Khởi Nghiệp Với 100$

Chủ nghĩa Giá trị

Phần hai của cuốn sách này bàn về giá trị, một cụm từ thường được sử dụng mà hiếm khi được phân tích. Như chúng ta sẽ thấy, giá trị được tạo ra khi một người làm ra thứ gì đó hữu ích và chia sẻ thứ đó với thế giới. Những người mà bạn sẽ gặp trong cuốn sách này gặt hái được thành công nhờ giá trị họ đã tạo ra. Thường thường, sự kết hợp giữa tự do và giá trị được nói đến khi một ai đó tìm mọi cách để làm một việc mà mình muốn làm: Một sở thích riêng, kỹ năng hoặc đam mê khiến người đó cuối cùng biến đổi nó thành một mô hình kinh doanh.

Cuộc cách mạng kinh doanh vi mô đang diễn ra ở khắp xung quanh chúng ta ngay khi mọi người nói: “Cảm ơn nhưng tôi không cần” đối với công việc truyền thống, lựa chọn một con đường và tạo ra tương lai của riêng họ. Các hoạt động kinh doanh quy mô nhỏ không hề mới mẻ, nhưng chưa bao giờ mang lại nhiều khả năng đúng lúc, đúng nơi như hiện nay. Cơ hội sử dụng công nghệ đã tăng lên nhanh chóng và chi phí đã giảm xuống một cách đáng kể. Khi có một ý tưởng, bạn có thể ngay lập tức kiểm tra những thông tin liên quan trên thị trường, để dự đoán khả năng thành công của ý tưởng đó thay vì chờ đợi cả tháng trời. Bạn có thể mở một tài khoản PayPal trong năm phút và nhận được tiền từ người mua trên hơn 180 quốc gia.

Còn tốt hơn nữa, khi bạn xây dựng một cộng đồng khách hàng trung thành, bạn sẽ biết rõ những gì mình cần làm cho họ và có nhiều cơ hội gặt hái thành công mà không phải đầu tư nhiều tiền. Trên thực tế, bạn càng hiểu rõ kiến thức và kỹ năng của mình hữu ích cho người khác bao nhiêu, cơ hội thành công của bạn sẽ càng lớn bấy nhiêu.

Và có lẽ điều quan trọng nhất, câu hỏi sống còn về điều gì là mạo hiểm và điều gì là an toàn đã thay đổi vĩnh viễn. Sự chọn lựa cũ: bạn làm việc cho một nơi nào đó hoặc chấp nhận rủi ro lớn khi dấn thân vào con đường riêng của mình. Thực tế mới lại là làm việc cho nơi nào đó có thể trở thành lựa chọn mang tính rủi ro cao hơn nhiều. Và, việc bước trên con đường riêng của bạn an toàn hơn nhiều.

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn có thể giành được tự do cho cuộc sống riêng của mình bằng cách phớt lờ mọi thứ mà bạn từng nghĩ là điều kiện tiên quyết? Thay vì mượn tiền, bạn chỉ cần bắt đầu – đúng ngay lúc này – mà không cần nhiều tiền. Thay vì thuê nhân viên, bạn tự bắt đầu dự án dựa trên sự kết hợp giữa đam mê và kỹ năng của riêng bạn. Thay vì tới học một trường kinh tế (nơi thực sự không đào tạo mọi người điều hành một doanh nghiệp nhỏ), bạn học ngay khi bắt tay vào làm và tiết kiệm được 60.000 đôla tiền học phí.

Hãy nhớ rằng, cuốn sách này không nói về việc sáng lập một công ty khởi nghiệp lớn dựa vào mạng Internet hay về việc bắt đầu một hoạt động kinh doanh truyền thống bằng cách đóng bộ bảnh bao và tới vay tiền ở ngân hàng. Thay vào đó, cuốn sách này kể về những người đã tìm thấy con đường làm sống lại những ước mơ của họ và kiếm sống tốt từ những điều họ đã quan tâm một cách sâu sắc. Điều gì sẽ xảy ra nếu thành công của họ có thể được lặp lại? Và sẽ là điều gì nếu đã có một bản kế hoạch xuất sắc để bạn làm theo và học hỏi được từ chính những người đã biến kế hoạch đó thành hiện thực?

Là một bản kế hoạch chi tiết, không phải một loạt ý tưởng mơ hồ

Tôi sẽ chia sẻ nhiều hơn câu chuyện riêng của tôi khi chúng ta cùng đồng hành, song cuốn sách này không viết về tôi, mà về những người khác – những người đã tìm thấy tự do – và cách thức giúp bạn cũng tìm thấy tự do như họ. Trong suốt chuyến du lịch độc đáo này, tôi đã đi qua 63 thành phố ở Mỹ và Canada (và sau đó là hơn 15 quốc gia khác nữa), gặp gỡ với những con người đã tạo nên sự biến chuyển từ người làm thuê cho sếp thành người làm thuê cho chính bản thân họ.

Sau đó tôi đã làm việc với một nhóm nhỏ để thực hiện một nghiên cứu toàn diện kéo dài nhiều năm, liên quan tới hơn 100 chủ đề phỏng vấn. Từ rất nhiều dữ liệu thu thập được (hơn 4.000 bản trả lời khảo sát được in ra cùng hàng trăm cuộc điện thoại, các buổi thảo luận qua Skype và những bức thư điện tử trả lời qua lại), tôi đã rút ra những bài học quan trọng nhất – chính là những bài học được trình bày trong cuốn sách này, để các bạn tham khảo và áp dụng. Bản kế hoạch chi tiết về tự do này hoàn toàn linh hoạt và có tính hành động cao. Tại nhiều điểm của bản kế hoạch này, bạn sẽ có cơ hội dừng lại và hành động theo kế hoạch của riêng bạn trước khi tiếp tục học hỏi nhiều hơn về những gì mà người khác đã làm.

Trong nghiên cứu này, một vài người là những người nổi loạn bẩm sinh, đã xác định con đường đi một mình từ khi mới trưởng thành, còn hầu hết là những người bình thường vốn an phận với việc đi làm thuê cho đến khi gặp một biến cố nào đó trong đời. Một số khác đã từng bị sa thải hoặc bỏ việc và bỗng nhiên phải tìm cách để trang trải cuộc sống hoặc hỗ trợ cho gia đình. (Hầu hết trong số họ đều nói giống nhau rằng: “Mất việc làm là điều tốt nhất đã từng xảy đến với tôi. Nếu không bị thúc ép, tôi sẽ không bao giờ tạo được sự thay đổi bất ngờ.”)

Và hãy nhớ rằng: Bản kế hoạch chi tiết không chỉ cho bạn cách làm ít việc; nó chỉ cho bạn cách làm việc tốt hơn. Mục đích không phải là nhanh chóng trở nên giàu có mà là tạo dựng điều gì đó khiến những người khác thấy đáng để trả tiền cho bạn. Cho nên bạn không chỉ đang tạo ra việc làm cho chính mình; bạn còn đang gây dựng cả một gia tài.

Bản kế hoạch chi tiết này không liên quan tới các bí mật, “đường tắt” hoặc những mánh lới quảng cáo. Cũng không có các bài tập mường tượng tư duy. Nếu bạn nghĩ mình có thể kiếm tiền đơn giản bằng việc suy nghĩ về nó, hãy đặt quyển sách xuống và dành thời gian để thực hiện điều bạn nghĩ. Thay vào đó, cuốn sách này nói về những điều thực tiễn mà bạn có thể thực hiện để chịu trách nhiệm v tương lai của bản thân. Vì vậy, bạn hãy đọc nó nếu muốn xây dựng một điều gì tươi đẹp trên con đường hướng tới tự do.

PHẦN I

NHỮNG DOANH NHÂN BẤT ĐẮC DĨ

1• Sự phục hưng

BẠN ĐÃ CÓ NHỮNG KỸ NĂNG CẦN THIẾT –
BẠN PHẢI BIẾT CÁCH ÁP DỤNG CHÚNG.

“Nhu cầu về sự thay đổi đã mở ra một con đường trong suy nghĩ của tôi.”

MAYA ANGELOU
(Tác giả Mỹ)

Sáng thứ Hai ngày 4 tháng 5 năm 2009, Michael Hanna trong bộ comple hiệu Nordstrom cùng chiếc cà vạt sặc sỡ tới văn phòng làm việc ở khu thương mại Portland, Oregon. Là một chuyên viên bán hàng kỳ cựu với 25 năm kinh nghiệm, Michael dành cả ngày để tham gia gặp gỡ, hỗ trợ khách hàng và thường xuyên phúc đáp thư điện tử.

Tới văn phòng, ông ngồi vào bàn làm việc của mình, đọc tin tức và kiểm tra mấy bức thư điện tử. Một trong những bức thư đó là của sếp ông, yêu cầu được gặp ông vào cuối ngày làm việc. Buổi sáng trôi qua yên ổn với nhiều cuộc gọi điện thoại, thư điện tử và việc lên kế hoạch cho chương trình hỗ trợ những khách hàng lớn. Michael tiếp một khách hàng bên ngoài vào bữa trưa, ghé mua một cốc cà phê pha sẵn trên đường trở về văn phòng. Ông dành nốt thời gian còn lại để gửi gấp những bức thư điện tử và tới phòng làm việc của sếp.

Bước vào phòng sếp, Michael ngồi xuống và để ý thấy sếp không hề nhìn thẳng vào mắt mình. “Cuối cùng”, Michael kể, “mọi thứ diễn ra một cách chậm chạp. Tôi đã nghe hết chuyện nọ tới chuyện kia về trải nghiệm này từ những người khác nhưng chẳng mấy quan tâm. Tôi chưa bao giờ nghĩ nó có thể xảy đến đối với mình.”

Sếp của Michael đề cập đến tình trạng suy thoái của nền kinh tế, sự khó khăn không thể tránh khỏi khi để mất đi những người thạo việc và những điều tương tự như vậy. Rồi một nhà quản lý nhân sự không biết xuất hiện từ đâu, tới bàn làm việc của Michael và đưa cho ông một chiếc thùng các tông – một chiếc thùng thực sự! – để đóng gói mọi thứ của ông lại. Michael không biết phải nói gì, nhưng ông đã cố tỏ ra bình thản với những người đồng nghiệp xung quanh. 2h30 phút, ông lái xe về tới nhà và suy nghĩ cách nói chuyện với vợ – Mary Ruth – cùng hai người con về chuyện ông đã không còn việc làm nữa.

Sau cú sốc bị buộc thôi việc, lịch trình hàng ngày của Michael thay đổi hẳn. Ông loay hoay với việc thu thập những tấm séc hưởng trợ cấp thất nghiệp và tìm việc ở vị trí quản lý. Công cuộc tìm việc thật vất vả. Michael có trình độ chuyên môn cao với nhiều năm kinh nghệm, nhưng ngoài kia có quá nhiều người khác đang giành nhau công việc hàng ngày. Ngành nghề cũng đang thay đổi và Michael khó mà có thể tìm được một công việc lương cao như vị trí mà ông đã làm trước đó.

Tới một ngày, một người bạn là chủ cửa hàng nội thất đã gợi ý rằng ông ta có một chiếc xe tải đầy đệm thanh lý và không sử dụng tới. Ông ta bảo Michael: “Cậu hoàn toàn có thể bán số đệm đó trên Craigslist* và cậu sẽ làm tốt.” Ý tưởng nghe có vẻ điên rồ, nhưng trước mắt tương lai tìm việc thật mịt mờ. Michael tính nếu không có gì khác, ít nhất ông cũng có thể bán những cái đệm đó bằng giá vốn. Ông gọi điện cho vợ mình: “Em yêu, chuyện dài lắm, nhưng liệu có vấn đề gì không nếu anh mua cả một đống đệm?”

Bước tiếp theo là tìm một vị trí để cất hàng. Săn tìm khắp thành phố, cuối cùng Michael đã tìm thấy một chỗ bán xe ô tô vừa ngưng hoạt động. Lúc này cũng là thời điểm khó khăn trong kinh doanh bất động sản, vì vậy khi Michael gọi điện cho người chủ đất để hỏi xem ông có thể đặt cửa hàng trong phòng trưng bày xe ô tô hay không, ông đã có bản hợp đồng như ý. Lượng hàng tồn kho đầu tiên nhanh chóng được rao trên Craigslist và cả truyền miệng, còn vấn đề lớn nhất chính là trả lời những câu hỏi từ các khách hàng tiềm năng về loại đệm họ nên mua. Michael bảo: “Tôi đã không có kế hoạch kinh doanh và không có chút am hiểu gì về đệm. Ấn tượng của tôi về các cửa hàng đệm là những nơi bán hàng áp lực cao và ủ rũ. Tôi không chắc về kiểu kinh doanh mình đang cố gắng gây dựng, nhưng tôi biết đó phải là nơi mà mỗi khách hàng ghé thăm đều phải được chào đón vui vẻ và phục vụ chu đáo.”

Sau vài lần đầu tiên thành công, Michael đã quyết tâm hành động và tìm hiểu sâu hơn về đệm, nói chuyện với các nhà cung cấp địa phương và đàm phán với người chủ đất để giữ lại phòng trưng bày xe ô tô. Mary Ruth đã dựng một trang web. Khái niệm về một cửa hàng đệm-không- khó-bán đã nhanh chóng lan khắp Portland và việc kinh doanh phát triển khi cửa hàng ra mắt dịch vụ vận chuyển đệm lần đầu tiên xuất hiện trong ngành này – bằng xe đạp. (Một người bạn, theo ý của Michael, đã thiết kế ra chiếc xe đạp đôi với một bệ đỡ phía sau có thể giữ được chiếc đệm cỡ lớn.) Những khách hàng nào đạp xe tới cửa hàng đều được nhận vận chuyển đệm miễn phí, một chiến thuật giá đã truyền cảm hứng cho sự trung thành và nhiều video của người hâm mộ được tải lên YouTube.

Đó không phải là những gì Michael từng mong đợi, nhưng ông đã xây dựng một hoạt động kinh doanh thực sự, có lợi nhuận đúng từ chiếc xe tải đệm đầu tiên và kiếm đủ tiền để nuôi sống gia đình. Vào dịp kỷ niệm hai năm ngày ông bất ngờ bị thôi việc, Michael đang nhìn ngắm tủ quần áo của mình, ông chợt thấy bộ comple hiệu Nordstrom mà ông đã mặc vào cái ngày làm việc cuối cùng đó. Hơn hai năm qua, ông đã không mặc nó – hoặc bất kỳ bộ quần áo công sở nào khác. Bây giờ ông bảo: “Thật là một điều kỳ diệu. Tôi đã rời khỏi vị trí một chuyên viên công sở để làm người vận chuyển đệm, và tôi chưa bao giờ thấy hạnh phúc hơn thế.”

Cũng trong khoảng thời gian Michael bắt đầu hoạt động kinh doanh đệm của mình, phía bên kia thành phố, Sarah Young – người lần đầu tiên thử sức với kinh doanh, đang khai trương một cửa hàng len sợi. Khi được hỏi tại sao cô lại quyết tâm hành động đúng thời điểm cuộc suy thoái kinh tế đang ở giai đoạn cao trào và bản thân thì không có chút kinh nghiệm điều hành doanh nghiệp nào, Sarah trả lời: “Không phải tôi không có kinh nghiệm; chỉ là tôi có kinh nghiệm khác. Trước đây tôi không phải là một doanh nhân, nhưng tôi là một người mua hàng. Tôi biết mình muốn gì và các doanh nghiệp hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu đó. Đó là lý do tôi mở cửa hàng này.” Cửa hàng len sợi của Sarah, được đề cập chi tiết ở Chương 11, đã thu được lợi nhuận trong vòng sáu tháng và đã truyền cảm hứng cho một nhóm người ủng hộ từ nhiều nơi trên thế giới.

Trong khi đó, ở khắp nơi trên thế giới, những con người khác cũng đang bỏ qua việc có một cửa hàng thực sự và bắt đầu những hoạt động kinh doanh dựa vào mạng Internet mà gần như không mất một đồng chi phí khởi nghiệp nào. Tại Anh, Susannah Conway đã bắt đầu những lớp dạy chụp hình vì bản thân cô thích chụp hình và rất ngạc nhiên khi nhận ra mình kiếm được nhiều tiền hơn cả thu nhập từ nghề chính – một nhà báo. (Câu hỏi: “Bạn đã không biết trước điều gì khi khởi nghiệp?” – Câu trả lời: “Tôi đã không biết mình đang khởi nghiệp.”)

Benny Lewis đã tốt nghiệp đại học ở Ireland với tấm bằng kỹ sư nhưng chưa bao giờ sử dụng tới nó. Thay vào đó, anh đã kiếm sống bằng cách làm việc như một “chuyên viên ngôn ngữ”, đi du lịch khắp thế giới và giúp các sinh viên nhanh chóng học nói được những ngôn ngữ khác. (Câu hỏi: “Còn điều gì chúng tôi nên biết về việc kinh doanh của cậu không?” – Câu trả lời: “Có. Đừng gọi đây là việc kinh doanh! Tôi đang tận hưởng thời gian của đời mình.”)

Và chào mừng bạn tới thế giới mới lạ của kinh doanh vi mô. Trong thế giới này, một thế giới hoạt động độc lập với hầu hết những tin tức kinh doanh khác mà bạn nghe thấy với những người viết blog Ấn Độ kiếm được 200.000 đôla một năm, các nhà xuất bản độc lập, lang thang, điều hành từ Buenos Aires và Bangkok. Sản phẩm do những hoạt động kinh doanh chỉ một-nam hoặc một-nữ tung ra mang về 100.000 đôla một ngày khiến các nhà quản lý ngân hàng hay hoảng sợ đóng tài khoản lại bởi vì họ không hiểu điều gì đang diễn ra.

Thật kỳ cục khi đa phần những hoạt động kinh doanh bất thường này phát triển mạnh nhờ việc cho đi nhiều thứ, tạo nên một lượng đông đảo người theo dõi và hâm mộ sẵn sàng mua sản phẩm cuối cùng bất cứ khi nào nó được tung ra. Megan Hunt, một người làm thủ công các phụ kiện lễ cưới và váy cưới ở Omaha, Nebraska, vận chuyển hàng tới khắp nơi trên thế giới, cho biết: “Kế hoạch tiếp thị của tôi là cho đi có chiến lược.” Còn theo Scott Meyer ở Nam Dakota thì: “Trao quyền cho những người khác là nỗ lực tiếp thị tuyệt vời nhất của chúng tôi. Chúng tôi tổ chức các khóa đào tạo, phát vật liệu miễn phí và trả lời bất cứ câu hỏi nào được ai đó gửi bằng thư điện tử cho chúng tôi mà không hề tính phí.”