Review

Hành Tinh Khỉ

Thể loại Văn học nước ngoài
Tác giả Pierre Boulle
NXB NXB Hội Nhà Văn
Công ty phát hành CTCP sách Tao Đàn
Số trang 252
Ngày xuất bản 07-2017
Giá bánXem giá bán

Giới thiệu sách


“Những gì xảy ra cho chúng ta đều đã được dự báo trước. Sự lười biếng suy nghĩ đang chiếm giữ não bộ của chúng ta. Sách vở không còn nữa, ngay cả các tiểu thuyết trinh thám cũng trở nên quá tầm với trí tuệ đầu óc con người hiện nay. Không còn trò chơi nào nữa, chẳng còn cuộc thi đấu nào. Ngay cả một bộ phim trẻ con cũng không lôi cuốn được ai…”

Một ngày nào đó nhân loại không còn là trung tâm của vũ trụ, sẽ ra sao nếu số mệnh những con vật người nằm trong tay giống loài khác? Con người không phải là tâm điểm tĩnh của thế giới như họ vẫn nghĩ, con người chỉ là hướng và trục của sự tiến hóa mà thôi. Khi loài khỉ lên ngôi, loài homo sapiens liệu có thể giữ được dấu ấn trong buổi hoàng hôn sắp tắt hay sẽ chỉ còn là một huyền thoại mãi mãi?”

[taq_review]

Trích dẫn


Bức tranh bày ra trước mắt tôi có nhiều chi tiết kỳ cục, một số chi tiết thậm chí kinh khủng, nhưng sự chú ý của tôi tập trung vào một sinh vật cách tôi khoảng 30 bước đang đứng bất động nhìn về phía tôi.

Tôi suýt kêu lên vì ngạc nhiên. Vâng, mặc dù đang khiếp sợ, đang rơi vào tình trạng bi thảm bị kẹp giữa các tay lùa thú và các tay thợ săn, tôi vẫn nghẹt thở khi nhìn thấy cái tạo vật đang đứng rình các con mồi. Tạo vật đó, oái oăm thay lại là một con khỉ, một con dã nhân dáng đẹp. Giờ đây nhớ lại, tôi thấy mình lúc đó như phát điên. Đúng là khỉ, không thể nào nhầm lẫn được. Tuy nhiên việc gặp một con dã nhân trên hành tinh Soror vẫn chưa phải là sự kiện kỳ lạ nhất. Điều đập mạnh vào tôi là con dã nhân này ăn mặc chỉnh tề như chúng ta trên Trái Đất, mà lại thoải mái không một chút gò bó trong bộ quần áo. Rõ ràng là con khỉ không hề do ai đó hóa trang cho. Tính cách đó gây ấy tượng cho tôi trước tiên. Hành xử của nó hoàn toàn bình thường như chúng ta.

Con dã nhân ăn mặc như tôi, như các bạn, như chúng ta mặc khi tham gia một cuộc đi săn do các đại sứ hoặc các nhân vật quan trọng ở Trái Đất tổ chức. Chiếc áo khoác màu hạt dẻ như lấy ra từ một cửa hàng may nổi tiếng nhất Paris. Chiếc áo khoác không gài cúc để lộ chiếc sơ-mi kẻ ca-rô to ở phía trong, loại các nhà thể thao của chúng ta thường mặc. Chiếc quần hơi phồng ở ngang bắp đùi được bỏ gọn trong đôi ghệt. Tới đôi ghệt thì kết thúc sự giống nhau giữa con dã nhân và chúng ta: thay cho đôi giầy của chúng ta là một đôi găng đen to.

Tôi xin nói đó là một con khỉ đột. Trên cổ áo là cái đầu gớm ghiếc đầy lông lá, mũi tẹt hin và hàm vẩu ra. Con khỉ đột đứng hơi nghiêng về phía trước trong tư thế của người đi săn đang rình mồi, đôi tay dài ôm khẩu súng. Nó đứng quay mặt về phía tôi, sau một cái rãnh rộng được đào chạy vuông góc với hướng bắn.

Đột nhiên, nó giật nẩy người, cả nó và tôi cùng nghe thấy một tiếng động nhẹ trong bụi cây, hơi chếch về phía bên phải tôi. Con khỉ đột quay đầu, đồng thời tì súng lên vai sẵn sàng bắn. Qua khe lá, tôi nhận ra vết lá đổ rạp xuống do một người chạy trốn để lại. Người này chạy như điên về phía con khỉ đột. Tôi định kêu lên để báo cho người đó biết nhưng chưa kịp vì chẳng còn sức lực cũng như thời gian thì người đó đã chạy vụt qua bãi đất trống như một con sóc. Một phát súng vang lên khi người đó tới giữa bãi. Con người đó giật nẩy lên rồi đổ xuống, bất động sau mấy cái co giật.

Tuy nhiên phải sau đó ít phút tôi mới nhận ra sự hấp hối của nạn nhân vì còn đang tập trung chú ý vào con khỉ đột. Tôi theo dõi hành xử của nó từ lúc nó phát hiện ra tiếng động và tôi nhận ra một số nét đáng ngạc nhiên: trước hết là tính tàn bạo của người thợ săn khi rình mồi và sự vui thích điên cuồng trong thú đi săn, nhưng trên hết là cách biểu lộ tình cảm hết sức mang tính người. Đây chính là điều chủ yếu làm tôi ngạc nhiên: trong ánh mắt của con khỉ đột toát ra cái hồn mà tôi tìm kiếm một cách vô vọng trong đám người ở đây.

Tình cảnh tồi tệ trước mắt nhanh chóng dập tắt sự sững sờ của tôi. Một lần nữa, tiếng nổ buộc tôi phải nhìn về phía nạn nhân và kinh hoảng nhìn những cú co giật cuối cùng của con người bất hạnh. Tới lúc này, tôi khiếp sợ nhận ra con đường chạy vào khu rừng rải đầy xác người. Cách đó khoảng một trăm bước, tôi thấy một con khỉ đột khác giống con thứ nhất. Tôi đang chứng kiến một cuộc bắn giết quái dị, trong đó những tay đi săn là những con khỉ phục sẵn ở những khoảng cách đều nhau trong khi con mồi lại là những con người như tôi, người lỗ chỗ vết đạn, vặn vẹo trong các tư thế, máu đẫm mặt đất.

Tôi ngoảnh mặt đi, không sao chịu nổi cảnh ghê sợ. Tôi vẫn nhìn con khỉ đột to lớn chắn ngang trước mặt. Con này bước sang bên một bước làm lộ ra một con khác đứng sau có vẻ như đầy tớ đứng cạnh chủ. Đó là một con vượn non, nhỏ con, ăn mặc kém sang trọng hơn con khỉ đột. Bộ quần áo trên thân làm rõ vai trò của nó trong tổ chức xã hội mà tôi vừa khám phá ra. Con khỉ đột đưa cho con vượn con một khẩu súng để nhận lại một khẩu khác, Con vượn con bằng động tác chính xác, lấy đạn quanh thắt lưng nạp vào súng. Sau đó mỗi con lại về chỗ của mình.

Tất cả những cảnh đó khắc sâu vào óc tôi chỉ trong khoảnh khắc. Tôi muốn suy nghĩ và phân tích những phát hiện nhưng không có thời gian. Bên cạnh tôi, Levain lạnh cứng vì sợ hãi, không thể giúp gì cho tôi. Sự nguy hiểm tăng dần theo nhịp độ những con lùa chúng tôi đang tiến tới từ phía sau. Tiếng ồn ào trở nên đinh tai nhức óc. Chúng tôi bị dồn ép như những con vật hoang dã. Những con người khốn khổ vượt qua tôi lên phía trước mới đáng thương làm sao. Số người trong “thành phố” nhất định còn nhiều vì vẫn còn nhiều người lao ra đường để nhận lấy cái chết ghê sợ.

Từ trên mô đất cao, tôi cố gắng lấy lại bình tĩnh để quan sát hành xử của những người chạy trốn. Hoàn toàn hoảng loạn, một số chạy đến nỗi đạp lên các bụi cây tạo ra những tiếng động báo cho bọn khỉ biết và bọn này bắn hạ từng cú chính xác. Một số khác tỏ ra có suy xét hơn tựa như những con lợn rừng tinh ranh sau nhiều lần bị vây dồn. Những người này lặng lẽ tiến, thỉnh thoảng dừng lại ở bìa rừng để quan sát bọn khỉ qua kẽ lá và đợi bọn này chú ý ra phía khác rồi dùng hết sức vọt qua con đường chết. Nhiều người thoát được vào đám bụi rậm trước mặt và biến mất trong đó.

Như vậy có lẽ vẫn có cơ hội sống. Tôi ra hiệu cho Levain theo tôi lặng lẽ trườn tới bụi cây cuối cùng trước con đường. Ở đây, tự nhiên tôi bị xâm chiếm bởi một cảm giác ngại ngùng kỳ lạ. Tôi, một con người, chả lẽ lại phải dùng tới một cái mẹo vặt để lừa một con khỉ? Phải chăng cách cư xử đúng đắn duy nhất của tôi trong hoàn cảnh hiện nay là đứng lên, đi thẳng về phía con vật và dạy nó bằng một cú gậy? Những tiếng ồn ào ở phía sau to dần làm tắt ngay những ý nghĩ điên rồ thoáng qua trong óc tôi.

Cuộc săn đang tới hồi kết thúc với những tiếng ồn ào kinh người. Những con khỉ lùa người bám sát chân chúng tôi. Tôi thoáng thấy một con ló ra khỏi bụi cây. Đó là một con khỉ đột to lớn. Nó dùng gậy đập hú họa vào các bụi cây, miệng la hét hết cỡ. Nó làm tôi khiếp sợ hơn so với bọn đang bắn. Levain răng đánh cầm cập và chân tay run lẩy bẩy trong khi tôi nhìn về phía trước chờ cơ hội thuận lợi.

Người bạn khốn khổ của tôi đã cứu tôi một cách vô ý thức do thiếu thận trọng. Chẳng suy xét phải trái cũng chẳng đề phòng, anh đứng dậy chạy liều về phía trước, phơi mình ra trước làn đạn của bọn khỉ. Anh không chạy được xa: phát súng làm anh gập đôi và ngã lộn vào đám xác người rải rác trên mặt đất. Tôi không mất thời gian để thương khóc anh vì chẳng còn làm gì được cho anh. Tôi suốt ruột chờ con khỉ đột đưa khẩu súng cho con vượn. Ngay khi chúng đổi súng cho nhau, tôi bật lên chậy băng ngang con đường. Như trong một giấc mơ, tôi thấy con khỉ đột vội vàng vơ lấy súng nhưng khi nó đặt được súng lên vai thì tôi đã vào được chỗ nấp. Tôi nghe thấy một tiếng kêu tôi đoán là tiếng chửi nhưng không có thời gian để suy nghĩ về hiện tượng kỳ lạ đó.

Tôi đã chơi nó một vố và cảm thấy vui vui, một niềm vui an ủi cho sự kém thế của mình vào lúc này. Tôi tiếp tục chạy hết sức, cố gắng càng xa nơi tàn sát càng tốt. Tôi đã thoát vì không nghe thấy tiếng của bọn lùa người nữa.

Than ôi, thật đáng buồn là tôi đã đánh giá thấp sự tinh ranh của bọn khỉ trên hành tinh này: tôi chạy chưa được một trăm mét thì vấp phải một vật cản giấu trong lá. Đó là một tấm lưới mắt to chăng ngang mặt đất có những túi to. Tôi rơi vào một túi và thấy mình không phải là tù nhân duy nhất. Tấm lưới chăng ngang một khu vực rộng của khu rừng để bắt những người thoát khỏi các tay súng. Hai bên tôi có tiếng giẫy giụa kèm theo những tiếng kêu the thé của những người cố thoát ra.

Một cơn giận dữ điên cuồng xâm chiếm người tôi khi thấy bị bắt lại như vậy. Cơn giận lấn át sự sợ hãi làm tôi mất khôn và trái với những gì sự khôn ngoan bảo tôi làm, tôi giẫy giụa lung tung, làm cho các mắt lưới càng xiết thêm vào người. Cuối cùng, tôi bị xiết chặt và chỉ còn cách đứng lặng chờ những con khỉ lại gần.

***

Nỗi sợ hãi chết người tràn ngập đầu óc tôi khi thấy đám khỉ lại gần. Sau khi nhìn thấy sự tàn ác của chúng, tôi đồ rằng chúng sắp thực hiện một cuộc tổng tàn sát.

Những con đi săn, toàn khỉ đột, đi đầu. Tôi hơi yên tâm khi thấy chúng không mang súng. Theo sau chúng là bọn đầy tớ và bọn lùa người, trong đó số vượn và số khỉ đột gần bằng nhau. Những con đi săn có vẻ quý tộc, hình như chúng là chủ. Chúng có vẻ không ác ý mà có vẻ tếu táo…

Thực ra, lúc viết những dòng này tôi đã quen với nghịch lý của hành tinh này nên mới có thể viết được những dòng trên mà không nghĩ tới sự vô lý của nó. Nói gì đi nữa thì đó là sự thực. Bọn khỉ đột có phong thái quý tộc. Chúng vui vẻ nói với nhau bằng một thứ ngôn ngữ có cấu âm, mặt càng lúc càng toát ra những nét mang tính người mà tôi hoài công tìm kiếm trong những đường nét của Nova. Ôi, sao những nét đó lại không có ở Nova? Tôi rùng mình nhớ lại con đường máu. Giờ đây tôi mới hiểu sự rối động của cô khi nhìn thấy con vượn của chúng tôi. Nhất định phải có một mối thâm thù ghê gớm giữa hai loài. Chỉ cần nhìn thái độ đám người bị giam khi những con khỉ lại gần là đủ rõ. Họ làm ầm ĩ, chân tay rối tinh lên, răng nghiến kèn kẹt, miệng sùi bọt mép, điên cuồng cắn những sợi lưới.

Không để ý tới sự lộn xộn đó, lũ đi săn ra một số mệnh lệnh cho bọn đầy tớ. Một lúc sau tôi thấy những chiếc xe lớn trên con đường ở bên kia tấm lưới chạy ra, sàn mỗi xe có một chiếc cũi. Chúng tông chúng tôi vào cũi, mỗi cũi khoảng mười người. Công việc khá mất thời gian vì những người bị bắt chống cự lại một cách dữ dội. Hai con khỉ đột, tay đeo găng da để tránh bị cắn, gỡ từng người khỏi lưới ném vào cũi rồi đóng ngay cửa lại trong khi con chủ chống tay hờ hững lên một chiếc can điều khiển công việc.

Tới lượt tôi, tôi định nói để lôi cuốn sự chú ý. Nhưng vừa mới mở miệng thì một con khỉ, chắc tưởng là tôi dọa nó, liền đấm vào mặt tôi một cách thô bạo. Tôi buộc phải im lặng và bị ném như một cái túi vào trong cũi cùng với khoảng một chục đàn ông đàn bà đang sôi lên vì thấy tôi nói.

Khi chúng tôi đã ở trong cũi, một con đầy tớ kiểm tra lại các khóa cũi và đi báo cho chủ biết. Đám xe rùng rùng lên đường, mỗi xe được kéo bởi một máy kéo do một con khỉ lái. Tôi thấy rất rõ con lái chiếc máy kéo theo sau xe tôi. Đó là một con vượn. Nó mặc một cái áo xanh và có vẻ trẻ. Thỉnh thoảng nó lại hướng về phía chúng tôi kêu lên những tiếng buồn cười và khi động cơ xe kêu nhỏ tôi có thể nghe thấy nó lầm rầm một khúc hát buồn buồn giai điệu nghe cũng hài hòa.

Đoạn đường đầu quá ngắn nên tôi không đủ thời gian để nhớ. Sau khi chạy khoảng mười lăm phút trên một con đường khá xấu, đoàn xe dừng lại trên một bãi đất rộng, trước một ngôi nhà bằng đá. Chỗ này là bìa rừng, từ đây tôi thấy rất rõ ở phía xa một cánh đồng phủ cây trồng có vẻ như ngũ cốc.

Ngôi nhà mái ngói đỏ cửa xanh và có những hàng chữ ghi trên một tấm bảng ở cửa ra vào, có vẻ là một quán rượu. Tôi hiểu ngay đây là chỗ bọn khỉ hẹn nhau sau khi săn. Có nhiều con khỉ cái đang đợi các tay thợ săn sắp tới sau bằng xe riêng theo một con đường khác con đường của chúng tôi. Chúng ngồi vây tròn nói chuyện phiếm trong những chiếc ghế phô-tơi dưới bóng râm của một cây to giống như cây cọ. Một con thỉnh thoảng lại mút cái ống như cọng rơm nhúng trong chiếc cốc thủy tinh.

Ngay sau khi đoàn xe dừng lại thành hàng, chúng liền sán lại, tò mò nhìn những người bị bắn hạ đang được những con khỉ đột mặc tạp dề lôi từ hai chiếc xe lớn ra bầy trong bóng râm.

Đúng là một bức tranh chiến thắng sau cuộc săn. Để tạo ra bức tranh, bọn khỉ làm rất có phương pháp. Chúng đặt những xác người đẫm máu nằm cạnh nhau thẳng băng. Sau đó, bọn đầy tớ bày các con mồi bị bắn hạ sao cho đẹp mắt trong khi bọn khỉ cái kêu lên những tiếng kêu thán phục. Chúng đặt xuôi tay các xác chết dọc theo thân, mở bàn tay ra cho ngửa lên trời. Chúng cho các chân co vào duỗi ra để các thân hình có vẻ của một xác chết, chỉnh lại chân tay vặn vẹo hoặc làm cho cố bốt rụt. Sau đó chúng chải tóc rất cẩn thận, đặc biệt là tóc của đàn bà, giống như thợ săn ở Trái Đất chải tóc hoặc lông của những con thú bị bắn hạ.

Tôi sợ không mô tả nổi bức tranh nhố nhăng và ma quái tôi thấy lúc đó. Như trong mộng, tôi nhìn no mắt những hình hài hoàn toàn và tuyệt đối mang tính khỉ trừ các biểu hiện qua ánh mắt của chúng, thấy những con khỉ cái cũng ăn mặc kiểu thể thao và cầu kỳ đang tranh nhau tìm xem xác nào đẹp nhất để chúc mừng con khỉ đột đã bắn hạ, thấy một con khỉ cái lấy ở trong túi xách ra một cái kéo nhỏ, cúi xuống cắt lọn tóc hung hung của một cái xác, quấn mấy vòng quanh ngón tay rồi gài vào chỏm mũ bằng một cái kim.

Cuộc trình diễn kết thúc: ba hàng xác được xếp ngay ngắn, đàn ông đàn bà xen kẽ nhau, bộ ngực đỏ au của đàn bà hướng lên phía mặt trời quỷ quái đang thiêu đốt trên bầu trời. Tôi ghê sợ quá định quay mặt đi thì thấy một con đi tới, mang theo một cái hộp dài gắn trên cái chạc ba chân. Đó là một con vượn. Tôi hiểu ngay đây là con thợ ảnh có nhiệm vụ ghi lại hình ảnh cuộc săn để lưu lại cho con cháu khỉ. Cảnh chụp ảnh kéo dài hơn mười lăm phút. Trước tiên, những con khỉ đột chụp riêng từng con một trong các tư thế hân hoan, một số còn đặt chân lên xác người với vẻ chiến thắng. Sau đó, chúng chụp chung, con nọ quàng vai con kia. Tiếp theo là bọn khỉ cái làm duyên với những chiếc mũ đính tóc.

Trong cảnh tượng này có cái gì ghê sợ không sao chấp nhận được đốì với một đầu óc bình thường. Tôi cố nén giận nhưng khi nhận ra nét mặt trẻ trung gần như trẻ con của Levain trong đám xác người khi một con khỉ cái ngồi cạnh anh để chụp một kiểu ảnh giật gân thì tôi không sao nén được nữa. Nỗi xúc động của tôi bùng nổ một cách kỳ cục đáp lại sự lô lăng của cuộc trình diễn chết chóc: tôi phá lên cười.

Tôi đã quên những người trong cũi vì làm sao có thể để ý tới họ vào lúc này! Chỉ khi cười phá lên, tôi mới nghĩ ra là những người trong cũi cũng nguy hiểm cho mình không kém gì những con khỉ. Những cánh tay đe dọa giơ về phía chúng tôi. Tôi nhận ra sự nguy hiểm vội nín bặt, hai tay che lấy đầu. Tuy nhiên không hiểu tôi có tránh được nhừ tử không nếu không có một con khỉ, bị tiếng huyên náo báo động, lập lại trật tự bằng những mũi giáo. Có tiếng chuông vang lên trong quán báo hiệu giờ ăn trưa. Bọn khỉ đột kéo nhau vào từng nhóm nhỏ một, vừa đi vừa nói chuyện vui vẻ trong khi con thợ ảnh thu xếp đồ nghề sau khi đã chụp mấy kiểu ảnh ở cũi tôi.

Tuy kéo nhau đi nhưng bọn khỉ không quên lũ người chúng tôi. Không biết chúng sẽ quyết định số phận chúng tôi như thế nào nhưng tôi thấy chúng có vẻ chăm sóc chúng tôi. Trước khi vào trong quán, một con ra lệnh cho một con khỉ đột có vẻ như đội trưởng. Con này đi về phía chúng tôi, tập hợp đám khỉ còn lại và một lúc sau bọn khỉ đầy tớ mang những máng thức ăn và những thùng nước cho chúng tôi. Thức ăn là một thứ được nghiền nát. Tôi không đói nhưng quyết định ăn để giữ sức khỏe. Tôi lại gần một chiếc máng đã có nhiều người ngồi xổm vây quanh và bắt chước họ thò tay vào chiếc máng một cách rụt rè. Họ nhìn tôi vẻ khó chịu nhưng để mặc vì thức ăn khá nhiều. Đó là một thứ cháo đặc, chủ yếu là những thứ như ngũ cốc. Tôi nuốt vài miếng cũng thấy ngon.

Ngoài ra, bữa ăn còn đậm đà vì sự tốt bụng của bọn khỉ gác. Bọn khỉ lùa trước đây làm chúng tôi rất hoảng sợ thì bây giờ tỏ ra hiền lành nếu chúng tôi biết điều. Chúng đi đi lại lại trước các cũi, thỉnh thoảng lại ném trái cây vào cũi và vui cười trước cảnh xô đẩy tranh nhau của đám người. Có một cảnh làm tôi suy nghĩ. Một cô bé vừa nhặt được một trái cây ném vào thì người bên cạnh liền xô tới giằng lấy. Thế là một con khỉ liền đưa ngọn giáo qua song cũi đẩy người đó ra không thương tiếc, sau đó nó đặt một trái thứ hai vào tay cô bé. Như vậy là những sinh vật này cũng có lòng thương.

Khi bữa ăn kết thúc, con trưởng kíp và những những con giúp việc chuyển một số người ở cũi này sang cũi khác để thay đổi thành phần người trong các cũi. Hình như chúng thực hiện một cuộc lựa chọn nhưng không biết tiêu chuẩn như thế nào. Cuối cùng thấy mình nằm trong một nhóm đàn ông đàn bà khá đẹp, tôi tin chắc chúng quan tâm tới những đối tượng đặc biệt này và cay đắng tự an ủi là bọn khỉ nhìn qua cũng biết xếp mình vào thành phần ưu tú.

 

Giang Vi

Tôi là một người yêu sách cuồng nhiệt và đã hơn 20 năm. Tôi dành cả ngày để đọc, viết blog về sách và viết bình luận. Tôi tin rằng sách là công cụ mạnh mẽ nhất trong cuộc sống để mở mang đầu óc cho những ý tưởng và quan điểm mới. Các thể loại yêu thích của tôi bao gồm tiểu thuyết lịch sử, giả tưởng, khoa học viễn tưởng và phi hư cấu. Tôi cũng thích tìm hiểu về các nền văn hóa khác nhau thông qua văn học.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Related Posts:

Back to top button