Chuyên ngành

Em Bé Hạnh Phúc Nhất Khu Phố

sach em be hanh phuc nhat khu pho ebook1. THÔNG TIN SÁCH/EBOOK

Tác giả : Harvey Karp – Paula Spencer

Download sách Em Bé Hạnh Phúc Nhất Khu Phố ebook PDF/PRC/MOBI/EPUB. Tải miễn phí, đọc online trên điện thoại, máy tính, máy tính bảng.

Danh mục : Nuôi dạy con

Đọc thử Xem giá bán

2. DOWNLOAD

Download ebook                      

File ebook hiện chưa có hoặc gặp vấn đề bản quyền, Downloadsach sẽ cập nhật link tải ngay khi tìm kiếm được trên Internet.

Bạn có thể Đọc thử hoặc Xem giá bán.


Bạn không tải được sách ?  Xem hướng dẫn nhé : Hướng dẫn tải sách


3. GIỚI THIỆU / REVIEW SÁCH

LỜI CẢM ƠN

“Càng có nhiều thứ thay đổi thì chúng càng y nguyên như cũ.”

– Alphonse Karr, phóng viên Pháp thế kỉ XIX

Từ khi còn nhỏ cho tới tận bây giờ, tôi vẫn bị mê hoặc bởi những chú ếch nhái, sâu bọ và tìm hiểu xem làm thế nào mà mọi thứ trong thế giới của chúng ta… lại trở nên hợp lí đến vậy! Tất cả mọi thứ trong tự nhiên đều nhảy múa và quay cuồng, xô đẩy và lôi kéo, thế nhưng, theo những cách thức lạ thường và không ngờ nhất, chúng luôn luôn tìm ra cách để đạt được sự hài hòa hoàn hảo.

Trong quá trình làm việc cùng với nhiều gia đình suốt gần 30 năm qua, tôi hiểu ra rằng trẻ chập chững cũng luôn luôn “có lí”! Các bé nhảy múa và quay cuồng, xô đẩy và lôi kéo, nhưng có thể nhanh chóng được dẫn dắt để hiền hòa trở lại nếu bạn biết cách đi theo một con đường lạ lùng và thường là không ngờ tới để tiếp cận các bé. Ngày nào tôi cũng đi trên con đường đó cùng với những đứa trẻ chập chững tới gặp tôi để kiểm tra sức khỏe. Và giờ đây, giống như một kẻ phiêu lưu vừa trở về từ một vùng đất chưa từng được khai phá, tôi rất hào hứng chia sẻ với các bậc cha mẹ, ông bà, các chuyên gia y tế, các nhà giáo dục và tất thảy những ai yêu mến trẻ em về những bí mật mà mình phát hiện được về trẻ chập chững.

Tôi muốn tri ân nhiều người vì họ đã soi rọi bước đường cho tôi trong những cuộc thám hiểm và giúp tôi thấy được giai đoạn chập chững với mọi vẻ đẹp toại ý và vui tươi của nó. Xin cám ơn thầy Gordon Swartz, giáo sư về phôi thai học tại SUNY Buffalo, một cựu vận động viên quyền anh vạm vỡ vô cùng đam mê dạy học; Arthur H. Parmelee, Jr., giáo sư chuyên ngành phát triển trẻ em tại UCLA, một người đàn ông tốt bụng, kiên nhẫn, đầy lòng trắc ẩn và thấu hiểu con trẻ; cùng với những tác phẩm súc tích và sâu sắc của Carl Rogers, Haim Ginott, Thomas Gordon, Frances Ilg, Louise Bates Ames, Adele Faber, Elaine Mazlich, Stephanie Marston, Hans Miller và nhiều người khác nữa.

Xin cảm ơn Nina, người bạn tri kỉ, người vợ yêu dấu của tôi vì những chỉnh sửa “sành sỏi” với bản thảo của cuốn sách này cũng như tình yêu và sự kiên trì vô hạn mỗi khi tôi rối trí và vắng mặt; với người mẹ quá cố của tôi, Sophie, nhiều năm trước bà đã dạy cho tôi những lời của Alphonse Karr, qua đó gieo mầm cho một trong những ý tưởng trọng điểm của cuốn sách này; với cha tôi, Joe, vì lòng tốt và sự quan tâm chăm sóc của ông; cũng như tấm lòng bao dung, rộng lượng của Celia, người mẹ kế không chính thức của tôi; với tài năng tổ chức và viết lách tuyệt vời của Paula Spencer; với trí tưởng tượng trứ danh của C. A. Nobens; với sự hỗ trợ và cảm giác yên tâm mà tôi có được nhờ các đồng nghiệp tại Khoa Nhi Tenth Street và cộng sự Julie Carson May; với người đại diện của tôi, Suzanne Gluck, cô ấy đã vực dậy dự án này khi nó gần như sụp đổ; và với những ý kiến phản hồi luôn luôn chân thành và sâu sắc của biên tập viên Beth Rashbaum trước những câu hỏi “nếu như” và “tại sao không” không ngớt của tôi.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới nhiều chuyên gia trong lĩnh vực phát triển trẻ em vì đã không tiếc thời gian và trí tuệ để giúp cuốn sách này trở nên sáng rõ và hữu ích hơn cho các bậc cha mẹ: John Baranowski, Morris Green, Debbie Glasser, Barbara Howard, Lewis Leavitt, Roni Leiderman, Donald Middleton, Karen Miller, Arthur H. Parmelee, Kyle Pruett, Gabrielle Redford, Janet Serwint, Steven Shelov, Marty Stein và Jim Varga.

Và cuối cùng, tôi muốn bày tỏ sự biết ơn to lớn nhất đối với những bậc cha mẹ đã chọn tôi làm bác sĩ cho con cái họ và cùng tôi đồng hành với con họ trong hành trình tiến vào những thung lũng tiền sử lạ kì và phi thường trong tâm trí của trẻ.

Nếu không có sự giúp đỡ của gia đình, đồng nghiệp và các bậc phụ huynh thì cuốn sách này sẽ không thể hoàn thành.

LỜI NÓI ĐẦU

Tôi đã khám phá ra bí mật để giao tiếp thành công với trẻ chập chững như thế nào?

“Hành trình khám phá thực sự không nằm ở việc tìm kiếm những vùng đất mới, mà ở việc sở hữu những cách nhìn mới.”

– Marcel Proust

Em bé sơ sinh của bạn đi đâu mất rồi? Mới ngày nào, bạn vẫn còn đang ôm ấp đứa con mới sinh nhỏ bé trong vòng tay của mình, con đường làm cha mẹ trải dài trước mặt. Vậy mà, trước khi kịp nhận ra, bạn đã lại đang sống cùng với một sinh vật hoàn toàn mới – đáng yêu hơn bao giờ hết, nhưng cũng hiếu động, cứng đầu, khó bảo không ai bằng. Chào mừng bạn đến với thế giới của trẻ chập chững.

Thời kỳ chập chững của trẻ là một trong những giai đoạn cao trào của hành trình làm cha mẹ. Trẻ ở giai đoạn này giúp bạn nhìn thế giới theo một cách hoàn toàn khác – một cách thật diệu kỳ! Những con côn trùng trên bãi cỏ… hình thù những đám mây… những “lâu đài” xây trên cát… Trẻ chập chững luôn tràn đầy sự tò mò, niềm hứng khởi và sự đáng yêu khó cưỡng.

Nhưng giai đoạn chập chững không phải là một khoảng thời gian chỉ toàn những niềm vui bất tận. Nó giống như một bữa tiệc gồm ba phần được hòa trộn vào nhau: hai phần là những trận đấu vật, phần còn lại là chuyến thám hiểm tới một khu rừng rậm. Tại sao giai đoạn này lại “hoang dại” đến vậy? Đó là bởi vì tất cả những sự phát triển diệu kỳ nhất, bùng nổ mạnh mẽ nhất trong cuộc đời mỗi người như tập đi, tập nói, kết bạn, giải quyết vấn đề… đều diễn ra trong vòng ba năm ngắn ngủi này! Không có gì quá khi nói rằng trong giai đoạn từ 1 đến 4 tuổi, con cái của chúng ta đã từ một em bé sơ sinh đáng yêu, loạng choạng như một chú khỉ con chuyển mình thành một cô gái/chàng trai trẻ luôn hát ca, vui nhộn và sâu sắc.

Sự tiến bộ cũng phải trả giá!

Tất cả những sự tiến bộ đó đều có giá của nó – chủ yếu là làm hao mòn giới hạn, sự kiên nhẫn và sáng suốt của bạn. Tất cả những ai sống cùng với một đứa trẻ chập chững đều hiểu rằng tâm trạng là điều không thể dự báo trước được, rằng nó hoàn toàn có thể thay đổi nhanh chóng bất cứ lúc nào. Một phút trước thôi tất cả còn đang vui vẻ. Và rồi… bùm! Các con cằn nhằn, khóc lóc, la hét và bùng phát thành một cơn ăn vạ (thường ở những nơi khiến bạn ngượng ngùng nhất). Có thể bạn từng có những ý định rất tốt đẹp nhưng đến lúc ấy, dường như tất cả những gì bạn có thể nói chỉ là “Không!”, “Dừng lại!” hay “Con đừng chạm vào đấy!”. Và điều này chẳng vui vẻ chút nào.

Không có gì đáng ngạc nhiên khi các bác sỹ nhi khoa nhận thấy rằng, những câu hỏi về hành vi của trẻ chập chững là mối quan tâm hàng đầu của các bậc phụ huynh. Hàng chục cuốn sách và hàng ngàn bài viết về chủ đề này đã chứng minh rằng, nếu bạn đang thường xuyên phải đối mặt với những khó khăn khi nuôi dạy trẻ ở độ tuổi chập chững thì bạn có thể yên tâm – bạn không phải là người duy nhất!

Trong suốt nhiều thế kỷ qua, các bậc cha mẹ đã nỗ lực tìm cách dạy trẻ cư xử đúng mực. Đánh đòn, cô lập, và đưa ra những giới hạn nghiêm ngặt được coi là những biện pháp duy nhất để một cô bé/cậu bé chập chững khó bảo không trở thành một đứa trẻ thiếu tôn trọng người khác và một thanh niên nổi loạn. Thậm chí, ngay cả ở thế kỷ trước, các giới chức hàng đầu còn đưa ra lời cảnh báo về những hậu quả tồi tệ của việc “hôn và ôm ấp” trẻ, khuyên các bậc cha mẹ không nên nuông chiều trẻ.

May mắn thay, trong khoảng 50 năm trở lại đây, chúng ta đã có được cái nhìn sâu sắc và thú vị hơn về những nguyên nhân dẫn đến hành vi của trẻ. Ngày nay, chúng ta đã biết đến ảnh hưởng nghiêm trọng của những lời nói gây tổn thương và phủ nhận dành cho trẻ, chúng ta cũng được học cách dùng tình yêu thương để nhìn nhận những cảm xúc tiêu cực của trẻ. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là, mặc dù việc kiên trì giải thích và trò chuyện về các cảm xúc có thể hữu ích đối với trẻ lớn nhưng cách tiếp cận theo lô-gic này lại thường thất bại trong việc xoa dịu những đứa trẻ chập chững đang kích động.

Hãy tin tôi – Trẻ chập chững không chỉ là đứa trẻ lớn thu nhỏ

Đương nhiên, trẻ chập chững là trẻ nhỏ. Nhưng các bé không đơn thuần chỉ là phiên bản thu nhỏ của những đứa trẻ lớn. Cách chúng suy nghĩ hoàn toàn hoang dã và cứng nhắc. Sự khác biệt này dần dần trở nên rõ ràng với tôi sau nhiều năm làm việc trong lĩnh vực nhi khoa. Khi mới bắt đầu sự nghiệp, tôi đã làm theo những lời khuyên “trong sách” và kiên nhẫn thừa nhận cảm xúc của những đứa trẻ mà tôi đã thăm khám. Tôi không gặp khó khăn gì với trẻ lớn, nhưng những trẻ chập chững đang buồn bực thì thường khiến tôi thất bại hoàn toàn. Tôi đã cố thử khiến các con xao lãng (“Này, cháu nhìn món đồ chơi ngộ nghĩnh này xem!”), cam đoan với các con (“Cháu thấy chưa, nó thực sự rất thú vị mà!”), phản ánh tâm trạng của các con với đầy lòng trắc ẩn (“Chú biết là cháu ghét bị tiêm, nhưng mà…”) và tỏ thái độ tôn trọng các con (“Chú xin phép được kiểm tra xem tai của cháu có khỏe hay không nhé?”). Nhưng có vẻ như tất cả những gì tôi làm chỉ giống như đang nói tiếng Swahili1 với lũ trẻ vậy.

1 Tiếng Swahili: Một ngôn ngữ phức tạp thuộc nhóm ngôn ngữ Bantu. Đây là ngôn ngữ chính thức của Tanzana và Kerya.

Mặc dù tôi đã nỗ lực hết sức, nhưng hầu hết những buổi thăm khám cho các bé 18 tháng tuổi đều kết thúc với hình ảnh một người mẹ mệt mỏi ôm trong tay một đứa trẻ hoảng loạn vừa được kiểm tra bởi một bác sỹ vô cùng bối rối. Thế đấy!

Sẽ là thừa khi nói rằng, có rất nhiều cha mẹ mà tôi đã trò chuyện cùng cũng đang nản lòng khi không thể trò chuyện hiệu quả với con cái của mình. Trong tâm trạng căng thẳng và lo lắng, họ thường thông báo với tôi rằng những cách ứng xử đầy yêu thương (như tôi đã khuyên vào lần tư vấn trước đó) hầu như không thể giúp đứa con chập chững của họ bình tĩnh lại khi cơn giận của các bé đang bùng phát!

Cách đây khoảng mười năm, cuối cùng tôi cũng nhận ra rằng – trẻ chập chững không hành động và suy nghĩ giống như trẻ ở độ tuổi lớn hơn, vậy thì tại sao chúng ta lại nói với trẻ chập chững theo phong cách tương tự như khi nói với trẻ lớn vậy?

Đúng thế! Đó chính là một bước đột phá lớn. Tất cả chúng ta đều trở nên bướng bỉnh hơn mỗi khi khó chịu, nhưng trẻ nhỏ đang bực bội thì gần như đã trở thành người tiền sử. Tôi đã bất ngờ nhận ra rằng, trẻ chập chững cần một cuộc đối thoại “theo phong cách của người tiền sử” để phù hợp với những ham mê, với khả năng ngôn ngữ và thế giới quan theo kiểu “Thời kỳ Đồ đá” của các con.

Một tư duy mới: Đứa trẻ… “tiền sử (Nê-ăng-đéc-tan2)” đáng yêu?

2 Người Nê-ăng-đéc-tan (Neanderthal) là một loài trong chi Người đã tuyệt chủng. Nê-ăng-đéc-tan được xếp là phụ loài (hay chủng tộc) của người hiện đại (Homo sapiens neanderthalensis) hoặc được tách thành một loài người riêng (Homo neanderthalensis).

Trong cuốn sách đầu tay của mình – The happiest baby on the block – tôi đã giải thích rằng kể cả việc trấn an một em bé sơ sinh khó tính nhất cũng sẽ trở nên dễ dàng đến thế nào nếu bạn có thể nhìn thế giới theo cách của bé. Khi còn trong bụng mẹ, thai nhi liên tục được cho ăn, được thì thầm trấn an, được đung đưa và âu yếm (âm thanh mà thai nhi nghe được còn lớn hơn cả tiếng máy hút bụi và chúng tồn tại suốt 24/7). Nhưng khi trẻ được sinh ra, chúng ta thường để trẻ một mình, hầu như luôn trong sự tĩnh lặng tuyệt đối, nhiều giờ mỗi ngày. Bởi thế chẳng có gì ngạc nhiên khi rất nhiều trẻ sơ sinh gặp khó khăn khi thích nghi với môi trường sống mới trong ba tháng đầu đời.

Hiểu biết quan trọng này giúp tôi khám phá ra “phản xạ trấn tĩnh” (một công tắc để làm ngừng tiếng khóc xuất hiện ở mọi trẻ sơ sinh), và cha mẹ có thể học cách bật công tắc này lên bằng cách tái tạo lại sự ấm áp, những âm thanh và chuyển động nhịp nhàng như trong bào thai của mẹ.

Khi đã nắm bắt được cách nhìn mới mẻ này, cơ hội để cha mẹ trấn an trẻ thành công sẽ lớn hơn gấp trăm lần. Tương tự như vậy, việc trấn an trẻ chập chững cũng sẽ dễ dàng hơn rất nhiều nếu bạn bắt đầu từ những quan điểm đúng đắn.

Kiến thức quan trọng nhất giúp việc đối phó với trẻ chập chững trở nên dễ dàng hơn chính là: Trẻ chập chững – hiểu theo nghĩa cơ bản nhất – là những đứa trẻ “tiền sử”. Tôi không hề có ý xúc phạm ở đây. Thực sự thế! Nhưng những người tiền sử sử dụng ngôn ngữ rất cơ bản và là những người bướng bỉnh, ngoan cố, tiêu cực, gan lì, dễ mất tập trung, thiếu kiên nhẫn… bạn đã bắt đầu thấy quen thuộc chưa? Tôi xin đảm bảo với các bạn rằng tôi yêu trẻ chập chững. Đó là nhóm trẻ mà tôi yêu thích nhất. Các con ham khám phá, dễ thương và đáng yêu. Tuy nhiên, càng đi sâu nghiên cứu về khía cạnh nhân chủng học và cùng với những phát hiện mới nhất về chức năng não bộ ở trẻ em thì tôi nhận ra việc so sánh trẻ với những người tiền sử càng trở nên đúng đắn hơn. Kết hợp với những hiểu biết về sự phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ cùng những kinh nghiệm thực tiễn hàng ngày tại phòng khám càng giúp tôi khẳng định rằng: “Sự tiến hóa” là yếu tố then chốt để thấu hiểu và giao tiếp với trẻ chập chững.

Khi biến những suy nghĩ này thành hành động, tôi bắt đầu yêu thích những buổi kiểm tra sức khỏe toàn diện cho trẻ 18 tháng tuổi. Khi đã học được cách nói chuyện bằng ngôn ngữ tiền sử với trẻ chập chững, tôi đã có thể trấn an những trẻ hay ngờ vực, hay sợ hãi, hay gào thét nhất chỉ trong vòng một phút hoặc… thậm chí ít hơn.

Phần một của cuốn sách này sẽ lý giải những mối liên hệ thú vị giữa những đứa trẻ chập chững hiện đại và những người tiền sử. Tất nhiên, ngay cả những trẻ chập chững hoang dã nhất cũng không hẳn là một đứa trẻ thuộc Thời kỳ Đồ đá, nhưng ý tưởng tổng quát này giống như một khung cửa sổ, mà qua đó bạn có thể nhìn nhận trẻ theo một cách hoàn toàn mới. Một khi bạn đã biết trẻ có những đặc điểm nào giống những người thượng cổ, nhiệm vụ thực sự của bạn sẽ trở nên rõ ràng – bạn cần coi mình như một vị đại sứ từ thế kỷ XXI đến để tiếp cận với những người tiền sử!

Để làm tốt nhiệm vụ đó, bạn không chỉ cần hiểu những người tiền sử tí hon này đang nghĩ gì mà còn cần biết cách nói bằng ngôn ngữ đặc thù của các bé. Phần hai của cuốn sách sẽ dạy bạn “ngôn ngữ” tiền sử này. Bạn sẽ học được cách mình cần nói cái gì – và quan trọng hơn – nói như thế nào. Điều này không hề khó, chỉ khác lạ mà thôi! Khi đã hiểu khái niệm “Nguyên tắc Đồ-ăn-nhanh” và “Ngôn ngữ của trẻ chập chững”, bạn sẽ có thể kết nối được với đứa con đang cáu giận của mình và nhanh chóng hướng dẫn bé trở nên tĩnh tâm và hợp tác. Cách tiếp cận được gọi là Phương pháp nuôi dạy con thời tiền sử này sẽ có tác dụng tám trên mười lần, ngay cả khi bé không có được thứ mà con đang đòi hỏi. Bởi vì bạn sẽ dành cho bé một món quà thậm chí còn đáng giá hơn cả bánh quy và đồ chơi: Đó là tình yêu, sự tôn trọng và thấu hiểu – theo ngôn ngữ của bé!

Ngoài ra, Phần hai sẽ chỉ cho bạn những mẹo để khen ngợi hiệu quả, đặt ra giới hạn và thiết lập kỷ luật cho trẻ. Bạn sẽ học được cách truyền đạt những thông điệp dạy dỗ thông qua “cửa ngách” trong tâm hồn trẻ, hiểu tầm quan trọng của việc giúp trẻ cảm thấy vững vàng và mạnh mẽ cũng như nghệ thuật để đàm phán thành công với trẻ chập chững.

Cuối cùng, Phần ba sẽ hướng dẫn bạn cách áp dụng Phương pháp nuôi dạy con kiểu tiền sử để xử lý một số vấn đề cụ thể mà bạn có thể gặp phải với trẻ chập chững, bao gồm những vấn đề liên quan đến giấc ngủ, tập cho trẻ đi toilet, giai đoạn lo sợ xa cách và khi trẻ cắn người khác. Phần ba sẽ bao gồm rất nhiều biện pháp thực tiễn mà tôi đã thu thập được trong suốt nửa thế kỷ thực hành nhi khoa của mình.

Quay trở lại tương lai

Tôi biết rằng những năm tháng này có thể sẽ là những thử thách lớn với các bậc cha mẹ. Bạn mơ về một gia đình hạnh phúc, bình yên và rồi giai đoạn trẻ chập chững khiến mọi thứ đảo lộn! Vì thế, tôi rất phấn khích với phương pháp mới này vì nó có thể giúp quãng thời gian đầy biến động trở nên dễ chịu hơn.

Phương pháp nuôi dạy con thời tiền sử không chỉ khiến những năm tháng chập chững của trẻ vui hơn mà còn giúp bạn dẫn dắt nhà du hành vượt thời gian tí hon này có thể trở thành một đứa trẻ, một thiếu niên và một người trưởng thành hạnh phúc, an toàn trong suốt cuộc hành trình của mình.

Những bậc cha mẹ cảm thấy có chút phiền phức cần đặc biệt lưu ý rằng: Nếu không có nhiều thời gian và cảm thấy bị choáng ngợp vì lượng thông tin trong cuốn sách này, bạn hoàn toàn có thể đọc luôn Phần hai của nó và bắt đầu học những biện pháp có hiệu quả với trẻ ngay từ bây giờ!

Hầu hết các bậc cha mẹ đều có thể giảm từ 50% đến 90% những cơn ăn vạ của trẻ và đạt được bước tiến lớn trong việc giúp trẻ cư xử hợp tác hơn chỉ khoảng một tuần sau khi áp dụng những biện pháp được mô tả trong cuốn sách này. Nguyên tắc Đồ-ăn-nhanh và Ngôn ngữ của trẻ chập chững thường nhanh chóng giúp giảm tới 75% những trận cãi vã và nếu chúng không phát huy tác dụng ngay lập tức, thì việc phớt lờ trẻ một chút thường sẽ mang tới thành công. Ngoài ra, khi bạn đã thực sự nhuần nhuyễn với những biện pháp vui nhộn được mô tả ở Chương 9 và Chương 10 (như khen ngợi, “tán gẫu”, “vờ làm kẻ ngốc”, dành nhiều thời gian chơi cùng trẻ, dạy trẻ sự kiên nhẫn…), bạn sẽ có thể ngăn chặn được hầu hết những cơn ăn vạ… trước khi chúng thực sự xảy ra!

Khi hành vi của trẻ đã được cải thiện, thì lúc nào bạn cũng có thể quay trở lại những chương đầu của cuốn sách này để tìm hiểu câu chuyện thú vị về việc trẻ chập chững suy nghĩ như thế nào và nhìn thế giới xung quanh theo cách kỳ diệu ra sao.

Câu chuyện có thật về hai trẻ chập chững

Karen – mẹ của hai em bé đáng yêu đang trong độ tuổi chập chững – đã gần như muốn phát điên. Chồng cô – một người lính đóng quân tại Hàn Quốc – đã vắng nhà trong suốt chín tháng… họ hàng thân thuộc đều sống ở nơi khác… và cô cảm thấy như hai đứa con của mình – Kate 2 tuổi và Taylor 3 tuổi – đang “điều khiển mọi thứ”! Karen thừa nhận với tôi rằng những đứa trẻ cứng đầu của cô thường bất ngờ trở nên giận dữ – tới 20 lần mỗi ngày.

Karen và tôi đã nói chuyện qua điện thoại trong khoảng 30 phút, rồi tôi đề nghị cô ấy xem qua cuốn sách và DVD của tôi. Điều kỳ diệu đã xảy ra khi chỉ trong vòng chưa đầy một tuần, các con cô đều trở nên vui vẻ, hợp tác hơn và mỗi ngày chỉ ăn vạ một hoặc hai lần.

Hết lần này đến lần khác, tôi đã chứng kiến cách tiếp cận đơn giản này đều biến những trận cuồng phong trở thành những cầu vồng bảy sắc và giúp những đứa trẻ chập chững ỉ ôi trở thành những đứa trẻ vui vẻ nhất trong khu phố… Tôi tin rằng, bạn cũng sẽ sớm được thấy điều kỳ diệu này!

Và bây giờ, chúng ta hãy sẵn sàng để bước một bước vĩ đại – về phía sau! Tôi xin hứa, bạn sẽ khám phá ra rằng, đó chính là cách tốt nhất để cả bạn và em bé chập chững của bạn hướng tới một mối quan hệ mới mẻ và tốt đẹp hơn.

Bác sỹ Harvey Karp

ĐỌC THỬ

Phần 1 ĐỨA TRẺ CHẬP CHỮNG ĐANG TIẾN HÓA

Để hiểu rõ con bạn, hãy bước một bước dài… về phía sau

“CỨU TÔI VỚI! CÓ MỘT NGƯỜI TIỀN SỬ Ở TRONG BẾP NHÀ TÔI!”

“Bước đầu tiên giống như chỉ trong chốc lát, chúng ta đã quan sát được lịch sử tiến hóa của nền văn minh nhân loại từ những loài nhỏ bé họ cá thành những người tiền sử ngay trước mắt chúng ta.”

– Anna Quindlen và Nick Kelsh, Đứa trẻ trần truồng

Những nội dung chính

– Tất cả các bậc phụ huynh đều cảm thấy giai đoạn chập chững của trẻ là một giai đoạn đầy thử thách.

– Những biện pháp nuôi dạy dành cho trẻ lớn thường thất bại thảm hại khi áp dụng với trẻ chập chững.

– Khi trẻ chập chững lớn dần lên, điều đó có nghĩa là bạn đang được tận mắt chứng kiến năm triệu năm phát triển của loài người.

– Trẻ chập chững trải qua bốn giai đoạn phát triển mô phỏng quá trình tiến hóa của tổ tiên tiền sử của chúng ta.

– Phương pháp nuôi dạy con của người tiền sử: Làm sao để trở thành một vị đại sứ hoàn hảo với đứa trẻ Thời kỳ Đồ đá của bạn?

 

Mở đầu

Bé Tara 14 tháng tuổi rất tự hào khi khám phá ra rằng bé có thể tự đi. Bé luôn cố gắng tập đi mỗi khi có cơ hội. Nhưng ngay lúc này, bé đang bị nhốt ở trong phòng khám với tôi và Simone – mẹ bé. Tara chập chững đi về phía cửa. “Hừ!!” Cô bé gầm gừ và cố gắng với tới tay nắm cửa. “A! A!!” Bé dùng sức đẩy cánh cửa đang đóng. Rồi bé nhìn tôi với ánh mắt năn nỉ và bắt đầu đập cửa. Bé muốn ra ngoài!

Simone đáp lại bé: “Không được, con yêu. Mẹ biết con muốn đi về, nhưng mẹ con mình phải ở đây thêm một chút nữa. Chúng mình cùng xem cuốn sách rất đẹp này nào!”

Mẹ của Tara đã rất dịu dàng thừa nhận những cảm xúc của con gái (một mẹo làm cha mẹ rất phổ biến) và thử đánh lạc hướng bé theo cách quen thuộc (cũng là một cách rất hay). Tuy nhiên, lần này, những nỗ lực ấy chỉ mang lại cho cô một khuôn mặt đỏ au và nhăn nhó, một cái miệng nhỏ xinh há thật to… rồi… một tiếng gào dài và chói tai đến nỗi có thể làm vỡ kính.

Bất ngờ trước cơn ăn vạ dữ dội của con gái, người mẹ cố gắng dỗ dành con bằng cách hát bài hát vui vẻ Chú nhện trong ống nước. Nhưng Tara càng hét to hơn nên Simone quyết định phải đặt ra một giới hạn: “Tara, không hét. Shhh! Con ngừng hét hoặc chúng ta sẽ đi về, nhé?” Nhưng vào lúc đó, cơn ăn vạ của Tara đã lên đến đỉnh điểm. Xấu hổ và bực bội, Simone xin lỗi tôi và nhấc bổng “ngọn núi lửa” của cô lên, tránh ánh nhìn chằm chằm của những phụ huynh khác trong phòng chờ, cô vội vàng đi ra cửa.

Bạn đã phải trải qua cơn ăn vạ đầu tiên của trẻ chập chững chưa?

Bé nhà bạn đã khám phá ra từ “Không!” chưa?

Bạn đã bao giờ bị “đánh úp” bởi những trận chiến chẳng thể nào ngờ đến chưa?

Bạn có thấy tinh thần mệt mỏi khi cứ phải nói, “Đừng kéo cái đó!” và “Con dừng lại ngay!” không?

Nuôi dạy trẻ ở độ tuổi chập chững là quãng thời gian tràn ngập cả nỗi hoảng sợ và những niềm vui giản dị, nhưng đối với hầu hết chúng ta, đó cũng là khoảng thời gian đầy vất vả với những thử thách khó khăn nhất mà ta sẽ phải đối mặt cho đến tận khi con bước vào tuổi dậy thì. (Vì vậy thật dễ hiểu khi đây còn được gọi là khoảng thời gian “niên thiếu đầu tiên”.)

Những bậc cha mẹ tràn đầy tình yêu thương giống như bạn đã vò đầu bứt tai trong nhiều thế hệ để tự hỏi (và hỏi các bác sỹ nhi của họ): Điều gì đã khiến trẻ chập chững hành động như vậy? Tại sao chúng lại vô lý và khó rèn kỷ luật đến thế?

Tôi sẽ giúp bạn trả lời hết những câu hỏi này. Không những thế, tôi còn chỉ cho bạn cách để trấn an một đứa trẻ chập chững và giúp cả gia đình bạn giảm bớt căng thẳng. Nhưng trước hết, sẽ thật hữu ích nếu chúng ta xem xét… bức tranh toàn cảnh cho giai đoạn này.

A ha! Một cách nhìn mới về trẻ chập chững

“Một khối óc đã lớn lên để vươn tới một ý tưởng mới sẽ không bao giờ quay trở lại kích cỡ ban đầu.”

– Oliver Wendell Holmes

Đến tận những năm gần đây, mọi người vẫn lầm tưởng rằng trẻ sơ sinh khóc bởi các bé đang trải qua một cơn co thắt bụng (colic1) dữ dội. Sau đó, cuốn sách The happiest baby on the block của tôi được xuất bản và chỉ ra rằng, trẻ sơ sinh thực sự khóc bởi các bé cần được giúp đỡ để kích hoạt “phản xạ trấn tĩnh” của mình (À! Ra thế). Với trẻ chập chững, khoảnh khắc lĩnh ngộ “À! Ra thế ” này giải thích chính xác cho các hành vi khó hiểu của các bé rằng những đứa trẻ ngọt ngào này – thực sự chính là những người nguyên thủy tí hon!

1 Colic – Cơn đau do co thắt ở trẻ sơ sinh. Có những em bé sơ sinh phải trải qua những tháng đầu đời với những cơn khóc dai dẳng kéo dài mà không giải thích được. Triệu chứng này thường gặp ở trẻ từ 2 tuần đến 16 tuần tuổi, cơn khóc thường kéo dài khoảng 3 giờ hoặc hơn và hay xảy ra vào chiều tối. Colic xảy ra ở 1/3 số trẻ, nó gây nên những cơn đau thắt, sau đó vài tuần triệu chứng tự khỏi mà không cần phải điều trị gì.

Tôi hiểu bạn đang nghĩ gì. Tôi đã chứng kiến không chỉ một lần những ánh mắt ngạc nhiên của các bậc cha mẹ khi tôi nói về điều đó. Tôi hy vọng bạn sẽ không coi cách so sánh này là một sự xúc phạm. Hãy cho phép tôi giải thích tại sao tư duy mới mẻ này sẽ trở thành cánh cửa ma thuật giúp bạn thấu hiểu điều gì đang diễn ra trong tâm trí trẻ chập chững – và giúp bạn biến mâu thuẫn thành sự hợp tác trong vòng vài phút – hoặc ít hơn!

“Giả định người lớn thu nhỏ”: Một sai lầm phổ biến

Gần đây, John – một người cha đã đến phòng khám của tôi và nói với tôi một cách hài hước rằng: “Con tôi hoàn toàn là một con vật khác chứ chả giống một đứa trẻ tí nào!”. John không biết rằng anh đã đúng nhiều hơn mình tưởng!

Nuôi dạy trẻ sơ sinh bao gồm cả việc phải vượt qua một vài con đường đầy ổ gà ngay từ đầu (như colic và thiếu ngủ). Nhưng sau một vài tháng, mọi thứ sẽ tiến triển theo hướng tràn ngập ánh sáng bởi trẻ càng ngày càng trở nên đáng yêu và thú vị hơn. Sau đó, với những bước loạng choạng đầu tiên của bé, thời kỳ chập chững sẽ bắt đầu và tăng tốc (bạn cũng vậy!). Trong vòng vài tháng hoặc vài ngày, “kỳ quan” tuyệt vời còn lẫm chẫm của bạn sẽ bắt đầu phát triển ý thức về sức mạnh và sự bướng bỉnh. Và bỗng nhiên, bạn có thể cảm thấy mình cần phải học cách thiết lập kỷ luật với trẻ mà không khiến trẻ bị tổn thương. Trẻ chập chững khiến công việc làm cha mẹ ngày càng trở nên phức tạp hơn rất

nhiều. Trong suốt năm đầu đời của con, bạn hạnh phúc khi dành cho bé tất cả những gì bé muốn (sữa, ti giả, tã mới và thay đổi cảnh vật xung quanh). Tuy vậy, đến thời điểm này, bạn chỉ có thể đáp ứng 90% đến 95% những gì trẻ muốn. Bạn sẽ phải nói “không” trong những trường hợp còn lại bởi những điều trẻ muốn khi đó nguy hiểm, bạo lực hoặc không phải điều bạn muốn làm vào lúc đó.

Hãy thử đoán xem chuyện gì xảy ra? Bé sẽ không thích điều đó đâu!

Vậy bạn phải làm gì?

Bạn cố gắng để “thấu hiểu cảm nhận của trẻ” một cách đầy yêu thương. (“Mẹ hiểu là con giận vì phải rời khỏi đây, nhưng mẹ con mình thực sự phải đi rồi. Được không con?”) Nhưng những gì bạn nhận được là sự giận dữ của trẻ.

Bạn cố gắng giải thích. Bạn nhận được sự giận dữ.

Bạn đánh lạc hướng trẻ. Bạn nhận được sự giận dữ.

Bạn đưa ra một lời cảnh báo. Bạn nhận được sự giận dữ.

Bạn cách ly trẻ (time-out). Bạn nhận được sự giận dữ.

Chẳng mấy chốc chính bạn cũng trở nên giận dữ.

Chuyện gì đã xảy ra vậy?

Thông thường, sai lầm của chúng ta là đã nói chuyện với trẻ chập chững như thể các con là những người lớn thu nhỏ. Trẻ hiểu được hầu hết những điều ta nói, và đôi khi điều này khiến cho trẻ thấy thật khó để nhớ được những giới hạn của mình. Nhà tâm lý học Thomas Phelan – tác giả của cuốn sách Phép kỳ diệu 1, 2, 3 gọi sai lầm đó là “giả định người lớn thu nhỏ”. Ông đã đúng. Trẻ chập chững không phải là những người lớn thu nhỏ. Trẻ chập chững là độc nhất vô nhị – không còn là trẻ sơ sinh, cũng chưa phải “trẻ nhỏ”. Đó chính là lý do tại sao những biện pháp kỷ luật có sẵn dành cho trẻ nhỏ không có tác dụng với trẻ chập chững. Các bé cần một cách tiếp cận đặc biệt dành riêng cho mình.

Có thể ai đó sẽ nói rằng bạn cần phải nghiêm khắc hơn hay khoan dung hơn. Nhưng điều bạn thực sự cần là những kỹ năng được thiết kế đặc biệt dành cho những đứa trẻ chập chững bốc đồng, hay xao lãng, chưa biết diễn đạt rõ ràng, chỉ quan tâm đến bản thân và nhất là rất “nguyên thủy” này.

Đầu tiên, hãy tìm một phương án dự phòng

“Đứa trẻ này giống một con thú hoang hơn một thiên thần.”

  1. Gasquoine Hartley, Mẹ và con trai, 1923

Thông thường, khi mọi người nói rằng “Chuyện đấy xưa rồi”, thì ý của họ là “Hãy quên chuyện đó đi! Nó chẳng đáng để bận tâm đâu.” Nhưng khi nuôi dạy một đứa trẻ chập chững, việc tìm hiểu thêm một chút về lịch sử cổ đại chính xác là điều sẽ giúp bạn trở thành những bậc cha mẹ tuyệt vời hơn.

Điểm khởi đầu là mức độ tiến hóa của trẻ. Nếu từ “tiến hóa” khiến bạn liên tưởng đến khủng long và các hóa thạch thì bạn đang đi đúng hướng rồi đấy. Theo rất nhiều cách đánh giá then chốt về sự trưởng thành của não bộ, trẻ trong độ tuổi chập chững thực sự là những người tí hon thuộc Thời kỳ Đồ đá! Tôi biết điều này nghe có vẻ kỳ lạ nhưng ngôn ngữ và khả năng giải quyết vấn đề của trẻ 12 tháng tuổi có nhiều nét tương đồng với một chú tinh tinh. Trẻ 2 tuổi có quá trình tư duy tương tự như một người thượng cổ (caveman – nhóm người tiền sử sống trong hang). Và trẻ 3 tuổi suy nghĩ giống những người sống quần cư đầu tiên – hàng ngàn năm trước khi Kinh Thánh ra đời – hơn là giống thành viên của các hội nhóm nơi bạn sinh sống.

Khi sinh ra, trẻ bắt đầu một hành trình kỳ diệu để đến với giai đoạn trưởng thành. Hành trình này bắt đầu từ khi trẻ hoàn toàn phải nhờ cậy đến sự trợ giúp và kết thúc khi trẻ có thể tự đọc sách, tự sáng tạo những bức tranh và thể hiện sự quan tâm với những người cần được giúp đỡ – những điều mà các loài động vật khác không bao giờ có thể làm được. Bước chuyển biến của quá trình thay đổi lớn từ hoang dã sang đầy tính nhân văn này diễn ra chính trong những năm tháng chập chững của trẻ.

Trên thực tế, tất cả năm đột phá quan trọng khiến con người phát triển phi thường đều diễn ra trong ba năm chập chững diệu kỳ này:

– Đi bằng hai chân

– Dùng tay để sử dụng đồ vật

– Dùng miệng để bày tỏ lời nói

– Kết nối những ý tưởng bằng trí não

– Hình thành những mối quan hệ xã hội phức tạp.

Bạn biết rằng, trẻ chập chững giống như một chú côn trùng bận rộn, nhưng tất cả những điều khiến trẻ bận rộn kể trên đều thực sự là những thành tựu!

Để thành thạo tất cả những mốc phát triển này đòi hỏi một bộ não tiến hóa nhanh chóng – đó chính là những gì trẻ chập chững sở hữu. Khi loài người tiến hóa, từ đi bằng đầu gối đến sử dụng công cụ và có ngôn ngữ, bộ não con người sẽ càng ngày càng lớn hơn (đến một kích cỡ nhất định).

Khi còn ở trong bụng mẹ, hộp sọ chứa bộ não của thai nhi trở nên quá lớn để có thể chui qua tầng sinh môn. Vì thế, để có thể ra khỏi bụng mẹ, trẻ sơ sinh phải hình thành những bộ não “chưa có nếp nhăn” được trang bị chỉ đủ để vận hành những nhu cầu sống tối thiểu nhất như bú sữa, tiểu tiện và giữ tim đập bình thường. Để bù đắp hệ thần kinh “chưa có nếp nhăn” này, tạo hóa đã thiết kế để não trẻ có thể phát triển nhanh chóng trong năm đầu đời. Vào thời điểm đôi chân mũm mĩm của trẻ bắt đầu bước những bước đầu tiên sang thời kỳ chập chững, bộ não của trẻ cũng bắt đầu tăng tốc!

Để hiểu được sự bùng nổ năng lực này ở trẻ, chúng ta hãy cùng tìm hiểu khía cạnh sinh học ẩn sau nó.


Giang Vi

Tôi là một người yêu sách cuồng nhiệt và đã hơn 20 năm. Tôi dành cả ngày để đọc, viết blog về sách và viết bình luận. Tôi tin rằng sách là công cụ mạnh mẽ nhất trong cuộc sống để mở mang đầu óc cho những ý tưởng và quan điểm mới. Các thể loại yêu thích của tôi bao gồm tiểu thuyết lịch sử, giả tưởng, khoa học viễn tưởng và phi hư cấu. Tôi cũng thích tìm hiểu về các nền văn hóa khác nhau thông qua văn học.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Related Posts:

Back to top button