Những Khúc Hát Thương Nhau

Thế là hai bố con tạt vào quầy bán đồ chơi. Đầu đinh đi chầm chậm, mắt nhìn chăm chú từng cái, từng cái. Rồi nó đọc vanh vách các nhãn hiệu, các kiểu dáng, các thế hệ ô tô mới ra lò, rồi năm sản xuất, nước sản xuất… Nó cứ như một chuyên gia nghiên cứu xe hơi thứ thiệt.

Mình lại năn nỉ: Bố mua cho con cái đó nhé.

Nó cương quyết lắc đầu: Không nên lãng phí bố à. Con có đủ các loại rồi.

Nhưng con sưu tập mà, càng nhiều càng tốt chứ.

Không, sưu tập cũng phải chọn lọc, không thể bạ đâu mua đấy bố à.

Ối giời, thế là cái “lý thuyết” mình mò mẫn học được chẳng thể khả thi. Chả có cơ hội để “giáo dục”con về sự tiết kiệm, về cách tạo “khoảng trống” trong nuôi dạy con.

Mình hiểu Đầu đinh mê chơi ô tô, chơi tàu bay lắm nên tranh thủ lúc nó mải ngắm nghía dãy đồ chơi, mình nháy mắt với cháu bán hàng mua cho nó một cái bé xíu.

Mình tủm tỉm cười, nắm chặt tay con. Cái ô tô đồ chơi xinh xinh nằm ở giữa tay con và tay bố ấm dần lên, ấm dần lên.

Nó mở to mắt ngơ ngác nhìn mình…

Dễ thương đến lìm lịm cả tim.

4. Còn chuyện dạy con về việc quản lý chi tiêu nữa. Mình nhớ lý thuyết lắm, phải tập cho con chi tiêu trong hạn mức quy định.

Ấy thế nhưng Đầu đinh cứ làm cho mình chẳng còn cơ hội áp dụng.

Từ 6 tuổi, Đầu đinh đã tham gia đóng phim, làm MC một số chương trình truyền hình. Thi thoảng cũng nhận được thù lao. Rồi nó còn thi thố được giải và được thưởng tiền. Thế là Đầu đinh gom góp lại, để riêng một chỗ.

Cái cách cất tiền của nó thì buồn cười lắm. Nó xin mình một cái vali có khóa số rồi xếp vào đó từng đồng tiền ngay ngắn, thẳng tăm tắp. Nó phân loại mệnh giá 20 nghìn, 50 nghìn, 100 nghìn… Bên ngoài mỗi loại kẹp một tờ giấy ghi số tiền. Chữ nghĩa như phượng múa rồng bay…

Nó cập nhật từng ngày theo số tiền có được.

Thi thoảng, nó lấy cái vali ra, ra chiều suy nghĩ mông lung. Mình hỏi: Con nghĩ gì thế?

Nó thủng thẳng trả lời: Con đang nghĩ cách đổi mã số, cho… an toàn bố ạ.

Ối giời!

Giữ kĩ thế nhưng nếu mình hỏi vay, nó lập tức lón xón chạy vào lấy tiền hào phóng đưa cho mình. Nó bảo: Bố cứ tiêu đi, đừng ngại, của con cũng là của bố.

Cái thằng thế đó, chỉ giỏi làm cho bố ứa nước mắt…

Cái tính thu va hà vén này, nó giữ mãi cho đến khi du học xa nhà.

Mình đưa cho nó ít tiền tiêu vặt. Nó lận thật kĩ. Hễ tiêu cái gì cũng nhắn tin hỏi ý kiến Áo vàng.

Có đợt thi thoảng thấy nó hay đi siêu thị mua mì Hàn Quốc về ăn sáng vì vị của loại mì này khá giống với vị mì Việt Nam.

Nhưng rồi không thấy đi nữa, mình hỏi thì Đầu đinh bảo: Thôi, con ăn sáng ở trường được rồi bố. Với con, vị mì nào cũng ngon cả mà…

Có cái đồng hồ đeo tay hỏng, mình giục mua. Nó lên mạng canh sale các thể loại, cuối cùng mua một cái giá… 15 đô.

Mình trách, sao con không mua cái tôn tốt mà dùng.

Nó bảo, xem giờ là được bố ơi. Quan trọng là mình làm gì với thời gian chứ không phải cứ ngồi canh cho thời gian trôi đi bố à…

Mấy hôm trước, trên đường về nước nghỉ hè, nó kẽo kẹt kéo cái va li hỏng khóa về nhà bác Chung ở New York. Bác Chung kể chuyện cái va li hỏng với Áo vàng. Áo vàng nhờ bác mua cho nó cái vali mới. Nó thẽ thọt với Áo vàng: Con biết ở nhà mình còn ối va li nên mẹ bảo bác đừng mua tốn tiền mẹ nhé! Con sẽ mượn bác một cái để thay va li hỏng, rồi về nhà lấy cái cũ mang sang dùng mẹ à…

Biết là nó tiếc tiền nên mình thương đứt ruột.

5. Ôi, Đầu đinh ơi, “ông” cứ làm cho cái mớ lý thuyết mà tôi học được chả có cơ áp dụng.

Tiết kiệm thế nhưng khi cần mua quà cho Áo vàng, Đầu đinh lại chẳng nề hà. Nó bảo, mua sắm gi gỉ gì gi cái gì tặng mẹ là con phải chọn loại đẹp nhất, tốt nhất, xịn nhất.

Nó còn đi cắt cỏ đến chai sần cả tay để lấy tiền mua biếu mẹ cái túi màu hồng đẹp long lanh.

… Nên nhìn nó, mình cứ thấy… bóng mình.

Nên mình mới ngộ ra có những điều không chỉ là dạy dỗ. Nó lặng lẽ thẩm thấu sang nhau, ngấm vào nhau, âm thầm mà mạnh mẽ.

Nên nhìn cái túi rủng rỉnh tiền xu mà nó cóp nhặt từ Mỹ mang về trong kỳ nghỉ hè, mình nhớ da diết chính mình.

Ấy là vào năm 35 tuổi, mình đập bỏ gian nhà lá dột nát để xây nhà mới sau nhiều năm trời dành dụm tằn tiện. Mình mang cơ nghiệp là một “túi vàng” ra hiệu kim hoàn bán lấy tiền xây nhà. Chủ cửa hiệu là người quen thân nên không ngần ngại hì hụi ngồi đếm chỗ vàng. Đếm xong rồi phân loại. Vàng thành chỉ để riêng. Những phân, những li, những lát vàng bé xíu để riêng, luyện thành vàng miếng rồi mới cộng tổng. Cả thảy được hơn tám cây vàng.

Sở dĩ có rất nhiều lát, nhiều li vàng như thế trong tài sản của mình là vì từ cuối thời bao cấp, mình đã là hàng xóm thân cận của chú Khuê. Chú có nghề vàng gia truyền, chuyên thu gom quặng vàng của những người đi khai thác về luyện thành vàng nguyên chất để bán. Hàng ngày cứ cuối buổi chiều, mình sang phụ giúp chú. Chú thương nên cứ có ý dành những cám vàng bay ra trong quá trình tôi luyện cho mình gom lại. Những bụi vàng ấy bám trên bàn ghế, dụng cụ chế tác, ngóc ngách nhà cửa, quần áo, giẻ lau, thậm chí ở cả cống rãnh… Cứ vài tuần mình lại nhờ chú “hầm” giúp mình những “chiến lợi phẩm” thu được trong quá trình lau chùi, dọn dẹp thành những lát vàng nhỏ xíu mỏng mảnh… Đoạn trường thu gom và chế tác bụi vàng thành những sợi vàng tinh chất như thế thì cơ khổ trần ai. Cả người mình luôn trong tình trạng ám mùi a xít nồng nặc. Cái bệnh tức ngực, khó thở còn di hại đến bây giờ… Mình sẽ kể tỉ mỉ điều này trong một bài viết khác…

Tích cóp nhiều năm rồi cũng được cả vốc tay vàng…

Lâu dần, chú Khuê coi mình như con. Đi sớm về khuya chú chú cháu cháu ân nghĩa vẹn tròn.

Giờ chú đã rời cõi tạm, viết ra những dòng này, mắt mình ầng ậng nước…

Bởi vậy mình tin, rồi Đầu đinh cũng thế. Cũng biết chắt chiu, tằn tiện, tảo tần. Cũng trân quý từng giọt mồ hôi của mẹ cha và của chính mình.

Và mình càng hiểu một điều giản dị rằng, trong mọi phương pháp, quá trình cha mẹ làm gương chính là phương pháp sống động nhất, giàu sức thuyết phục nhất.

Như Đầu đinh nhà mình ấy, khi cầm những đồng tiền thấm đẫm mồ hôi nó đã biết nghiêng mình. Để thương bố mẹ, để thương mình, thương người và thương cả cuộc đời cần lao…

Phải vậy không, Đầu đinh của Bố!

Bay lên mơ ước

Nam à, dạo này con mơ ước điều gì?

Bố ơi, nếu nói đến ước mơ của con thì kể suốt cả ngày cũng không hết. Nhưng hiện tại con chỉ có một mơ ước giản dị: Đó là làm sao để con có thể hoàn thành số lượng bài tập đồ sộ của tuần này trong vòng một tiếng, hihi.

Nói chuyện với con trai xong, mình khẽ mỉm cười, tưởng tượng cái đầu bờm xờm của thằng Bếu đang cắm cúi làm bài, khuôn mặt hóm hỉnh, hài hước… Và thấy lòng thật bình an. Có gì như niềm vui, có gì như nỗi yêu thương, như dòng nước mát ngọt lành dịu dàng lan toả trong lòng.

Bởi vì mình rất thích được nghe con nói về những mơ ước của nó.

Ngày còn nhỏ, mình cũng có bao nhiêu là mơ ước.

Nhưng chẳng biết thổ lộ cùng ai…

Nhà nghèo xơ xác, bố mẹ bận rộn đầu tắt mặt tối quanh năm, mấy chị em cứ hồn nhiên lớn lên như cỏ dại. Con nhà nông thuở đó “trời sinh trời dưỡng”, làm gì có những thứ xa xỉ được gọi tên là “nuôi dưỡng tâm hồn”. Chỉ ước có lúc nào đó, vô tình mẹ cúi xuống, chạm tóc vào mặt mình là đã thấy hạnh phúc đến ngạt thở rồi. Việc chia sẻ những mơ ước cùng các con dường như là không thể.

Thế nên nhiều đêm trăng ngời ngợi, mình thường ngồi thu lu nơi góc sân quạnh quẽ độc thoại với mơ ước của chính mình. Ngước nhìn lên khoảng không vũ trụ mênh mang, mình khẽ thầm thì với muôn ngàn vì sao lấp lánh về những ước mơ con trẻ.

Có khi mình mơ ước làm bác sĩ để chữa bệnh đau lưng cho bố, đau đầu cho mẹ…

Có khi mình mơ ước làm bộ đội. Ngày ấy trẻ con đứa nào cũng mơ làm bộ đội để được khoác trên mình bộ quần áo xanh màu cây lá và vai lắt lẻo khẩu súng trường…

Cũng có khi chỉ mơ được làm ông thủ kho coi giữ kho thóc đầu làng, một mình có nguyên cả một kho thóc. Và như thế còn lo gì đói.

… Những ước mơ cứ thầm lặng theo mình lớn lên cùng năm tháng. Nhiều khi khốn khó đến cùng cực, thấy những mơ ước cứ mỗi lúc một xa mình, tủi thân bật khóc.

Vậy nên đến khi có con, mình luôn tâm niệm và mong muốn được là người đồng hành cùng với những mơ ước của con.

Mình tin rằng, trẻ con chỉ thực sự có một tuổi thơ thi vị lãng mạn khi chúng liên tục được mơ ước, được gửi khát vọng của mình đến với những người thương yêu, đến cộng đồng và gửi lên cả… bầu trời. Cha mẹ luôn là người ở bên trẻ để chắp cánh cho những ước mơ của con được bay lên như muôn ngàn cánh diều trong ngày cả gió. Ngày con trai còn nhỏ, con rất thích mình đọc cho nghe những câu thơ giản đơn mà ấm áp của Hoàng Trung Thông:

Cha lại dắt con đi trên cát mịn

Ánh nắng chảy đầy vai

Cha trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời

Con lại trỏ cánh buồm xa nói khẽ:

Cha mượn cho con buồm trắng nhé

Để con đi…

Lời của con hay tiếng sóng thì thầm

Hay tiếng của lòng cha từ một thời xa thẳm?

Lần đầu tiên trước biển khơi vô tận

Cha gặp lại mình trong những ước mơ con.

Vậy đó, hãy khuyến khích và trao cho con ước mơ, khát vọng. Con sẽ là người viết tiếp giấc mơ mẹ cha…

Việc đồng hành mơ ước cùng con, đôi khi chỉ là biết lắng nghe. Hãy ngồi xuống để con được nói về những mơ ước của mình. Ngày Nam còn nhỏ, mình thường “kiên nhẫn” nghe con nói nhiều lần về những dự định của nó trong tương lai. Nhiều khi mình thừa hiểu, những dự định con trẻ ấy hoặc là viễn tưởng hoặc là khó thành hiện thực. Khi thì con mơ ước làm Tổng thư ký Liên hợp quốc, khi thì làm Tổng thống Mỹ, lúc lại làm Phi hành gia…Tuy nhiên không bao giờ mình để “lộ” ý nghĩ ấy cho con biết. Mình luôn nghe con nói một cách say sưa. Nhiều lúc lại nhìn thẳng vào mắt con âu yếm: Bố tin rằng, nếu cố gắng, nhất định con sẽ làm được. Mình nhớ có lần, đọc xong truyện Robinson Crusoe của Daniel Defoe, Nam thỏ thẻ: Bố ơi, lớn lên con muốn một mình chinh phục đảo hoang như Robinson, bố thấy thế nào? Mình thủng thẳng: Được thôi chàng trai, nhưng con nhớ mang theo vài con dao và mấy chiếc bật lửa…

Chính vì thế, Nam tin tưởng vào những mơ ước của mình và luôn tràn ngập niềm vui. Con cũng không ngại ngần bày tỏ những ước muốn có vẻ rất chi là “hoang đường” như cấy lúa trên sao hỏa, dùng ánh sáng biến thành năng lượng chạy ô tô, khám phá hố đen vũ trụ…

Ở nhà mình, trước lúc đi ngủ bao giờ mình cũng dành ra vài phút để “kiểm tra” lại những mơ ước của Nam. Hỏi con xem ngày hôm nay mơ ước của con có còn giống hôm qua không hay con đã thêm mơ ước nào khác. Và mình luôn cho con thấy, từng ngày trôi qua là con đang tiến gần hơn với mơ ước của mình.

Nam càng lớn, những mơ ước càng “nhỏ” lại cho hợp hơn với thực tiễn. Cũng có đôi khi, con mơ ước và thấy rằng có lẽ mình chẳng bao giờ thực hiện được vì có quá nhiều khó khăn trước mắt. Thế là mình luôn ở bên cạnh chỉ để nói với con rằng: Dù có khó khăn đến mấy cũng không bao giờ ngừng khát vọng con nhé! Steve Jobs nói: “Hãy luôn khát khao, hãy mãi dại khờ”. Bởi có thể chính khó khăn lại là động lực làm cho khát vọng của mình lớn lao hơn, mục đích của mình tươi đẹp hơn: Nhiều khi đá dạy ta mềm mỏng, sự tàn nhẫn nhắc ta điều lành, nỗi buồn đánh thức hy vọng, nghịch cảnh là thầy dạy ta. Rồi mình còn kể cho Nam nghe câu chuyện về một đàn chim khi bay trên bầu trời. Những chú chim liên tục cằn nhằn vì trời nhiều gió quá khiến chúng khó bay. Ông trời thấy vậy thì “bực mình” nên mới thu hết gió lại. Thế là đàn chim không thể bay được nữa. Vậy đó, cơn gió có thể là lực cản nhưng đôi khi lại là điều kiện để mình “bay” thật cao thật xa.

Nam hiểu điều bố muốn gửi gắm nên luôn mỉm cười. Và từng bước con biết vượt qua thách thức như vượt lên từng cơn gió mạnh.

Với riêng mình, đồng hành cùng mơ ước của con cũng chính là cách cha mẹ được quay về với tuổi thơ mình. Ngày còn nhỏ, mỗi lần ngồi trên lưng trâu, mình cứ tưởng tượng đang được ngồi trên lưng một chú ngựa phi nước đại giữa trùng trùng gươm giáo. Trí tưởng tượng của trẻ thơ luôn là thế, luôn không có giới hạn. Khi có con, được nghe con nói, được nghe con kể, được nghe con giãi bày về những tưởng tượng, những ước mơ của nó, mình như được sống lại chính mình của mấy chục năm về trước. Cảm xúc ấy thật hồn nhiên, tươi mới. Nó khiến cho mỗi người làm cha làm mẹ thấy cuộc sống quanh mình thật nhiều niềm vui, thật thanh an, nhẹ nhõm.

Viết đến đây mình bỗng nhớ lại trò chơi của hai bố con ngày thơ bé. Khi đó, Nam đang mơ ước đi du học ở Mỹ nên mình thường giả làm phi công lái máy bay. Nam sẽ ngồi trên hai chân của bố như ngồi trên phi cơ. Mình sẽ giới thiệu rất long trọng: Đây là chuyến bay đặc biệt chở “giáo sư tiến sĩ” Đỗ Nhật Nam vừa thỉnh giảng ở Mỹ về. Chuyến bay sắp hạ cánh xuống sân bay Nội Bài. Ra phi trường đón có bố mẹ của “giáo sư”. Họ sẽ ôm “giáo sư” thật chặt nên “giáo sư” cần chuẩn bị tinh thần kẻo ngạt thở. Chuyến bay có thể rung lắc nên “giáo sư” phải thắt dây an toàn cẩn thận.

Tiếp đó, hai chân của bố ì ạch nâng thằng Bếu lên cao đung đưa như máy bay đang chao liệng. Rồi bất thình đổ uỳnh xuống giường. Bố mẹ sẽ nhào đến ôm chặt Nam vào lòng nắn nắn sờ sờ, hôn hôn hít hít (chuyện, đón vị “giáo sư” nổi tiếng từ xa về có phải đùa đâu).