Cái Dũng Của Thánh Nhân
| Thể loại | Nghệ thuật sống đẹp |
| Tác giả | Thu Giang Nguyễn Duy Cần |
| NXB | NXB Trẻ |
| Công ty phát hành | NXB Trẻ |
| Số trang | 142 |
| Ngày xuất bản | 02-2017 |
| Giá bán | Xem giá bán |
Quyển sách này tôi viết nó ra trên mười năm, trong hồi “gió bụi mịt mờ” Tôi không bao giờ dám nghĩ nó có thể xuất bản được trong khi nhân loại đang sống phập phồng bên miệng núi lửa, nó lăm le bùng nổ không biết giờ phút nào: lòng tham dục của con người đã đến cực độ Bởi vậy bàn đến “cái Dũng của Thánh Nhân” lúc này không khéo lại đi làm cái chuyện nghịch đời
Thế mà hôm nay, “cái Dũng của Thánh Nhân” lại còn được một tiếng dội thâm sâu nơi tâm hồn một vài bạn, thật đã làm sống lại nơi lòng tôi một đôi hy vọng Cái cao vọng của tôi chỉ gây được nơi lòng các bạn sự ngưỡng mộ những cái gì hay đẹp thôi. Được bao nhiêu đó cũng đã là đủ lắm rồi.
Trong cái đời bẩn chật nghèo nàn của tinh thần ta, ta không có chút quyền gì thỉnh thoảng phóng tầm con mắt ta xa hơn và cao hơn nữa hay sao? Người ta sẽ bảo: cái Dũng của Thánh Nhân chỉ là cái Mộng. Vâng! Một cái Mộng, mà là một cái Mộng tuyệt đẹp như muôn vàn “mộng” khác. Người ta há đã chẳng bảo: “Đẹp như Mộng”? Vậy chứ Lý tưởng là gì, nếu không phải là Mộng? Ngày nào trên thế gian này con người hết đeo đuổi theo một cái Mộng gì nữa ngày ấy cuộc tiến hóa của loài người cũng sẽ dứt hẳn, mà đời sống của mỗi một người của chúng ta cũng đến lạt lẽo vô vị như nước ốc. Miễn là Mộng của ta đừng phải là Ảo Mộng thì thôi. Nhưng nếu “cái Dũng của Thánh Nhân” đã có những người trước ta họ đã thành tựu rồi, thời sao có thể gọi là Ảo Mộng được, trong khi Ta cũng là Người như họ?
Thu Giang NGUYỄN DUY CẦN
Sài thành, ngày 13 tháng 8 năm Nhâm Ngọ (1942)
[taq_review]
Trích dẫn
PHẦN THỨ NHẤT
CHƯƠNG I: CÁI DŨNG CỦA THÁNH NHÂN
Đức Hạnh của con người, dẫu có nhiều thứ bực nào, cũng không ngoài hai loại: tư đức và công hạnh.
Tư đức là những đức tánh ăn chịu về nhân cách riêng của từng cá nhân như: nhẫn nại, can đảm, quả quyết, điềm đạm.
Công hạnh là những hạnh tốt của cá nhân đối với người chung quanh, như đối với cha mẹ, anh em, bà con, vợ chồng, bậu bạn và hơn nữa, với chủng tộc và nhân loại
Ở đây, tôi xin bàn về cái tư đức đầu tiên mà cũng là cứu cánh của tất cả những tư đức khác, tức là cái tư đức căn bản đưa con người lên tới bực CHÍ NHÂN: tính ĐIỀM ĐẠM.
Bất kỳ là tôn giáo hay luân lý nào, nếu bàn đến chỗ cùng cực của nhân cách, đều lấy tính ĐIỀM ĐẠM làm căn bản.
Phật, bàn về “tâm vô quái ngại”; Lão, nói về “vô vi điềm tĩnh”; Nho, luận đến “hạo nhiên chi khí”, – toàn chỉ vào một đức tánh đã nói trên: ĐIỀM ĐẠM.
ĐIỀM ĐẠM là gì?
Điềm-đạm tức là cái tính “như như bất động”, thản nhiên bình tĩnh, “không để cho ngoại vật động đến tâm mình”[1]. Người điềm đạm, tức là người đã làm chủ cả Tình dục và Ý chí của mình. Nói một cách khác, người điềm đạm, tức người “tự động” không “bị động” vì những vật không tùng mình nữa.
“Khổng Tử bị vây ở đất Khuông, không còn phương thế nào thoát ra được, bèn lấy đờn, đờn và ca. Tử Lộ hỏi: “Phu Tử làm sao vui được thế?…” Khổng Tử nói: “Ngươi lại đây ta nói cho mà nghe Ta đã làm hết sức ta, để tránh cái chuyện nầy, thế mà không được, đó không phải còn tại ta nữa, mà là tại Trời. Xưa Nghiêu, Thuấn không bị cự cùng như ta ngày nay đâu, chẳng phải do nơi cái tài thận trọng của các ông ấy hơn ta mà được, mà là tại cái Mạng của họ không như của ta. Kiệt, Trụ, không phải tại họ tài ba ít hơn Nghiêu, Thuấn mà họ bị hại chỉ vì cái Mạng của họ không giống như hai người kia. Lặn xuống đáy biển, mà không biết sợ giao long, đó là cái Dũng của bọn chài lưới. Vào rừng mà không biết sợ hổ báo, đó là cái Dũng của bọn thợ săn. Thấy gươm bén mà không biết sợ, xem tử như sanh, ấy là cái Dũng của người liệt sĩ. Biết được chỗ cùng thông là Thời, Mạng và bất cứ là ở vào cảnh nguy hiểm nào cũng không biết sợ, đó là cái DŨNG của Thánh nhân”[2]
Cái Dũng của Thánh nhân tức là chỗ cùng cực của Điềm Đạm.
Tích xưa, – theo thần thoại Phù tang – các vị thần ở trên cõi trời, có một khi cùng tranh nhau quyền bá chủ cả thế gian. Bất kỳ là vị nào, cũng đều cho mình là quyền lực trên hết tất cả Trời Đất. Các vị thần mới nhất định bầu cử một người làm trọng tài trong cuộc thi chọi, coi ai được làm bá chủ. Vị trọng tài nầy, có trí phán đoán và tính ngay thẳng đặc biệt, cũng là người cao tuổi hơn hết.
Trong các vị thần, một vị bước ra nói:
– Các ngài hãy xem đây, sẽ thấy rõ sức mạnh phi thường của tôi như thế nào.
Tức thời, một ánh sáng chớp lạnh xương, liền theo đó, tiếng sấm nổ vang, làm rung động cả không trung, dường như cả thế gian đều rung rinh sắp đổ Các vị thần đều tái mặt. Lúc bấy giờ, không còn một ai còn dám nghĩ mình là người bất khả xâm phạm nữa.
Vị thần Bão tố, bước ra nói: -Sức mạnh của tôi, còn ghê gớm hơn nữa kìa. Hãy xem dưới kia, cánh đồng mênh mông lặng lẽ.
Nói vừa dứt lời, bỗng mặt nước biển dâng lên Ban đầu từ từ… kế đó sóng nổi gió tung Nước càng dâng, gió càng lớn, sóng càng to cuồn cuộn ầm ầm chỉ thấy còn có một vùng nước mênh mông trắng giã Những ngọn núi cao, sóng đánh lấn riết, không còn thấy mặt Sóng càng phút càng cao, gió càng phút càng lớn hăm he chìm ngập đến cõi trời. Các vị thần thất sắc, cầu khẩn xin tha Thần Bão tố vẫy tay một cái: sóng lặn, gió êm bấy giờ nước biển lao xao, sóng chạy lăn tăn trên bãi cát.
Các vị thần vừa tỉnh trí hoàn hồn, thì nghe có một giọng lảnh lót cất lên:
“Sức mạnh không phải ở nơi sự phô trương của sức bạo tàn, vì nó chỉ có phá hoại mà không tạo lập. Sức mạnh ở cái thuật khuất phục ấy bằng ý muốn của họ. Người ta cảm vì sự dịu dàng mà chịu khuất phục chớ không phải vì bị khủng khiếp mà chịu khuất phục”.
Dứt lời, vị thần Âm nhạc lấy ống tiêu thổi lên một hơi, nhẹ nhàng, êm ái như thế nào mà hết thảy các vị thần mê mẩn tâm thần, như ngây dại Tất cả đều như bị sức âm nhạc lôi cuốn vào giấc ngủ thôi miên.
Nhưng có một vị thần thái độ huyền bí, dường như thản-nhiên bất-động.
Vị này không thấy sấm sét mà choá mắt.
Sóng bủa, nước dưng cũng không khiến gương mặt trầm tĩnh của ông thay đổi.
Mà tiếng nhạc du dương, thâm trầm huyền ảo kia cũng không cảm động lòng ông chút nào cả.
Vị trọng tài day qua hỏi: -Ngài có phải mù, điếc gì không?
– Không. Tôi thấy và tôi nghe.
– Tại sao Ngài không động lòng. Sấm nổ, nước dưng không làm cho quả tim Ngài chao động lên sao? Nhạc thần, tiêu thánh không làm cho tâm hồn Ngài xao xuyến sao?
– Ngài lầm! Quả tim tôi cũng đập, tâm hồn tôi cũng xao.
– Nhưng sao gương mặt Ngài, tôi không thấy lộ vẻ lo sợ hay vui sướng gì cả?
– Không. Tôi là “Điềm Đạm”. Tôi là kẻ biết huấn luyện cảm giác tôi, tôi là kẻ đã làm chủ cảm giác tôi rồi. Còn các Ngài, các Ngài chỉ là những người còn làm tôi mọi nó vì chính các Ngài đã không thể chế trị nó.
“Có ích gì lo đi chế-trị sự vật quanh mình, trong lúc mà, một tiếng nhạc tiêu tao cũng đủ làm cho cái tay cầm sấm sét kia phải rụng rời như rũ liệt
Còn nói đến uy lực nỗi gì, kẻ có tài ảo hoặc người kia, khi thấy nước dưng, nghe sấm nổ, cũng vẫn lao nhao lo sợ như ai.”
Các vị thần, cúi mặt làm thinh. Vị trọng tài nói tiếp:
– Quyền bá chủ là người nầy. Sức mạnh thật, nơi tâm hồn điềm tĩnh của người nầy!
“Hơn cả sự điều khiển sự vật, người nầy đã khéo léo biết điều khiển tình dục của mình.”
Từ ấy đến nay, câu phê phán ấy vẫn không sai giá.
Phải, sự Điềm Đạm là chúa tể của chúng ta cả thảy. Đạo hạnh con người đi đến đó, là đã tới chỗ cùng cực của nhân cách con người rồi.
Trót một nền học thuật của Lão Trang, không ngoài cái ý đem con người đến cõi “điềm đạm chí cực”. Cái đó sâu xa, cao thượng quá, chưa phải chỗ nói của tôi hôm nay.
Tôi đã dành sẵn cho nó một nơi khác.
Muốn lên chỗ cao, phải khởi từ chỗ thấp. Muốn được một tinh thần bất uý, điềm đạm như các bực Thánh nhân, trước hết phải biết nguyên nhân khiến lòng ta hay chao động sợ sệt Sợ, không phải là một chứng bịnh nan y. Phải có chí, và kiên tâm thì làm gì không đạt được ý nguyện.
Sau đây, tôi sẽ bàn đến những phương pháp, từ thấp lên cao, để cho mỗi một người của chúng ta đều được đi đến cái tinh thần đại dũng ấy.
CHƯƠNG II: SÚC TÍCH KHÍ LỰC
A. Phần lý thuyết
NGUYÊN NHÂN thứ nhất khiến cho ta có tánh hay sợ, là thiếu sức khỏe.
Sức khỏe, không phải là sức mạnh của cân cốt, mặc dầu sức của cân cốt là hiện tượng của sức khỏe. Ta phải khéo phân biệt chỗ đó.
Thật vậy, có nhiều người to lớn vạm vỡ, nhất thời có thể vác cả trăm cân, không thấy mệt, thế mà gặp chút nghịch cảnh là đủ thấy con người của họ rụng rời, chán nản Họ nhát như cheo. Cân cốt họ to lớn, mạnh dạn, nhưng mà khí lực họ rất kém cỏi sa sút.
Sức khỏe ở nơi sự khéo tu dưỡng khí lực, chứ không phải chỉ nơi sự điêu luyện thân thể mà thôi.
Napoléon đâu phải là một người to lớn, mạnh mẽ, nhưng khí lực ông dồi dào, có khi đánh trận suốt ngày nầy qua ngày kia, thức suốt đêm kia qua đêm nọ, thế mà tinh thần ông vẫn minh mẫn hoạt bát luôn luôn, không ai sánh kịp. Sức làm việc của ông là một chuyện phi phàm. Là nhờ đâu? Nhờ ông khéo tu dưỡng khí lực.
Các bạn hẳn cũng có nghe nói đến khoa học khí công của người Trung Hoa và Ấn Độ. Có nhiều nhà luyện khí, nhỏ thó, sức mạnh về cân cốt cũng tầm thường, nhưng, một cái đấm hay một cái đá, hoặc một cái ngó của họ, cũng đủ làm cho cái người của mình đảo điên ngơ ngẩn Ấy là nhờ khí lực của họ hết sức đầy đủ dồi dào.
Tại sao khí lực và sức lực lại khác nhau? Khí lực thì ở dưới quyền thẩm sát của cái Thần, mà sức lực thì dưới quyền kiểm tra của Khí.
Đấy là chỗ mật pháp của khoa học khí công, chưa phải chỗ tôi nói ở đây.
Khí lực là môi giới giữa thần minh và xác thịt. Khí lực không khác nào dầu xăng, thể chất như cái xe, còn thần minh như người cầm lái vậy. Không khí lực thì thân thể không bao giờ tuân lệnh nỗi ý chí của thần minh.
Hiếm kẻ nói: “Tôi đâu có muốn sợ Tôi đã hiểu không có gì phải sợ cả. Thế sao quả tim tôi đập mạnh, rồi cái sợ ở đâu nó tràn vào lấn cả tâm hồn “ Đó là tại ta thiếu khí lực.
Súc tích khí lực, ngoài những phương pháp khí công để tăng gia nó, cũng còn có nhiều cách giữ gìn cho nó đừng tản mác vô ích.
Giữ gìn cho nó đừng tản mác, là phương pháp tiêu cực: – còn luyện tập khí công là phương pháp tích cực. Ở đây tôi chỉ bàn qua phương pháp tiêu cực. Tuy là tiêu cực, nhưng cũng phải dụng công như phương pháp tích cực, có khi còn khó khăn hơn cả trăm lần như ta sẽ thấy sau đây.
Tóm lại, có hai cách để súc tích khí lực:
- Công phu dưỡng khí;
- Công phu luyện khí.
Một cái tiêu cực, một cái tích cực, một cái thuộc Âm, một cái thuộc Dương, ta phải cho nó đi liền với nhau một cách điều hòa mới mong có được sự thăng bằng của sức khỏe.
Ở đây, tôi muốn các bạn để ý đến công phu dưỡng khí trước hết, vì như các bạn đã biết, về phương diện tiền bạc, nếu muốn giàu có, trước phải lo cần kiệm, rồi sau mới lo làm tiền thêm. Về phương diện súc tích khí lực cũng một thế.
Công phu dưỡng khí
Vật chất và tinh thần quan hệ với nhau rất mật thiết. Một thể chất bạc nhược không bao giờ có đặng một tinh thần dũng mãnh. Cái đó là một điều hết sức hiển nhiên.
Nguyên nhân làm cho ta hao tán khí lực, là sự náo động vô ích. Ta nên phân biệt cho kỹ náo động và hoạt động. Phàm muốn thi hành một điều gì, ta phải quan sát cử động ta, đừng cho nó có những phung phí vô ích.
Sống, phải hoạt động, nhưng không nên náo động chút nào cả.
Quay máy xe hơi là để mà chạy đến một chỗ nào nhất định Tới nơi rồi, vô lý lại không tắt máy, để hao xăng vô ích. Để máy chạy vô ích trong lúc xe nghỉ đó là náo động; – để máy chạy trong lúc xe đi, đó là hoạt động.
Một cái động vô ích, và một cái động hữu ích, đó là chỗ phân biệt náo động và hoạt động.
Trong đời ta cần phải kiểm tra và trừ khử một cách gắt gao những náo động, những phung phí vô lối khí lực ta, nếu ta muốn đi đến một tinh thần thanh-sảng và tự chủ.
Mỗi một cử động vô ích, như la hét, cười cợt, nhảy nhót, rùn vai, rút cổ, ra tay ra chơn, nóng nảy vụt chạc toàn là những cử động vô ích, chỉ để làm tiêu hao khí lực, chớ không bổ dụng vào đâu cả. Ta nên biết, bất kỳ là một cử động nào, dầu yếu hay mạnh, cũng đều làm cho khí lực tiêu hao.
Vậy ta phải hết sức tiết kiệm những khí lực hao tổn vô lối ấy, bòn mót nó như bòn vàng.
Related Posts: