Bí quyết thành đạt trong đời người

LÀM THẾ NÀO ĐỂ SÁNG TẠO NHIỀU HƠN

Trước hết, chúng ta hãy gạt bỏ ảo tưởng khi nghĩ về sáng tạo, vì một lý do vô lý nào đó mà người ta cho rằng chỉ có khoa học, kỹ thuật, nghệ thuật và sáng tác văn thơ mới là những ngành sáng tạo. Phần lớn mọi người đều cho rằng sáng tạo phải thể hiện ở những việc như phát minh ra điện hay vắc xin phòng bệnh bại liệt, hoặc viết một cuốn tiểu thuyết hay phát minh ra ti vi màu v.v…

Tất nhiên, những việc kể trên đúng là sáng tạo. Mỗi bước tiến để chinh phục vũ trụ của loài người đều là kết quả của sự sáng tạo. Thế nhưng sáng tạo không chỉ tồn tại trong một số nghề nghiệp nào đó, nó cũng không phải chỉ có ở một số người có trí thông minh tuyệt vời.

Vậy thì sáng tạo là gì?

Một gia đình có mức thu nhập thấp đặt kế hoạch gửi cậu con trai tới một trường đại học, đó là sự sáng tạo.

Một gia đình biến ngôi nhà xấu nhất phố thành một ngôi nhà đẹp, đó cũng là sáng tạo.

Một ông bộ trưởng biết sắp xếp thời gian biểu để tối chủ nhật có thể đi được hai nơi, đó cũng là sáng tạo.

Tìm cách làm đơn giản hóa việc quản lý sổ sách, làm cho một khách hàng khó tính chịu mua hàng, làm cho nhân viên thực sự thấy thích công việc của mình hay tránh một cuộc cãi lộn có thể xảy ra, tất cả đều là những thí dụ về sáng tạo có ý nghĩa thực tiễn xảy ra hàng ngày.

Sáng tạo đơn giản chỉ là việc tìm ra một cách mới để làm việc hay làm cho công việc đó trôi chảy hơn. Phần thưởng cho mọi sự thành công – thành công ở nhà, ở công sở hay ngoài xã hội – là mọi việc trở nên tốt đẹp hơn. Bây giờ, chúng ta hãy tìm cách đẩy mạnh và củng cố năng lực sáng tạo của mỗi người.

Bước 1. Hãy tin rằng việc này có thể thực hiện được. Đây là vấn đề cốt lõi để làm được bất kỳ việc gì, trước hết chúng ta phải tin tưởng việc đó sẽ thành công, chính sự tin tưởng đặt cơ sở cho bộ não tìm cách thực hiện điều mong muốn.

Để minh họa cho sự sáng tạo, trong các khóa học, tôi thường sử dụng thí dụ sau: Tôi hỏi một nhóm người “Có bao nhiêu người trong số các bạn tin rằng trong ba mươi năm nữa, chúng ta nên bỏ hết các nhà tù?”

Đầu tiên, tất cả mọi người đều tỏ ra khó hiểu, họ không chắc mình đã nghe đúng và nghĩ rằng tôi định bẫy họ. Vì thế, ngừng một lát rồi tôi hỏi lại: – Có bao nhiêu người trong số các bạn tin rằng trong ba mươi năm nữa, chúng ta nên bỏ hết các nhà tù?

Khi đã chắc tôi không đùa, một người ngập ngừng nói: – Ông muốn nói rằng người ta sẽ thả hết bọn giết người và trôm cắp ra ư? Ông không hiểu mình đang nói gì à? Lúc đó sẽ không có ai được sống ổn đâu, không, chúng ta rất cần có nhà tù.

– Sẽ chẳng còn luật lệ gì nữa nếu không có nhà tù.

– Có những người mang bản năng của kẻ tội phạm ngay từ khi mới sinh ra.

– Không, chúng ta sẽ còn cần nhiều nhà tù hơn nữa.

– Sáng nay tôi đọc báo thấy vừa có một vụ giết người.

Và họ cứ thế tiếp tục kể ra hàng loạt lý do để duy trì nhà tù. Thậm chí có người còn cho rằng nhà tù tạo công ăn việc làm cho cảnh sát và cai ngục.

Tôi để cho họ nói khoảng 10 phút rồi tiếp tục: – Mỗi người đều đã nêu lên lý do vì sao chúng ta không thể bỏ hệ thống nhà tù. Bây giờ các anh giúp tôi một việc có được không? Các anh hãy cố gắng suy nghĩ thêm chút nữa với sự tin tưởng rằng chúng ta sẽ không cần đến nhà tù nữa?

Họ đều nói rằng họ không thể nghĩ tới điều đó được. Tôi nhắc lại:

Nhưng các anh chỉ cần tưởng tượng ra điều đó thôi, giả sử chúng ta muốn bỏ hết các nhà tù thì đầu tiên, chúng ta phải làm gì?

Mọi người đều im lặng, cuối cùng một người ngập ngừng: – Phải, người ta có thể giảm bớt số tội phạm nếu thành lập nhiều câu lạc bộ thanh niên hơn.

Một lúc sau, cả nhóm người mà vừa mới đây họ còn kịch liệt phản đối, bây giờ lại bắt đầu tìm ra giải pháp mới một cách nhiệt tình.

– Phải làm sao để giảm bớt nghèo đói. Phần lớn tội phạm bắt đầu vì họ có thu nhập thấp.

– Phải tích cực nghiên cứu để ngăn chặn tội ác trước khi nó được thực hiện.

– Phải có những biện pháp về y tế để cứu chữa cho một số phạm nhân.

– Phải tích cực giáo dục việc tuân thủ pháp luật.

Đó chỉ là một số trong 78 ý kiến cụ thể mà tôi đã thu thập được.

KHI BẠN CÓ NIỀM TIN THÌ BỘ NÃO SẼ TÌM RA CÁCH GIẢI QUYẾT

Thí nghiệm trên cho ta thấy một điều: khi bạn tin rằng một việc gì đó là không thể thực hiện được thì bộ não bạn sẽ hoạt động và tìm ra lý do vì sao nó không thực hiện được. Còn khi bạn tin tưởng tuyệt đối rằng một việc có thể thực hiện được thì bộ não cũng sẽ hoạt động và nó giúp bạn tìm cách thực hiện điều đó.

Tin tưởng một việc có thể thực hiện được sẽ dọn đường cho những giải pháp sáng tạo, ngược lại nếu tin rằng không thể làm được là lối suy nghĩ phá hoại. Điều này đúng với mọi tình huống từ nhỏ đến lớn. Nếu các nhà lãnh đạo chính trị không tin rằng có thể duy trì một nền hòa bình lâu dài thì nhất định họ sẽ gặp thất bại vì bộ não họ không mở cửa để đón những suy nghĩ sáng tạo nhằm gìn giữ hòa bình. Nếu các nhà kinh tế tin rằng không nước nào có thể tránh khỏi suy thoái trong kinh doanh thì họ sẽ không tìm ra cách chống chu kỳ suy thoái trong kinh doanh.

Theo cách tương tự, bạn có thể tìm cách nào đó để quý một người nếu tin rằng bạn có thể quý người đó.

Bạn có thể tìm ra giải pháp cho những vấn đề riêng tư nếu tin rằng bạn có thể.

Niềm tin sinh ra năng lượng sáng tạo. Ngược lại sự nghi ngờ lại xóa bỏ nguồn năng lượng ấy.

Hãy tin tưởng, và bạn sẽ bắt đầu suy nghĩ.

Bộ não bạn sẽ sáng tạo nếu bạn muốn nó sáng tạo. Cách đây khoảng hơn hai năm, một thanh niên nhờ tôi giúp anh ta tìm ra một việc làm có tương lai hơn. Anh đang làm nhân viên trong phòng tiếp nhận của công ty bưu chính và thấy mình không thể thăng tiến thêm được nữa. Chúng tôi nói chuyện về những việc anh đã làm trước đó và công việc mà anh muốn làm. Sau khi đã biết đôi điều về anh ta, tôi nói:

– Tôi rất phục vì anh muốn lên cao hơn nữa với một công việc tốt hơn và đòi hỏi nhiều trách nhiệm hơn. Nhưng bây giờ, để làm được công việc anh muốn phải có bằng trung cấp. Tôi biết anh đã học qua ba học kỳ rồi. Vậy thì tôi khuyên anh nên đi học tiếp, chỉ cần hai năm nữa là anh sẽ học xong khi đó tôi tin chắc anh đã có được công việc ở công ty mà anh thích.

Anh ta trả lời: – Tôi biết là có được bằng trung cấp thì rất tốt nhưng hiện giờ tôi không thể đi học tiếp được nữa!

– Vì sao lại không? – Tôi hỏi.

– Vì tôi đã 24 tuổi rồi. Hơn nữa, trong vài tháng tới, chúng tôi sẽ có đứa con thứ hai. Với đồng lương hiện tại của tôi, chúng tôi sống rất chật vật. Tôi không có thời gian để học vì nếu đi học thì tôi sẽ mất việc. Vì thế tôi không thể đi học được.

Anh ta hoàn toàn tin rằng mình không thể học hết trung cấp.

Tôi nói với anh ta: – Nếu anh tin rằng anh không thể đi học tiếp được thì anh sẽ không thể tiếp tục được. Nhưng nếu anh tin mình có thể tiếp tục học thì biết đâu anh lại tìm ra một giải pháp. Tôi muốn anh làm thế này: Hãy nghĩ rằng anh sẽ tiếp tục đi học. Khi đó hãy nghĩ cách để làm sao vừa đi học mà anh vẫn có thể nuôi được gia đình. Sau vài tuần nữa, anh hãy quay lại đây và kể cho tôi biết anh đã có sáng kiến gì rồi!

Sau hai tuần, anh ta quay lại và nói:

– Tôi đã suy nghĩ rất nhiều về những gì ông nói. Tôi quyết định mình phải đi học tiếp. Tôi chưa tính hết mọi chuyện nhưng ít ra thì cũng đã có một giải pháp.

Anh đã xin được một suất học bổng của một tổ chức thương mại. Thế là có thể yên tâm về tiền học phí, tiền sách vở và những chi phí khác cho học tập. Anh sắp xếp lại lịch làm việc để có thời gian đi học. Niềm tin và sự hứa hẹn về một cuộc sống khá giả hơn đã giúp anh thành công.

Tháng trước anh nhận được bằng và ngay ngày hôm sau đã trở thành trưởng phòng tập sự của một công ty lớn.

Ở đâu có ý chí thì ở đó có giải pháp tốt.

Tin rằng điều đó sẽ thực hiện được. Đó là cốt lõi của sáng tạo. Hai lời khuyên dưới đây sẽ làm cho niềm tin trở thành năng lực sáng tạo.

1. Hãy loại từ “không thể” ra khỏi suy nghĩ cũng như lời nói của bạn, “không thể” gây ra phản ứng dây chuyền làm bạn nghĩ là mình đúng.
2. Hãy nghĩ về một việc gì đó đặc biệt mà trước đó bạn đã muốn làm nhưng lại cho rằng mình không thể làm được. Bạn hãy viết ra những lý do tại sao mình có thể làm được việc đó. Nhiều người trong chúng ta không đạt được điều mình mơ ước chỉ vì quá chú ý vào lý do vì sao mình không làm được trong khi điều quan trọng duy nhất là phải tin mình sẽ làm được.

Gần đây, tôi có đọc một bài báo nói rằng trong mỗi bang có quá nhiều hạt. Phần lớn biên giới giữa các hạt được lập ra từ nhiều năm trước khi có xe gắn máy; khi đó ngựa là phương tiện duy nhất. Ngày nay, với nhiều xe gắn máy tốc độ cao và hệ thống đường sá tốt, nên sát nhập các hạt lại với nhau, việc này sẽ làm giảm các chi phí về tài chính nhiều lần và nhân dân sẽ được phục vụ tốt hơn với số tiền ít hơn.

Tác giả của bài báo này cho rằng đây là vấn đề rất khó thực hiện vì vậy ông đã phỏng vấn 30 người bất chợt gặp để xem họ phản ứng ra sao. Kết quả là không một ai cho rằng đây là ý kiến hay mặc dù nó thuận lợi hơn và rẻ hơn.

Đó là một thí dụ về lối suy nghĩ cổ. Bộ não của người có suy nghĩ cổ đã bị hạn chế. Lý do của tác giả là: “Người ta đã làm thế này hàng trăm năm nay. Thế thì đây phải là điều tốt và phải giữ nguyên như vậy”.

Người “tầm thường” luôn phản bác lại sự tiến bộ, nhiều người phản đối xe gắn máy với lý lẽ: mặt đất chỉ dành cho người đi bộ hay cưỡi ngựa; còn máy bay lại là một tai họa đối với nhiều người: con người không có “quyền” xâm phạm không gian của chim chóc, vẫn còn người bảo thủ cho rằng con người chẳng có việc gì phải làm trong vũ trụ.

Mới đây, một chuyên gia hàng đầu về tên lửa đã đáp lại lối suy nghĩ này: Nơi nào con người muốn tới, nơi đó thuộc về con người.

Khoảng năm 1900, một chuyên gia bán hàng đã “phát minh” ra một nguyên tắc mang tính “khoa học” trong việc quản lý mại vụ. Nguyên tắc này được nhiều người ủng hộ và thậm chí còn được ghi trong một cuốn sách giáo khoa. Nguyên tắc đó là: Có một cách tốt nhất để bán mỗi loại sản phẩm. Hãy tìm ra cách tốt nhất và đừng bao giờ đi chệch hướng.

Thật may cho công ty của anh ta, một ban lãnh đạo mới được đề bạt kịp thời và cứu công ty khỏi những rối loạn tài chính.

Hãy thử so sánh điều này với ý kiến của triết gia Crawford H. Greenewalt chủ tịch của một trong những công ty kinh doanh thành công nhất nước Mỹ, công ty Dupont de Nemours. Trong một bài phát biểu ở trường Đại học Columbia, ông Greenewalt nói:

– Có nhiều cách để thực hiện mỗi công việc, với mỗi người thực thi lại có một cách khác.

Thực ra, không phải chỉ có một cách để thực hiện mỗi công việc cũng như không phải chỉ có một cách tốt nhất để trang trí một căn hộ, để trồng cây trong một mảnh đất, để bán một mặt hàng, để nuôi một đứa trẻ hay để nấu một món ăn. Có bao nhiêu bộ óc sáng tạo thì có bấy nhiêu cách thực hiện.

Không thể trồng được gì trong nước đá. Nếu chúng ta để các thói quen cổ hủ làm đông cứng bộ não thì nó không thể sáng tạo được gì. Bạn hãy làm ngay trắc nghiệm dưới đây và cho một người nào đó xem một trong các ý kiến ấy rồi xem phản ứng của họ.

1. Hệ thống bưu điện vẫn do nhà nước độc quyền quản lý phải được tư hữu hóa.
2. Việc bầu tổng thống phải được tiến hành sau hai năm một lần thay vì bốn năm.
3. Giờ mở cửa hàng ngày của các cửa hàng phải là từ 13h chiều đến 20h tối thay vì từ 9h sáng đến 5h30 chiều.
4. Tuổi nghỉ hưu phải được tăng lên đến 70.

Tùy vào các quan điểm khác nhau mà người ta thấy các ý kiến trên có thực dụng và tốt hay không. Điều quan trọng là ở chỗ mỗi người sẽ phản ứng ra sao trước những tình huống như vậy. Nếu anh ta cười phá lên và không buồn nghĩ tới nó nữa (chắc chắn sẽ có tới 85% số người được hỏi cười phá lên) thì anh ta là người có suy nghĩ cổ hủ. Còn 15% số người nói: – Ý kiến này hay đấy, anh giải thích xem nào là những người có đầu óc sáng tạo.