôi nuôi thêm đứa nữa có sao? Im ngay đi! Ông có để cho nó ngủ không nào?”

“Nói gì một cái tên”, Frony nói. “Cậu ấy biết tên ai vào với ai đâu.”

“Mày thử nói ra xem nó biết không?”, Dilsey nói. “Mày cứ nói ra lúc nó ngủ và tao cam đoan là nó nghe thấy.”

“Nó biết nhiều thứ hơn người ta tưởng”, Roskus nói. “Nó biết ai đến ngày đến giờ, như nó được mách bảo vậy. Nó có thể bảo bà lúc nào giờ của nó điểm, nếu nó nói ra được.Hoặc của bà. Hoặc của tôi.”

“Bế Luster sang giường khác đi, mammy”, Frony nói. “Thằng kia ám nó.”

“Câm cái mồm”, Dilsey nói. “Mày không nói được câu nào hay hớm hơn à? Mày nghe bố mày nói nhảm làm gì. Lên giường đi, Benjy!”

Dilsey đẩy tôi vào giường, chỗ Luster đang nằm. Nó đã ngủ. Dilsey lấy một tấm gỗ dài đặt giữa Luster và tôi. “Nằm bên này”, Dilsey nói. “Luster nó bé, đừng làm đau nó.”

Chưa đi được đâm T.P. nói. Chờ một lát!

Chúng tôi nhìn quanh góc nhà và nhìn những chiếc xe chạy qua.

“Nào!” T.P. nói. Nó bế Quentin lên và chúng tôi chạy xuống góc hàng rào và nhìn họ đi qua. “Ông kia kìa”. T.P. nói. “Nhìn cái xe có hòm kính ấy. Nhìn ông kìa. Ông nằm trong đó Thấy ông không?”

Đi nào, Luster nói, tôi mang quả bóng này về nhà, để khỏi đánh mất. Này, ông ơi, ông cóc lấy được đâu. Họ mà thấy ông cầm nó, họ sẽ bảo là ông ăn cắp. Im ngay! Ông cóc lấy được nó đâu. Ông lấy nó làm trò gì kia chứ, ông có biết chơi bóng đâu.

Frony và T.P. nghịch đất cạnh cửa. T.P. đựng mấy con đom đóm trong cái chai.

“Sao lại ra đây cả thế này?”, Frony nói.

“Nhà có khách”, Caddy nói. “Bố bảo tối nay tất cả phải nghe lời tôi. Cả chị với T.P. cũng phải nghe lời tôi.”

“Tôi không nghe lời chị”, Jason nói. “Frony với T.P.cũng chẳng việc gì phải nghe lời chị.”

“Tao nói là chúng sẽ nghe”, Caddy nói. “Mà có khi tao cũng chẳng bảo gì chúng cả.”

“T..P. chẳng phải nghe lời ai hết”, Frony nói. “Đám ma bắt đầu chưa nhỉ?

“Đám ma là cái gì?”, Jason nói.

“Mammy không dặn chị là đừng nói với họ à?” Versh nói.

“Là chỗ mà người ta khóc.” Frony nói. “Người ta khóc hai ngày hồi đám ma dì Beulah Clay.”

Họ khóc ở nhà Dilsey. Dilsey khóc. Lúc Dilsey rền rĩ, Luster nói, Im, và chúng tôi im, rồi tôi bật khóc và con Blue hú dưới thềm nhà bếp. Rồi Dilsey thôi khóc và chúng tôi cũng thôi.

“À” Caddy nói. “Đấy là dân đen. Dân trắng không có đám ma.”

“Mammy dặn mình không được nói gì với các cô cậu ấy kia mà, Frony”, Versh nói.

“Nói cái gì?”, Caddy nói.

Dilsey rền rĩ, và khi cái đó đến tôi bật khóc và con Blue hú dưới thềm. Luster, Frony nói trong của sổ, Đưa chúng nó tới chuồng gia súc. Om sòm thế này thì tao còn nấu nướng gì được. Cả con chó quỷ ấy nữa. Đưa chúng đi hết đi.

Con không xuống dưới ấy đâu, Luster nói. Con sợ gặp bố dưới ấy. Đêm qua con thấy bố vung vẫy tay trong chuồng.

“Sao lại không?”, Frony nói. “Dân trắng cũng chết chứ?Bà nội cô thì cũng chết như bất kỳ dân đen nào.”

“Chó chết thì có”, Caddy nói. “Lúc con Nancy ngã xuống hố rồi Roskus bắn nó và mấy con ó lột da nó.”

Những lóng xương rải rác quanh hố, nơi những dây nho sẫm màu mọc trong hố đen sì, bò lan vào ánh trăng, như một vài hình thể đã ngưng đọng. Rồi mọi người thôi khóc và trời đổ tối, và khi tôi thôi khóc để lại khóc tiếp, tôi nghe thấy mẹ, và tiếng chân vội vã đi khỏi, và tôi ngửi thấy cái đó. Rồi căn phòng tối, nhưng mắt tôi đã nhắm. Tôi không thôi khóc.Tôi ngửi thấy cái đó. T.P. đã tháo các khăn trải giường.

“Nín” nó nói. “Suỵt!”

Nhưng tôi ngửi thấy cái đó. T.P. kéo tôi dậy và vội vã mặc quần áo cho tôi.

“Nín đi, Benjy”, nó nói. “Mình đi xuống nhà dưới. Cậu thích xuống nhà tôi mà, chỗ Frony ấy. Nín đi? Suỵt!”

Nó buộc giày, đội mũ cho tôi và chúng tôi đi ra. Có ánh đèn trong phòng lớn. Đi ngang qua phòng lớn, chúng tôi nghe thấy mẹ.

“Suỵt, Benjy”, T.P. nói. “Một lát thôi rồi mình ra ngoài.”

Một cánh cửa mở ra và tôi ngửi thấy cái đó hơn bao giờ hết, và một cái đầu thò ra. Không phải bố. Bố đang ốm trong đó.

“Mày có đưa cậu ấy ra ngoài không?”

“Chúng cháu đang ra đây”, T.P. nói. Dilsey lên thang gác.

“Im”, bà nói. “Khẽ chứ. Đưa cậu ấy xuống nhà đi T.P., Frony đang soạn giường cho cậu ấy rồi. Chúng mày canh chừng cậu ấy. Nín, Benjy. Đi theo T.P.”

Bà tới chỗ có tiếng mẹ.

“Giữ nó ở dưới đấy.” Không phải bố. Người ấy đóng cửa lại, nhưng tôi vẫn ngửi thấy cái đó.

Chúng tôi xuống cầu thang. Cầu thang đi vào bóng tối và T.P. cầm tay tôi, và chúng tôi ra ngoài, ra khỏi bóng tối.

Con Dan đang ngồi ở sân sau” hú.

“Nó ngửi thấy”, T.P. nói. “Cậu cũng ngửi thấy như thế phải không?” Chúng tôi xuống thềm, nơi có bóng chúng tôi.

“Tôi quên áo khoác của cậu rồi”, T.P. nói. “Cậu phải mặc áo. Nhưng tôi không quay lại được.” Con Dan hú.

“Nín ngay”, T.P. nói. Bóng chúng tôi lay động còn bóng Dan bất động ngoại trừ lúc nó hú.

“Cậu cứ rống lên như thê là tôi không đưa cậu xuống nhà đâu” T.P. nói. “Cậu chả cần cất cái giọng ễnh ương ấy cũng đủ phát khiếp rồi. Đi nào.”

Chúng tôi theo lối đi lát gạch với những cái bóng của mình. Chuồng lợn có mùi giống như lũ lợn. Con bò cái đứng trong ngăn chuồng, ghếch mõm nhai. Con Dan hú.

“Cậu làm cả tỉnh thức dậy mất thôi”, T.P. nói. “Cậu không im đi được à?”

Chúng tôi thấy con Fancy đang ăn bên bờ suối. Khi chúng tôi tới nơi, trăng sáng đầy mặt nước.

“Này ông ơi”, T.P. nói,“Chỗ này gần quá. Mình không đứng đây được. Đi nào! Giờ thử nhìn cậu xem. Chân cẳng ướt hết cả. Lại đây?” Con Dan hú.

Cái hố ra khỏi đám cỏ rì rầm. Những lóng xương rải rác quanh những dây nho đen.

“Nào!”, T.P. nói. “Cậu thích rống thì cứ rống cho long óc ra. Có cả một đêm với hai mươi mẫu đồng cỏ cho cậu rống đấy.”

T.P. nằm dài trong hố và tôi ngồi xuống, nhìn những lóng xương chỗ bầy ó ăn thịt con Nancy, lật phật đen và chậm chạp nặng nề bay ra khỏi hố.

Tôi vớ được nó lúc mình xuống đây lần trước, Luster nói. Tôi cho cậu xem rồi thôi. Cậu có thấy nó đâu không? Tôi lấy nó ra khỏi túi đúng chỗ này và đưa cậu xem mà.

“Mày nghĩ là những con ó sẽ lột áo bà nội à?”, Caddy nói, “Đồ khùng!”

“Chị là đồ con ó”, Jason nói. Anh òa khóc.

“Mày là thằng đần”, Caddy nói. Jason khóc. Tay anh đút trong túi.

“Jason rồi sẽ giàu sụ”, Versh nói. “Lúc nào cũng khư khư giữ tiền.”

Tiếng Jason khóc.

“Bây giờ thì mày làm nó nhè”, Caddy nói. “Nín ngay, Jason. Lũ ó làm thế nào vào chỗ bà nội được? Bố không cho chúng vào đâu. Liệu mày có đế một con ó lột áo mày không?Im đi nào!”

Jason nín. “Frony bảo là đám ma”, anh nói.

“Không phải đâu, Caddy nói. “Đấy là đám tiệc. Frony chả biết gì hết. Nó đòi những con đom đóm của mày kìa, T.P.Cho nó cầm một lát.”

T.P. đưa cho tôi cái chai đựng đom đóm.

“Tao cam đoan là nếu mình vòng qua cửa sổ phòng khách, thế nào mình cũng thấy”, Caddy nói. “Rồi chúng mày sẽ tin lời tao.”

“Tôi biết rồi , Frony nói. “Tôi chả cần nhìn.”

“Chị im mồm đi thì hơn, Frony”, Versh nói. “Mammy cho ăn đòn đấy.”

“Cái gì thế?” Caddy nói.

“Cái tôi biết”, Frony nói.

“Đi nào!”, Caddy nói. “Mình đi vòng ra đằng trước.”

Chúng tôi kéo nhau đi.

“T.P. đòi những con đom đóm của nó.”, Frony nói.

“Cho cậu ấy cầm một chút nữa, T.P.”, Caddy nói.

“Chúng tao sẽ trả.”

“Các cô cậu chả bao giờ bắt được đom đóm”, Frony nói.

“Nếu tao cho mày với T.P. đi cùng, chúng mày có để nó cầm không?”. Caddy nói.

“Chẳng ai bắt tôi với T.P. phải nghe lời cô”, Frony nói.

“Nếu tao bảo chúng mày không phải nghe lời, chúng mày có đế nó cầm không?”, Caddy nói.

“Được”, Frony nói. “Cứ để cậu ấy cầm, T.P.! Mình đi xem họ khóc.”

“Họ không khóc”, Caddy nói. “Tao bảo mày đây là đám tiệc. Họ có khóc không, Versh?”

“Cứ đứng ở đây thì làm sao biết được họ làm gì”, Versh nói.

“Đi nào!”, Caddy nói. “Frony và T.P. không phải nghe lời tao. Còn những đứa khác thì phải nghe. Mày cõng cậu ấy, Versh! Trời tối rồi.”

Versh cõng tôi và chúng tôi đi vòng qua nhà bếp.

Khi chúng tôi nhìn quanh góc nhà thì thấy những ánh đèn đang đi tới. T.P. quay lại mở cửa hầm rượu.

Có biết cái gì dưới ấy không, T.P. nói. Nước soda. Tôi thấy ông Jason đi lên hai tay cầm đầysoda. Chờ đây một lát.

T.P. đi và nhìn vào cửa bếp. Dilsey nói Mày ngó nghiêng cái gì ở đây.Benjy đâu rồi.

Cậu ấy ở ngoài này, T.P. nói.

Đi mà trông cậu ấy, Dilsey nói. Giữ cậu ấy chơi ở ngoài sân, nghe không.

Vâng ạ, T.P. nói. Người ta bắt đầu chưa?

Mày đi đi và nhớ trông chừng thằng bé, Dilsey nói. Tao đang không kịp thở đây.

Một con rắn từ dưới hầm bò ra. Jason nói anh không sợ và Caddy nói anh sợ còn chị không sợ và Versh nói cả hai đều sợ và Caddy nói đừng làm ồn, bố bảo thế.

Cậu lại sắp rống lên đấy hả. T.P. nói. Cậu muốn uống rượu thuốc không?

Nó chích mũi và mắt tôi.

Nêu cậu không uống thì để tôi, T.P. nói. Được rồi, đây. Mình kiếm thêm chai nữa lúc không ai để ý. Cậu đừng có làm ồn.

Chúng tôi dừng lại bên gốc cây cạnh cửa sổ phòng khách. Versh đặt tôi xuống trong cỏ ướt. Trời lạnh giá. Đèn thắp sáng ở tất cả các cửa sổ.

“Bà nội ở kia kìa”, Caddy nói. “Bây giờ ngày nào bà cũng ốm. Khi nào bà khỏe mình sẽ đi picnic.”

“Tôi biết cái gì tôi biết”, Frony nói.

Cây cối rì rầm, cả cỏ nữa.

“Phòng bên cạnh là nơi mình bị lên sởi”, Caddy nói.

“Mày với T.P. bị lên sởi ở đâu, Frony?”

“Mình ở đâu thì bị lên sởi ở đấy chứ sao”, Frony nói.

“Họ chưa bắt đầu”, Caddy nói.

Họ sắp bắt đầu rồi, T.P. nói. Cậu đứng yên đây, tôi đi kiếm cái hòm để mình có thể nhìn vào cửa sổ. Nào uống hết chai ruợu thuốc này đi. Nó làm tôi thấy hệt như có một con cú trong người.

Chúng tôi uống chai rượu thuốc và T.P. đút chai qua khe ván sàn xuống hầm rượu và đi mất. Tôi nghe thấy họ trong phòng khách và tôi bám tay vào tường. T.P. lôi cái hòm.Nó ngã lăn ra và bật cười. Nó nằm đó, cười sằng sặc trong cỏ.Nó đứng dậy và kéo cái hòm đến dưới cửa sổ, cố nín cười.

“Tôi sẽ hú lên mất thôi”, T.P. nói. “Trèo lên cái hòm mà nhìn xem họ bắt đầu chưa?”

“Họ chưa bắt đầu vì ban nhạc chưa đến”, Caddy nói.

“Không có ban nhạc đâu” Frony nói.

“Sao mày biết?”, Caddy nói.

“Tôi biết cái tôi biết!, Frony nói.

“Mày biết cái quái gì”. Caddy nói. Chị đi tới cái cây.

“Đỡ tao lên. Versh!”

“Ông đã bảo cô không được lại gần cái cây này”, Versh nói.

“Đấy là từ lâu rồi”, Caddy nói. “Tao chắc ông đã quên chuyện đó. Vả lại, ông bảo tối nay phải nghe lời tao. Có đúng ông bảo phải nghe lời tao tối nay không?”

“Tôi không phải nghe lời chị”, Jason nói. “Frony với T.P.cũng không phải nghe.”

“Đỡ tao lên, Versh!”, Caddy nói.

“Được rồi”, Versh nói. “Rồi cô sẽ ăn đòn. Không phải tôi.”

Nó tới và đỡ Caddy lên cành cây thấp nhất. Chúng tôi nhìn cái đũng quần đầy bùn của chị. Rồi không thấy chị nữa.Chúng tôi nghe thấy cây rung.

“Ông Jason bảo nếu làm gãy cây ông sẽ đánh đòn”, Versh nói.

“Tôi sẽ mách cả chuyện này nữa”, Jason nói.

Cây ngừng rung. Chúng tôi nhìn lên những cành cây im lìm.

“Có thấy gì không?” Frony thì thào.

Tôi thấy họ. Rồi tôi thấy Caddy, với những đóa hoa trên tóc và tấm voan dài như gió sáng. Caddy Caddy.

“Im”, T.P. nói. “Họ nghe thấy mất. Xuống mau!” Nó kéo tôi. Caddy. Tôi bám tay vào tường. Caddy. T.P. kéo tôi.

“Im!”, nó nói. “Im! Lại đây nhanh lên!” Nó kéo tôi đi.Caddy. “Im ngay. Benjy. Cậu muốn người ta nghe thấy à? Đi nào, mình uống vài chai rượu thuốc nữa rồi mình quay lại nếu cậu nín khóc. Mình đi kiếm chai nữa kẻo cả hai đứa cùng hú lên mất. Mình bảo là con Dan uống. Ông tướng Quentin lúc nào cũng khen nó khôn, mình thì bảo nó là con chó rượu thuốc, thếđấy.”

Ánh trăng rọi xuống bậc thềm hầm rượu. Chúng tôi uống thêm mấy chai rượu thuốc nữa.

“Cậu biết tôi ước gì không?”, T.P. nói. “Tôi ước có con gấu đi vào cửa hầm kia. Cậu biết tôi làm gì không? Tôi đi thẳng đến nó và nhổ vào mắt nó. Đưa tôi cái chai để tôi nút miệng tôi lại kẻo tôi hú lên mất.”

T.P. ngã xuống. Nó bắt đầu cười, và cửa hầm rượu cùng ánh trăng nhảy đi mất và có cái gì đánh tôi.

“Im ngay”, T.P. nói, cố nhịn cười. “Chúa ơi, họ nghe thấy chúng mình mất. Dậy đi!”, T.P. nói. “Dậy mau, Benjy!” Nó lắc lư và cười và tôi cố gượng dậy. Những bậc thềm hầm rượu chạy lên đồi trong ánh trăng và T.P. ngã trên đồi, ngã vào ánh trăng, và tôi chạy va vào hàng rào và T.P. chạy sau tôi nói “Nín ngay, nín ngay!” Rồi nó ngã xuống đám hoa, cười sặc sụa, và tôi xô vào cái hòm. Nhưng khi tôi cố trèo lên nó, nó nhảy đi mất và đánh vào gáy tôi và cổ họng tôi rên lên. Nó rên lên và tôi không gượng dậy nữa, rồi nó lại rên và tôi bật khóc Cổ họng tôi không ngớt rền rĩ trong lúc T.P. kéo tôi. Nó cứ rền rĩ và tôi không thể nói là mình có khóc hay không và T.P. ngã đè lên tôi” cười sằng sặc, và nó cứ rền rĩ và Quen tin đá T.P. và Caddy ôm choàng lấy tôi, và tấm voan ngời sáng của chị, tôi không còn ngửi thấy mùi cây nữa và tôi òa khóc.

Benjy, Caddy nói, Benjy. Chị lại ôm choàng tôi, nhưng tôi bỏ đi.“Sao thế, Benjy?” Chị nói. “Tại cái mũ này phải không?” Chị bỏ mũ ra và lại tới, và tôi bỏ đi.

“Benjy” chị nói. “Sao vậy, Benjy? Caddy đã làm gì nào?”

“Nó không thích cái áo diêm dúa ấy”, Jason nói. “Chị tưởng mình là người lớn rồi đây hả? Chị tưởng chị hơn hết thảy mọi người đấy hả? Diêm dúa.”

“Mày câm cái mõm lại”, Caddy nói. “Con thú ranh bẩn thỉu. Benjy”

“Mới mười bốn tuổi đã tưởng mình là người lớn rồi hả?”, Jason nói. “Chị tưởng mình là cái thứ gì rồi đây. Phải không?”

“Nín đi, Benjy” Caddy nói. “Cứ bảo Caddy. Chị sẽ làm mà. Nói xem!”

“Candace”, mẹ nói.

“Dạ”, Caddy nói.

“Sao con cứ trêu em thế?”, mẹ nói. “Đưa nó lại đây!”

Chúng tôi tới phòng mẹ; một mình bà nằm đó trong cơn bệnh, khăn đắp trán.

“Có chuyện gì nào?” mẹ nói. “Benjamin.”

“Benjy”, Caddy nói. Chị lại đến, nhưng tôi bỏ đi.

“Chắc con đã làm gì nó”, mẹ nói. “Sao con không để mặc nó, cho mẹ được yên? Mang cho em cái hộp rồi con đi đi, để mặc nó.”

Caddy lấy cái hộp để xuống sàn và mở ra. Đầy nhũng ngôi sao. Khi tôi đứng yên, chúng đứng yên. Khi tôi động đậy, chúng long lanh lấp lánh. Tôi nín khóc.

Rồi tôi nghe Caddy bước đi và tôi bật khóc.

“Benjamin”, mẹ nói. “Lại đây!” Tôi đi tới cửa. “Con à, Benjamin”, mẹ nói.

“Gì thế nào?”, bố nói. “Con đi đâu đấy?”

“Đưa nó xuống dưới nhà và bảo ai đó trông nó, Jason”, mẹ nói. “Ông biết là tôi ốm, mà ông”

Bố khép cửa sau lưng chúng tôi. “T.P.”, ông gọi.

“Dạ”, T.P. nói dưới thang gác.

“Benjy xuống đây”, bố nói. “Đi với T.P.!”

Tôi đi tới cửa phòng tắm. Tôi nghe thấy tiếng nước.

“Benjy”, T.P. nói dưới thang gác.

Tôi lắng nghe tiếng nước.

Tôi không nghe tiếng nước nữa và thấy Caddy mở cửa.

“Sao vậy, Benjy?” chị nói. Chị nhìn tôi và tôi đến và chị choàng tay ôm tôi. “Em lại tìm thấy Caddy phải không?”, chị nói. “Em tưởng Caddy đi mất rồi phải không?” Caddy có mùi cây.

Chúng tôi tới phòng Caddy. Chị ngồi xuống trước tấm gương Chị dừng tay và nhìn tôi.

“Sao vậy, Benjy? Gì nào?”, chị nói. “Em không được khóc, Caddy có đi đâu? Nhìn đây này”, chị nói. Chị lấy cái lọ, mở nút và đưa vào mũi tôi. “Thơm không? Ngửi đi! Hay lắm!”

Tôi bỏ đi và vẫn khóc, và chị cầm cái lọ trong tay, nhìn tôi.

“À”, chị nói. Chị đặt cái lọ xuống và tới ôm tôi.

“Thì ra thế. Em cố nói với Caddy mà không nói được.Em muốn nói mà không được, phải không? Caddy không đi đâu mà. Caddy không đi đâu. Chờ chị mặc áo đã.”

Caddy mặc áo và lại cầm lấy cái lọ và chúng tôi xuống bếp.

“Dilsey”, Caddy nói. “Benjy tặng chị món quà.”Chị cúi xuống nhét cái lọ vào tay tôi. “Bây giờ đưa cho Dilsey.” Caddy chìa tay tôi ra và Dilsey lấy cái lọ.

“Ngoan quá nhỉ”, Dilsey nói. “Thì ra bé tặng Dilsey lọ nước hoa. Nhìn đây này, Roskus!”

Caddy có mùi như cây. “Chúng em không thích nước hoa”, Caddy nói.

Caddy có mùi như cây.

“Đi đi nào”, Dilsey nói. “Cậu lớn lắm rồi, ngủ chung đâu có được. Bây giờ cậu đã là thiếu niên. Mười ba tuổi đầu.Đủ lớn để ngủ một mình trong phòng ông Maury được rồi”, Dilsey nói.

Cậu Maury ốm. Mắt cậu ốm, miệng cũng ốm. Versh bưng bữa chiều lên cho cậu trên cái khay.

“Maury dọa bắn cái thằng vô lại ấy”, bố nói. “Tôi bảo cậu ấy cứ lẳng lặng mà làm, khỏi cần tuyên bố trước với Patterson.”Ông uống.

“Jason”, mẹ nói.

“Bắn ai hả bố?” Quentin nói. “Sao cậu Maury lại định bắn người ta?”

“Bởi vì cậu ấy không biết đùa”, bố nói.

“Jason”, mẹ nói. “Làm gì đi chứ? Ông cứ ngồi yên mà nhìn Maury bị rình bắn và cười hay sao?”

“Vậy thì Maury đừng để cho người ta rình bắn mình nữa”, bố nói.

“Bắn ai hả bố Quentin nói. “Cậu Maury định bắn ai?”

“Chẳng ai cả”, bố nói. “Bố làm gì có súng.”

Mẹ bật khóc. “Nếu ông khó chịu vì Maury ăn bám sao ông không nói thẳng với cậu ấy. Lại đi nhạo báng trước bọn trẻ, lúc cậu ấy không có mặt”.

“Dĩ nhiên là không”, bố nói. “Tôi ngưỡng mộ Maury.Cậu ấy là vô giá đối với ý tưởng của tôi về tính ưu việt của dòng giống. Tôi sẽ không đánh đổi Maury dù là lấy một cỗ ngựa xứng đáng. Và con biết tại sao không, Quentin?”

“Dạ, không ạ!” Quentin nói.

Et ego in arcadia[6] bố quên mất cỏ khô trong tiếng Latin là gì nhỉ?”, bố nói. “Đấy, đấy”, ông nói. “Tôi đùa thôi mà.” Ông uống và đặt ly xuống rồi tới để tay lên vai mẹ.

“Đâu phải chuyện đùa”, mẹ nói. “Họ bên tôi nào phải thua kém gì bên ông. Chỉ vì Maury ốm yếu.”

“Dĩ nhiên rồi”, bố nói. “ốm đau là lý do hàng đầu.Sinh ra từ bệnh hoạn, sống với thối rữa, rồi đến chỗ tiêu vong. Versh!”

“Dạ thưa ông”, Versh nói sau ghế của tôi.

“Lấy bình nước và đổ đầy vào!”

“Và bảo Dilsey tới đây đưa Benjamin đi ngủ.” mẹ nói.

“Cậu lớn rồi”, Dilsey nói. “Caddy không muốn ngủ chung với cậu nữa. Nín ngay, rồi ngủ đi.”

Căn phòng đi khỏi, nhưng tôi không nín, rồi căn phòng trở lại và Dilsey tới ngồi trên giường, nhìn tôi.

“Cậu không thể ngoan và nín đi được hay sao?”. Dilsey nói. “Cậu không nín phải không? Thôi được, chờ một lát.”

Bà bỏ đi. Chẳng có gì trong cửa. Rồi Caddy vào.

“Nín đi!”, Caddy nói. “Chị tới đây.” Tôi nín và Dilsey gấp lại khăn trải giường, Caddy nằm vào giữa tôi với khăn trải giường và chăn. Chị không cởi áo choàng mặc trong nhà.

“Nào”, chị nói. “Chị đây thôi.” Dilsey mang tới một cái chăn đắp lên người chị rồi quấn quanh chị.

“Lát nữa là cậu ấy người Dilsey nói. “Tôi để đèn bên phòng cô.”

“Vâng”, Caddy nói. Chị rúc đầu cạnh đầu tôi trên gối. “Ngủ ngon nhé, Dilsey.”

“Ngủ ngon” nghe cưng”, Dilsey nói. Căn phòng tối lại.

Caddy có mùi như cây.

Chúng tôi nhìn lên cây chỗ chị đứng.

“Cô ấy có thấy gì không,Versh?”. Frony thì thào.

“Suỵt”, Caddy nói trên cây.

Dilsey nói: “Chúng mày lại đây!” Bà đi vòng qua góc nhà. “Sao chúng mày không lên gác, như ông bảo, lại cứ lẩn sau lưng tao? Caddy và Quen tin đâu rồi?”

“Tôi đã bảo chị ấy không được trèo lên cái cây kia.” Jason nói. “Tôi sẽ mách cho mà xem.”

“Đứa nào leo cây nào?”, Dilsey nói. Bà tới và nhìn lên cây “Caddy”, Dilsey nói. Những cành cây lại bắt đầu rung.

“Thật là đồ quỷ sứ”, Dilsey nói. “Xuống ngay!”

“Khẽ chứ”, Caddy nói. “Bố dặn đừng làm ồn mà.” Chân chị thò ra và Dilsey túm lấy lôi chị ra khỏi cây.

“Mày làm cái trò gì mà để các cô cậu ấy quanh quẩn ở đây?” Dilsey nói.

“Con chẳng nói được cô ấy”, Versh nói.

“Chúng mày làm gì ở đây?”, Dilsey nói. “Ai bảo chúng mày lên nhà trên?”

“Cô ấy bảo”. Frony nói. “Cô ấy bảo chúng con lên.”

“Ai bảo chúng mày là phải làm theo lời cô ấy?”, Dilsey nói, “Về nhà ngay!”

Frony và T.P. đi về. Chúng tôi không nhìn thấy chúng lúc chúng vẫn còn đang đi.

“Nửa đêm rồi còn ra đây”, Dilsey nói. Bà cõng tôi lên và chúng tôi đi về bếp.

“Lẩn sau lưng tôi”, Dilsey nói. “Mà đã biết là quá giờ ngủ rồi.”

“Suỵt, Dilsey”, Caddy nói. “Đừng nói to thế. Mình không được làm ồn mà.”

“Vậy cô hãy ngậm miệng lại và nín thít đi”, Dilsey nói. “Quentin đâu rồi?”

“Quentin nổi khùng vì tối nay anh ấy phải vâng lời em”, Caddy nói. “Anh ấy vẫn cầm chai đom đóm của T.P.”

“T.P. không có cái đó cũng chẳng sao”, Dilsey nói. “Mày đi tìm Quentin về đây” Versh! Roskus bảo là thấy cậu ấy đi về phía chuồng gia súc.” Versh đi ra. Chúng tôi không thấy nó nữa.

“Trên nhà chẳng thấy làm gì cả”, Caddy nói. “Chỉ thấy ngồi ở ghế và nhìn.”

“Người ta làm gì cũng chẳng việc gì đến các cô cậu.” Dilsey nói. Chúng tôi loanh quanh trong bếp.

Cậu muốn đi đâu nào, Luster nói. Lại muốn về xem họ vụt bóng hả. Mình tìm khắp chỗ đó rồi thôi. À này. Khoan đã. Cậu cứ đợi ở đây để tôi quay lại tìm quả bóng ấy. Tôi nghĩ ra rồi.

Bếp tối om. Những ngọn cây đen sì trên trời. Con Dan lững thững đi ra từ gầm cầu thang và gặm mắt cá chân của tôi. Tôi đi quanh bếp, chỗ có trăng. Con Dan lết theo sau, vào trăng.

“ Benjy”, T.P. nói trong nhà.

Cây hoa cạnh cửa sổ phòng khách không tối, nhưng những cây rậm thì tối. Cỏ rì rầm trong ánh trăng khi bóng tôi bước đi trên cỏ.

“Này, Benjy”, T.P. nói trong nhà. “Cậu trốn đâu thế? Lại lẩn đi rối. Biết ngay mà!”

Luster trở lại. Khoan, nó nói. Ở đây. Đừng lại chỗ đó. Cô Quentin đang ngồi với bồ ở cái đu đằng ấy đấy. Đi lối này này.Quay lại đây, Benjy.

Trời tối mịt dưới bóng cây. Con Dan không chịu đi.Nó đứng lại trong ánh trăng. Rồi tôi nhìn thấy cái đu và tôi òa khóc.

Đi khỏi chỗ đó, Benjy, Luster nói. Cậu biết là cô Quentin sẽ nổi khùng lên chứ?

Bây giờ là hai, rồi còn một ở cái đu. Caddy vội vã đi tới, trắng mờ trong bóng tối.

“Benjy”, chị nói. “Em lẩn ra đây cách nào thế? Versh đâu? Chị ôm tôi và tôi nín khóc và nắm lấy áo chị cố kéo chị đi.

“Sao thế, Benjy?” chị nói. “Chuyện gì thế này, T.P.?” chị gọi.

Người ở cái đu đứng dậy đi tới, và tôi khóc và kéo áo Caddy.

“Benjy”, Caddy nói. “Charlie đấy mà. Em có biết Charlie không?”

“Thằng đen của nó đâu rồi?”, Charlie nói. “Chúng làm gì mà để nó đi lung tung thế này?”

“Nín đi”Benjy” Caddy nói. “Đi chỗ khác đi, Charlie. Nó không thích anh.” Charlie đi khỏi và tôi nín. Tôi kéo áo Caddy.

“Sao thế, Benjy?” Caddy nói. “Sao em không đi chơi để chị ở đây nói chuyện với anh Charlie một lát?”

“Gọi thằng đen ấy đi.” Charlie nói. Anh ta trở lại. Tôi khóc ầm lên và kéo áo Caddy.

“Đi chỗ khác đi, Charlie”, Caddy nói. Charlie tới đặt tay lên Caddy và tôi càng khóc. Tôi khóc rống lên.

“Không mà, không mà”, Caddy nói. “Không mà, không mà.”

“Nó có nói được đâu?”, Charlie nói. “Caddy”

“Anh điên à?”, Caddy nói. Chị bắt đầu thở hổn hển. “Nó thấy đấy. Đừng! Đừng!” Caddy giằng ra. Họ cùng thở hổn hển. “Thôi anh, thôi anh”, Caddy thì thào.

“Đưa nó đi chỗ khác đi”, Charlie nói.

“Em sẽ đưa”, Caddy nói. “Buông em ra đã nào!”

“Em sẽ đưa nó đi chỗ khác chứ?”, Charlie nói.

“Vâng”, Caddy nói. “Buông em ra!” Charlie quay đi.“Nín”, Caddy nói. “Anh ấy đi rồi.” Tôi nín khóc. Tôi nghe thấy chị và cảm thấy ngực chị phập phồng.

“Em sẽ đưa nó về nhà”, chị nói. Chị nắm tay tôi. “Em sẽ tới.” Chị thì thầm.

“Khoan đã”, Charlie nói. “Gọi thằng đen đi.”

“Không”, Caddy nói. “Em sẽ trở lại. Đi nào, Benjy!”

“Caddy”, Charlie thì thào lớn hơn. Chúng tôi đi. “Em trở lại nhé. Em có trở lại không?” Caddy và tôi chạy. “Caddy”, Charlie nói. Chúng tôi chạy vào trong ánh trăng, về nhà bếp.

“Caddy”, Charlie nói.

Caddy và tôi chạy. Chúng tôi chạy lên thềm bếp, vào hiên nhà, và Caddy quỳ xuống trong bóng tối, ôm lấy tôi. Tôi nghe thấy chị và cảm thấy ngực chị phập phồng. “Chị sẽ không thế”, chị nói. “Chị sẽ không bao giờ thế nữa. Benjy, Benjy”. Rồi chị khóc, và tôi vẫn khóc, và chúng tôi ôm nhau. “Nín đi! Chị sẽ không thế nữa.” Thế là tôi nín và Caddy đứng dậy và chúng tôi đi vào bếp bật đèn lên và Caddy tới cái chậu lấy xà phòng rửa miệng thật kỹ. Caddy có mùi như cây.


Giang Vi

Tôi là một người yêu sách cuồng nhiệt và đã hơn 20 năm. Tôi dành cả ngày để đọc, viết blog về sách và viết bình luận. Tôi tin rằng sách là công cụ mạnh mẽ nhất trong cuộc sống để mở mang đầu óc cho những ý tưởng và quan điểm mới. Các thể loại yêu thích của tôi bao gồm tiểu thuyết lịch sử, giả tưởng, khoa học viễn tưởng và phi hư cấu. Tôi cũng thích tìm hiểu về các nền văn hóa khác nhau thông qua văn học.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Related Posts:

Back to top button