Đánh Bại Phố Wall

Chương 1 Điều kỳ diệu của trường ST. AGNES

Chơi cổ phiếu nghiệp dư là một bộ môn nghệ thuật đang tàn lụi, cũng giống như việc nướng bánh đang ngày càng bị đồ ăn đóng gói sẵn thay thế. Một đội quân hùng hậu các nhà quản lý quỹ tương hỗ được trả lương hậu hĩ để quản lý danh mục đầu tư. Tôi rất lấy làm tiếc về điều này. Nó khiến tôi áy náy khi còn là một nhà quản lý quỹ, và ngay cả bây giờ khi tôi đã nghỉ hưu, được xếp vào nhóm các nhà đầu tư nghiệp dư, nghĩa là chỉ đầu tư khi có thời gian rảnh.

Tình trạng suy giảm hoạt động đầu tư nghiệp dư này càng tăng trong thời kỳ thị trường giá lên lớn những năm 1980, khiến số lượng các nhà đầu tư cá nhân sở hữu cổ phiếu giảm so với thời kỳ đầu. Một nguyên nhân là do báo chí ngành tài chính đã thổi phồng danh tiếng giới chuyên gia Phố Wall chúng tôi. Các “ngôi sao” về cổ phiếu được trọng vọng như những ngôi sao nhạc rock, khiến các nhà đầu tư nghiệp dư hình thành một cảm giác sai lầm rằng họ không bao giờ có thể cạnh tranh được với biết bao thiên tài với tấm bằng cử nhân quản trị kinh doanh trong tay, tất cả đều khoác hàng hiệu Burberry và trang bị hệ thống máy tính Quotrons.

Thay vì cạnh tranh với những thiên tài đó, rất nhiều nhà đầu tư trung bình đã quyết định gia nhập hàng ngũ này bằng cách đầu tư tiền vào quỹ tương hỗ. Nhưng thực tế cho thấy có tới 75% số quỹ tương hỗ như vậy không đạt được kết quả bằng mức trung bình của thị trường.

Tuy nhiên, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng suy giảm của hoạt động đầu tư cổ phiếu nghiệp dư chính là tình trạng thua lỗ. Bản chất của con người là sẽ tiếp tục làm một việc gì đó chừng nào còn hứng thú và gặt hái thành công với nó. Cũng như vậy, con người tiếp tục sưu tập thẻ bóng chày, đồ cổ, tiền xu, tem, v.v… và không ngừng sửa sang nhà cửa rồi bán lại chúng, đơn giản là vì tất cả những hoạt động này đều có thể mang lại lợi nhuận cũng như khiến họ thấy thích thú. Vì vậy, chỉ khi thấy mệt mỏi vì bị mất tiền, người ta mới không còn chơi cổ phiếu nữa.

Thông thường những người giàu có, thành công hơn (và cũng thường đạt điểm 10 khi học ở trường và thăng tiến khi làm việc) trong xã hội mới có tiền để đầu tư vào cổ phiếu. Thị trường cổ phiếu thường là sân chơi của những người thành công. Rất dễ bị điểm kém ở đây. Nếu bạn mua các giao dịch tương lai và quyền chọn và cố gắng tính toán thời gian vào thị trường, bạn rất dễ nhận toàn “điểm” xấu − một kết cục chắc chắn sẽ xảy ra với rất nhiều người đã đổ tiền vào các quỹ tương hỗ.

Điều này không có nghĩa là những nhà đầu tư nghiệp dư hoàn toàn chấm dứt mua cổ phiếu. Thỉnh thoảng khi đi trên đường họ nhận được lời khuyên của ai đó, hay tình cờ nghe được một cuộc nói chuyện trên xe buýt, hoặc đọc được vài thứ trong tạp chí và đưa ra quyết định trong tình trạng không chắc chắn với số vốn “nghiệp dư” của mình. Sự tách biệt giữa tiền “chuyên nghiệp” được đầu tư vào các quỹ và số tiền “nghiệp dư” đầu tư cho các loại cổ phiếu riêng biệt trong thời gian gần đây, càng khuyến khích tính thất thường của những người chơi cổ phiếu.

Khi hoạt động kinh doanh cổ phiếu với tư cách một sở thích nghiêm túc biến mất, những kỹ thuật đánh giá một công ty, thu nhập, mức tăng trưởng… sẽ bị lãng quên cùng với những phương pháp gia đình cổ điển. Do số khách hàng lẻ quan tâm đến thông tin như vậy ngày càng giảm, các công ty môi giới sẽ không còn mặn mà tham gia hoạt động này nữa. Giới chuyên gia phân tích thì quá bận rộn trao đổi với các tổ chức về vấn đề đào tạo công chúng.

Trong khi đó, hệ thống máy tính của các công ty môi giới đang khẩn trương thu thập rất nhiều thông tin bổ ích về những công ty để có thể đưa ra dưới bất kỳ hình thức nào đối với bất kỳ khách hàng nào yêu cầu. Cách đây khoảng một năm, giám đốc phòng nghiên cứu của Fidelity là Rick Spillane, đã tiến hành phỏng vấn một số nhà môi giới kinh doanh có hiệu quả nhất về cơ sở dữ liệu và những cái được gọi là sàng lọc (chứng khoán). Sàng lọc là một danh mục những công ty có chung các đặc điểm cơ bản do máy tính lập ra, ví dụ những công ty có cổ tức tăng trong vòng 20 năm liên tiếp. Đây là một thông tin rất bổ ích cho các nhà đầu tư muốn trở thành chuyên gia về loại hình công ty này.

Tại hãng môi giới Smith Barney, Albert Bernazati có lưu ý rằng công ty của ông có thể đưa ra từ 8 đến 10 trang thông tin về tài chính của hầu hết 2.800 công ty mà Smith Barney nghiên cứu. Merrill Lynch có thể thực hiện sàng lọc trên 10 biến số khác nhau, Khảo sát Đầu tư của Value Line có một “sàng lọc giá trị”, và Charles Schwab có một dịch vụ số liệu hấp dẫn gọi là “Bộ điều chỉnh”. Tuy nhiên, chưa dịch vụ nào trong số này đạt được mức cầu lớn. Tom Reilly của Merrill Lynch ước tính chưa đến 5% số khách hàng của ông tận dụng lợi thế của sàng lọc cổ phiếu. Còn Jonathan Smith của ngân hàng Lehman Brothers thì cho rằng những nhà đầu tư cá nhân trung bình không tận dụng được lợi thế của 90% những đề xuất mà Lehman có thể đưa ra.

Trong các thập kỷ trước đây, khi có nhiều người tự thực hiện việc mua cổ phiếu hơn thì nhà môi giới cổ phiếu thực chất là một cơ sở dữ liệu hữu ích. Rất nhiều nhà môi giới kiểu cũ là những người nghiên cứu một ngành cụ thể, hoặc một nhóm công ty nhất định, và có thể hướng dẫn khách hàng về những vấn đề cụ thể. Tất nhiên, người ta có thể rất hăng hái tuyên dương nhà môi giới kiểu cũ giống như các “bác sỹ khám bệnh tại nhà” trên Phố Wall. Quan điểm lạc quan này đối lập với các đợt khảo sát dư luận về mức độ được công chúng yêu thích, trong đó nhà môi giới cổ phiếu thường được xếp hạng thấp hơn một chút so với các chính trị gia và nhân viên bán xe hơi đã qua sử dụng. Ngoài ra, nhà môi giới trước đây thực hiện nghiên cứu độc lập hơn so với các nhà môi giới ngày nay − những người thường chỉ dựa vào nguồn thông tin lấy từ hãng của họ.

Các nhà môi giới thời nay có nhiều thứ để bán ngoài cổ phiếu, bao gồm các khoản niên kim, công ty hợp danh, những thủ thuật tránh đánh thuế hợp pháp, hợp đồng bảo hiểm, thương phiếu, quỹ trái phiếu và quỹ cổ phiếu. Ít nhất họ phải hiểu biết về tất cả những “sản phẩm” này đủ để thực hiện việc mua bán. Họ không có thời gian cũng như không có ý định để theo dõi các dịch vụ hay những doanh nghiệp bán lẻ hoặc lĩnh vực ô tô, và vì rất ít khách hàng đầu tư vào những loại cổ phiếu riêng lẻ, dẫn đến nhu cầu tư vấn mua cổ phiếu cũng không lớn. Dù sao đi nữa thì nhà môi giới vẫn có được khoản tiền hoa hồng lớn nhất ở các lĩnh vực khác, như quỹ tương hỗ, bao tiêu phát hành chứng khoán, và giao dịch quyền chọn.

Vì có ít nhà môi giới cung cấp dịch vụ tư vấn cá nhân cho một số ít người kinh doanh cổ phiếu, và với xu hướng khuyến khích sự đầu cơ thất thường bằng số vốn “nghiệp dư” và sự tôn sùng quá mức đối với những kỹ năng chuyên môn, không có gì đáng ngạc nhiên khi có quá nhiều người kết luận rằng chọn cổ phiếu của chính mình là điều vô vọng. Tuy nhiên, xin đừng nói điều này với học sinh trường St. Agnes.

DANH MỤC ĐẦU TƯ CỦA TRƯỜNG ST. AGNES

Mười bốn loại cổ phiếu trình bày trong Bảng 1-1 dưới đây là những cổ phiếu được lựa chọn nhiều nhất của một nhóm “nhà quản lý quỹ đầu tư” lớp bảy tại Trường St. Agnes ở Arlington, ngoại ô thành phố Boston, bang Massachusetts, vào năm 1990. Giáo viên và cũng là “Giám đốc điều hành” của nhóm này, bà Joan Morrisey, rất thích thú với việc kiểm chứng lý thuyết cho rằng bạn không cần phải có hệ thống máy tính Quotron hay bằng MBA của một trường kinh doanh danh tiếng, mới đầu tư cổ phiếu được.

Bạn sẽ không thấy những kết quả này được liệt kê trong một báo cáo của Lipper(2) hay của Forbes, nhưng đầu tư vào danh mục mẫu của trường St. Agnes đã giúp thu lãi tới 70% trong khoảng thời gian hai năm, một kết quả vượt xa so với đầu tư vào cổ phiếu S&P 500 với kết quả chỉ đạt 26% trong cùng một khoảng thời gian. Đây thật sự là một mức chênh lệch khá lớn. Đồng thời, nhóm học sinh trường St. Agnes còn đạt kết quả vượt trội với 99% của tất cả các quỹ tương hỗ chứng khoán, trong khi những người quản lý của các quỹ này được trả một số tiền khá lớn để đưa ra những lựa chọn chuyên môn.

Đừng bao giờ đầu tư vào bất kỳ ý tưởng nào mà bạn không thật sự hiểu rõ.

Quy tắc này cần được áp dụng đối với rất nhiều nhà quản lý tiền, cả chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư, những người có thói quen bỏ qua những doanh nghiệp kinh doanh sinh lời hợp lý, trong khi lại lao vào những vụ làm ăn mạo hiểm vô lý có thể dẫn đến thua lỗ. Một điều chắc chắn là quy tắc này sẽ giúp các nhà đầu tư tránh xa khỏi Dense-Pac Microsystems, một hãng sản xuất “mô-đun bộ nhớ,” có cổ phiếu bị tụt dốc đáng kinh ngạc từ 16 đô-la xuống còn 25 xu. Vậy ai có thể vẽ bức tranh về Dense-Pac Microsystems?

Để chúc mừng “quỹ” St. Agnes và cũng để học hỏi bí quyết thành công của “quỹ”, tôi đã mời lớp đến ăn trưa tại phòng ăn của ban quản trị Quỹ Fidelity. Trong bữa ăn, cô Morrisey, người đã dạy học tại trường St. Agnes suốt 25 năm, giải thích về việc hàng năm, lớp học của cô được chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm gồm 4 học sinh, từng nhóm được cấp một số vốn đầu tư ảo là 250.000 đô-la, sau đó cạnh tranh xem nhóm nào tận dụng được tốt nhất số vốn đó.

Mỗi nhóm có một biệt hiệu riêng, ví dụ như Rags to Riches (Từ nghèo trở nên giàu có), The Wizards of Wall Street (Những thầy phù thủy Phố Wall), Wall Street Women (Phụ nữ ở Phố Wall), The Money Machine(Cỗ máy tiền), Stocks R Us (Cổ phiếu là chúng tôi), và thậm chí có cả tên Lynch Mob (Những thường dân của Lynch), đồng thời lựa chọn một loại cổ phiếu theo sở thích có tên trong cuốn sổ lưu niệm. Đó là cách tạo lập danh mục đầu tư mẫu của các em học sinh.

Các học sinh học cách đọc tờ báo tài chính Investor’s Business Daily (Nhật báo kinh doanh của nhà đầu tư). Các em có cả một danh sách những công ty có sức hấp dẫn tiềm ẩn và sau đó nghiên cứu từng công ty một, xem xét, kiểm tra thu nhập và những điểm mạnh của mỗi công ty. Sau đó, các em nghiên cứu và thẩm định số liệu rồi quyết định xem lựa chọn cổ phiếu nào. Quy trình này cũng tương tự như quy trình mà nhiều nhà quản lý quỹ ở Phố Wall thực hiện.

“Tôi cố gắng nhấn mạnh ý tưởng rằng mỗi danh mục đầu tư nên có ít nhất 10 công ty, trong đó phải có một hoặc hai công ty đưa ra mức cổ tức tương đối hấp dẫn,” cô Morrisey giải thích. “Nhưng trước khi các học sinh của tôi có thể chọn được cổ phiếu bất kỳ trong danh mục này, các em phải giải thích được chính xác là công ty đó hoạt động trong lĩnh vực nào. Nếu các em không thể nói với cả lớp về sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty đó thì các em sẽ không được phép mua. Chỉ mua những cổ phiếu mà bạn biết rõ là một trong những đề tài của chúng tôi.” Chỉ mua những cổ phiếu mà bạn biết rõ là một chiến lược rất phức tạp mà nhiều nhà chuyên môn không chú ý áp dụng vào thực tế.

Một trong những công ty mà học sinh trường St. Agnes biết rõ là Pentech International, một công ty sản xuất bút màu và bút đánh dấu. Cô giáo Morrisey giới thiệu với lớp một sản phẩm được ưa chuộng của Pentech − chiếc bút có một đầu là bút đánh dấu và một đầu là bút nhớ dòng. Loại bút này được sử dụng rất rộng rãi, thậm chí một số em còn dùng nó để đánh dấu những lựa chọn cổ phiếu của mình. Trước đó không lâu các em đã nghiên cứu về bản thân công ty Pentech.

Tại thời điểm đó, cổ phiếu của Pentech đang bán ở mức 5 đô-la, và nhóm học sinh phát hiện ra công ty này không hề có khoản nợ dài hạn nào. Các em cũng bị hấp dẫn bởi sự thật là Pentech đã chế tạo một loại sản phẩm chất lượng, rất phổ biến, gần như tất cả các lớp học ở Mỹ đều sử dụng loại bút này. Các em còn nhận thấy có một khía cạnh tích cực nữa, đó là Pentech không nổi tiếng bằng Gillette, hãng sản xuất các loại bút thương hiệu Paper Mate và sản phẩm dao cạo râu nhãn hiệu Good News mà các em nhìn thấy trong phòng tắm của cha mình.

Các “nhà quản lý quỹ” của St. Agnes đã gửi cho tôi một chiếc bút Pentech và đề nghị tôi xem xét công ty xuất sắc này, nhưng đáng tiếc là tôi đã từ chối. Sau khi tôi nhận được lời đề xuất đó và thờ ơ với nó, cổ phiếu của Pentech gần như tăng lên gấp đôi, từ 51/8 lên 91/2.

Cách nhìn non trẻ đối với việc chơi cổ phiếu này đã khiến các “nhà quản lý quỹ” St. Agnes năm 1990 tiếp cận với Hãng Walt Disney, hai hãng sản xuất giầy đế mềm (Nike và L.A. Gear), công ty Gap (hầu hết các thành viên trong nhóm đều mua quần áo của hãng này), PepsiCo (là hãng có bốn sản phẩm với các thương hiệu khác nhau là Pepsi-Cola, bánh Pitsa Hut, Gà quay Kentucky và bim bim Frito-Lay), và Topps (một doanh nghiệp sản xuất thẻ bóng chày). Cô Morrisey cho biết: “Lúc đó chúng tôi rất quan tâm đến việc kinh doanh thẻ bóng chày trong phạm vi khối lớp bảy. Vì vậy, việc mua cổ phiếu của Topps là điều chắc chắn. Thêm nữa, Topps sản xuất những thứ mà các em học sinh hoàn toàn có khả năng mua được. Bằng việc mua cổ phiếu của Topps, các em cảm thấy như đang được đóng góp vào doanh thu của một trong số các công ty của mình.”

Tiếp đó, các em tiếp tục với các cổ phiếu khác: Wal-Mart, vì các em được xem một chương trình trong loạt chương trình truyền hình “Phong sách sống của những người Giàu và Nổi tiếng” (Lifestyles of the Rich and Famous) nói về nhà sáng lập Wal-Mart, Sam Walton, trong đó thảo luận vấn đề việc đầu tư làm lợi cho nền kinh tế như thế nào; NYNEX và Mobil, vì hai hãng đều có mức cổ tức hấp dẫn; Food Lion, Inc., vì đây là một công ty được vận hành tốt với mức doanh thu trên vốn cổ phần cao và còn vì lý do hãng này cũng xuất hiện trong chương trình giới thiệu Sam Walton mà các em đã xem. Cô Morrisey giải thích:

“Chương trình kể về 88 công dân của Salisbury, bắc Carolina, mỗi người mua mười cổ phần của Food Lion với mức giá 100 đô-la/1 cổ phần khi công ty này cổ phần hóa năm 1957. Một nghìn đô-la đầu tư khi ấy giờ đây đã tăng lên 14 triệu đô-la. Bạn có tin nổi điều đó không? Tất cả 88 con người này đều trở thành triệu phú. Câu chuyện này thật sự hấp dẫn và vô cùng ấn tượng đối với các em học sinh”.

Thất bại duy nhất trong danh mục của các em trường St. Agnes là cổ phiếu IBM, loại cổ phiếu ưa thích của nhiều nhà quản lý tiền trong suốt 20 năm (các nhà đầu tư thì liên tục mua và cũng không ngừng ước rằng họ đã không mua). Điều này không khó lý giải: IBM là một cổ phiếu đã được kiểm chứng mà tất cả mọi người đều biết đến và một nhà quản lý quỹ sẽ không thể gặp rắc rối nếu mất tiền khi đầu tư vào nó. Vì thế, các học sinh của St. Agnes có thể được tha thứ khi dại dột cố gắng làm theo những người đi trước mình ở Phố Wall.

Hẳn giới chuyên môn sẽ bình luận về kết quả của nhóm học sinh trường St. Agnes rằng: (1) “Tiền đầu tư của các em chỉ là tiền ảo.” Đúng, nhưng như vậy thì sao? Dẫu sao, các chuyên gia nên thở phào vì các học sinh của St. Agnes không đầu tư bằng tiền thật − dựa vào kết quả làm việc của các em, hàng tỷ đô-la có thể được lấy từ các quỹ tương hỗ thường xuyên và chuyển cho nhóm các “nhà quản lý quỹ” lớp bảy này. (2) “Bất kỳ ai cũng có thể lựa chọn những cổ phiếu đó.” Nếu thế thì tại sao thực tế lại không như vậy? (3) “Nhóm học sinh đã may mắn với lô cổ phiếu ưa thích của các em.” Cũng có thể là như vậy, nhưng một số danh mục đầu tư nhỏ mà các nhóm bốn thành viên trong lớp của cô Morrisey đã đem lại hiệu quả bằng hoặc thậm chí tốt hơn là danh mục mẫu mà cả lớp đó chọn. Năm 1990, nhóm bốn thành viên thắng cuộc (Andrew Castiglioni, Greg Bialach, Paul Knisell và Matt Keating) đã lựa chọn các cổ phiếu dưới đây với lý do được chú thích bên cạnh:

100 cổ phần của Disney (“Mọi đứa trẻ đều có thể hiểu
điều này.”)

100 cổ phần của Kellogg (“Các em thích sản phẩm
của hãng.”)

300 cổ phần của Topps (“Có đứa trẻ nào lại không trao đổi các thẻ bóng chày chứ?”)

200 cổ phần McDonald’s (“Mọi người đều phải ăn.”)

100 cổ phần của Wal-Mart (“Sự tăng trưởng đột biến.”)

100 cổ phần Savannah Foods (“Các em chọn nó nhờ đọc Investor’s Daily.”)

5.000 cổ phần của Jiffy Lube (“Giá rẻ tại thời điểm mua cổ phiếu.”)

600 cổ phần của Hasbro (“Chẳng phải đó là một công ty đồ chơi hay sao?”)

1.000 cổ phần của Tyco Toys (Lý do như trên.)

100 cổ phần của IBM (“Trưởng thành sớm.”)

600 cổ phần của National Pizza (“Không ai có thể từ chối một chiếc bánh pizza.”)

1.000 cổ phần của Ngân hàng New England (“Còn mức giá nào có thể thấp hơn?”)

Chính tôi cũng đã sở hữu và thua lỗ với loại cổ phiếu cuối cùng trong danh sách này, vì vậy tôi có thể hiểu rõ quyết định sai lầm này của các em. Hơn nữa nó cũng được bù đắp bởi hai loại cổ phiếu tốt nhất của nhóm, đó là National Pizza và Tyco Toys. Nhóm bốn thành viên chơi cổ phiếu này đã làm nên điều kỳ diệu đối với bất cứ danh mục đầu tư nào. Andrew Castiglioni khám phá ra National Pizza nhờ tìm hiểu danh sách của NASDAQ, sau đó cậu tiếp tục kết quả khám phá của mình bằng cách nghiên cứu công ty đó − bước quyết định thứ hai mà rất nhiều nhà đầu tư có kinh nghiệm vẫn bỏ qua.

Năm 1991, nhóm bốn thành viên thắng cuộc (Kevin Spinale, Brian Hough, David Cardillo và Terence Kiernan) phân bổ số vốn ảo của mình cho các hãng Philip Morris, Coca-Cola, Texaco, Raytheon, Nike, Merck, Blockbuster Entertainment và Playboy. Hai công ty Merck và Texaco đã giành được sự quan tâm của nhóm nhờ lợi thế về cổ tức. Playboy thì được quan tâm vì những lý do không hề liên quan đến các thành tố cơ bản của tạp chí, mặc dù các em cũng có chú ý thấy tạp chí này được phát hành rất rộng rãi và Playboy sở hữu một kênh truyền hình cáp riêng.

Cả lớp được giới thiệu làm quen với Tập đoàn sản xuất vũ khí Raytheon trong thời kỳ Chiến tranh Vùng Vịnh, khi học sinh của cô Morrisey gửi thư tới quân đội Mỹ đóng ở A-rập Xê-út. Ngay khi những “nhà quản lý” danh mục đầu tư biết chính Raytheon là tập đoàn chế tạo ra tên lửa Patriot, các em đã rất hào hứng nghiên cứu về cổ phiếu của công ty này.

DÀN HỢP XƯỚNG TRƯỜNG ST. AGNES

Sau chuyến viếng thăm Fidelity, các “chuyên gia nghiên cứu” cổ phiếu của St. Agnes đã mời tôi tới thăm trường các em và tham quan phòng nghiên cứu danh mục đầu tư và cũng chính là một lớp học của trường. Trong chuyến tham quan đó, tôi đã được các em học sinh tặng một cuốn băng cát-xét do các em thu.

Trong cuốn băng đặc biệt này, có một số ý tưởng và kế hoạch lựa chọn cổ phiếu do chính các em học sinh lập ra, cùng với một số ý tưởng tôi đã gợi ý và các em quyết định nhắc lại cho tôi, để đảm bảo chắc chắn rằng tôi sẽ không quên chúng. Dưới đây là một số nhận xét của các em:

Chào chú, cháu là Lori. Cháu nhớ chú có nói với chúng cháu là trong 70 năm qua, thị trường đã suy giảm tới 40 lần, vì vậy, nhà đầu tư phải sẵn sàng bám trụ thị trường lâu dài… Nếu có tiền đầu tư vào thị trường, chắc chắn cháu sẽ làm như chú nói.

Chào chú, cháu là Felicity. Cháu nhớ chú đã kể cho chúng cháu câu chuyện về Tòa nhà chọc trời Sears và khi những khu thương mại đầu tiên được xây dựng, Sears chiếm tới 95% trong số các cửa hàng đó ra sao. Bây giờ, khi đầu tư cổ phiếu, cháu biết rằng mình cần đầu tư vào một công ty có triển vọng phát triển.

Chào chú, cháu là Kim. Cháu nhớ chú đã nói trong khi chuỗi cửa hàng K-mart phát triển trên khắp các thành phố lớn, Wal-Mart thậm chí còn gặt hái kết quả tốt hơn nhờ phát triển thị trường ở cả các thị trấn nhỏ, là nơi không có đối thủ cạnh tranh, và mới ngày hôm qua thôi, chỉ số giá của cổ phiếu Wal-Mart đã là 60 đô-la và họ tuyên bố chia tách cổ phần một thành hai.

Cháu là Willy. Cháu chỉ muốn nói là tất cả chúng cháu đều thấy rất vui khi ăn bánh pizza trong bữa trưa hôm đó.

Chào chú, cháu là Steve. Cháu chỉ muốn nói với chú là cháu đã thuyết phục nhóm của cháu mua rất nhiều cổ phiếu của Nike. Chúng cháu mua cổ phiếu này ở mức giá 56 đô-la; và mức giá hiện tại của cổ phiếu này là 76 đô-la. Cháu có rất nhiều giày của hãng này và đi chúng rất thoải mái.

Chào chú, chúng cháu là Kim, Maureen và Jackie. Chúng cháu nhớ chú nói với chúng cháu là Coke là một công ty tốt, cách đây năm năm, công ty này cho ra đời loại đồ uống cho người ăn kiêng, và người lớn chuyển từ thói quen uống cà phê và trà sang uống loại Coke này. Gần đây, Coke chia tách cổ phiếu của mình với mức giá 84 đô-la và hiện đang vận hành rất tốt.

Ở đoạn cuối của cuốn băng, cả lớp “quản lý danh mục đầu tư” này cùng đồng thanh nhắc lại những châm ngôn dưới đây. Đó là một đoạn hợp xướng đáng nhớ đối với tất cả chúng ta, giúp chúng ta tránh mắc sai lầm trong tương lai:

Một công ty kinh doanh tốt là công ty thường xuyên tăng cổ tức hàng năm.

Bạn có thể thua lỗ chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, nhưng lại mất rất nhiều thời gian mới kiếm được tiền.

Thị trường cổ phiếu thực chất không phải là một trò chơi may rủi, nếu bạn lựa chọn những công ty tốt mà bạn nghĩ nó sẽ hoạt động tốt, chứ không đơn thuần vì giá cổ phiếu của nó.

Bạn có thể kiếm được nhiều tiền từ thị trường cổ phiếu, nhưng sau đó bạn lại có thể để mất nó như chúng tôi đã chứng minh ở phần trước.

Bạn phải nghiên cứu kỹ về công ty trước khi đầu tư vào nó.

Khi đầu tư vào thị trường cổ phiếu, bạn nên liên tục đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.

Bạn nên đầu tư vào nhiều loại cổ phiếu, bởi vì cứ năm cổ phiếu mà bạn lựa chọn, sẽ có một cổ phiếu đem lại thành công lớn, một cổ phiếu hoàn toàn không hiệu quả, và ba cổ phiếu còn lại khá ổn.

Đừng bao giờ chỉ ưa thích một loại cổ phiếu; hãy luôn luôn sẵn sàng tiếp thu cái mới.

Bạn không nên chỉ quan tâm đến cổ phiếu − hãy dành thời gian cho cả gia đình nữa.

Mua cổ phiếu của những công ty dịch vụ là một lựa chọn sáng suốt, bởi vì bạn sẽ có được mức cổ tức cao hơn, nhưng bạn chỉ kiếm được nhiều tiền với những cổ phiếu tăng trưởng.

Một cổ phiếu suy giảm không có nghĩa là nó không thể xuống đến mức thấp hơn.

Xét về dài hạn, bạn nên mua cổ phiếu của những công ty nhỏ.

Bạn không nên mua một cổ phiếu chỉ vì giá cổ phiếu đó rẻ, mà hãy lựa chọn cổ phiếu mà bạn biết rõ.

Cô Morrissey tiếp tục nỗ lực xúc tiến hoạt động lựa chọn cổ phiếu nghiệp dư, không chỉ với học sinh mà còn với các đồng nghiệp giáo viên, những người được cô khuyến khích đã thành lập một câu lạc bộ đầu tư riêng có tên là The Wall Street Wonder. Câu lạc bộ có 22 thành viên, trong đó có cả tôi (một thành viên danh dự). Thành tích của câu lạc bộ rất khá, nhưng vẫn không bằng nhóm học sinh lớp bảy của cô Morrissey.

10.000 CÂU LẠC BỘ ĐẦU TƯ KHÔNG THỂ SAI

Bằng chứng cho thấy cả người lớn cũng như trẻ em đều có thể chiến thắng các chỉ số bình quân trên thị trường bằng một phương pháp lựa chọn cổ phiếu nghiêm ngặt, do Hiệp hội các Nhà đầu tư Quốc gia (NAIC), trụ sở đặt tại Royal Oak, bang Michigan, đưa ra. Tổ chức này đại diện cho 10.000 câu lạc bộ đầu tư cổ phiếu, và xuất bản sách hướng dẫn và nguyệt san để hỗ trợ cho các câu lạc bộ này.

Trong thập niên 1980, phần lớn các câu lạc bộ trong tổ chức NAIC đạt thành tích tốt hơn so với chỉ số S&P 500, và 3/4 số quỹ tương hỗ vốn cổ phần. Tổ chức NAIC cũng cho biết năm 1991, có tới 61,9% số các câu lạc bộ đạt thành tích tương đương hoặc tốt hơn so với S&P 500. Năm 1992, tỷ lệ này tăng lên 69%. Chìa khóa thành công của các câu lạc bộ đầu tư này là đầu tư theo một lịch trình đều đặn, và nhờ phương pháp này đã loại bỏ tác động của việc phỏng đoán đến sự tăng giảm của thị trường, và ngăn chặn tình trạng mua bán tuỳ hứng gây tổn hại nghiêm trọng đến vốn dự trữ của các câu lạc bộ đầu tư. Những người hàng tháng đầu tư cùng một khoản tiền, theo phương thức tự động, thông qua tài khoản lương hưu hoặc các kế hoạch tiết kiệm hưu trí khác của mình, cũng sẽ thu lợi từ chính khả năng tự kiểm soát của họ giống như các câu lạc bộ đầu tư.

Những tính toán dưới đây, do phòng công nghệ của quỹ Fidelity thực hiện theo yêu cầu của tôi, đã củng cố luận cứ về đầu tư theo lịch trình đều đặn. Nếu bạn đầu tư 1.000 đô-la vào chỉ số S&P 500 vào ngày 31/1/1940, và giữ khoản đầu tư đó trong 52 năm thì ngày nay bạn sẽ có 333.793,30 đô-la trong tài khoản. Đây chỉ là một bài tập mang tính giả định, bởi vì vào thời điểm năm 1940 thực chất không có chỉ số quỹ nào cả, nhưng nó cũng giúp bạn phần nào thấy được giá trị của việc trung thành với nhiều loại cổ phiếu.

Nếu bạn bổ sung 1.000 đô-la vào quỹ ban đầu của mình vào các ngày 31/1 hàng năm trong suốt 52 năm đầu tư đó, thì khoản đầu tư 52.000 đô-la của bạn giờ đây sẽ tăng thành 3.554.227 đô-la. Cuối cùng, nếu bạn có đủ can đảm đầu tư thêm 1.000 đô-la mỗi khi thị trường giảm 10% trở xuống (thực tế này xảy ra tới 31 lần trong vòng 52 năm qua), thì khoản đầu tư 83.000 đô-la giờ đây sẽ là 6.295.000 nghìn đô-la. Như vậy, nếu bạn đầu tư theo một lộ trình cố định và luôn luôn tuân theo lộ trình đó trong mọi trường hợp, bạn sẽ thu được kết quả đáng kể, và bạn thậm chí còn thu được lợi nhuận cao hơn nếu mua nhiều cổ phần hơn khi hầu hết các nhà đầu tư vì lo sợ mà bán ra.

Tất cả 10.000 câu lạc bộ trong tổ chức NAIC đã giữ vững kế hoạch của mình trong và cả sau thời kỳ Đại khủng hoảng tháng 10/1987, khi mà gần như cả thế giới và hệ thống ngân hàng đều bị tiên đoán là đã đến hồi kết thúc. Họ bỏ qua những lời dự đoán đáng sợ đó và tiếp tục mua cổ phiếu.

Một cá nhân bình thường có thể vì sợ sệt mà không mua cổ phiếu để rồi sau đó lại nuối tiếc, nhưng trong các câu lạc bộ này, không công việc nào có thể hoàn thành mà không được sự nhất trí của đa số các thành viên. Quy tắc của uỷ ban không phải lúc nào cũng là ý kiến tốt, nhưng trong trường hợp này, nó giúp bảo đảm rằng không một đề xuất bán ra mọi thứ thiếu sáng suốt nào lại được nhóm tiến hành. Việc ra quyết định tập thể chính là một trong những nguyên nhân quan trọng giúp các thành viên có xu hướng sử dụng tiền của mình tốt hơn so với tiền họ đầu tư trong tài khoản cá nhân của mình.

Các câu lạc bộ họp nhau mỗi tháng một lần để đưa ra các ý kiến và quyết định về cổ phiếu sẽ mua tiếp theo. Mỗi thành viên chịu trách nhiệm nghiên cứu một hoặc hai công ty và theo dõi các bước phát triển mới nhất của chúng. Điều đó giúp loại bỏ tính thất thường trong việc mua cổ phiếu. Khi biết rõ ý kiến của mình sẽ ảnh hưởng đến túi tiền của các thành viên khác, bạn sẽ chuẩn bị các thông tin kỹ càng hơn.

Phần lớn các nhóm của NAIC đều mua cổ phiếu của những công ty tăng trưởng được quản lý tốt, có lịch sử phát triển phồn thịnh, và các công ty có thu nhập đang tăng. Các công ty này là mảnh đất sản sinh những chiếc túi nhiều gang, không ít lần mang lại những khoản lãi gấp 10, 20, thậm chí là 30 lần trong mười năm so với khoản đầu tư ban đầu.

Trong suốt 40 năm hoạt động, NAIC đã học được rất nhiều bài học như tôi đã học được tại Magellan, bắt đầu với một thực tế là nếu đầu tư vào năm công ty tăng trưởng khác nhau, bạn sẽ thấy trong số đó có ba công ty sẽ mang lại hiệu quả như mong đợi, một công ty sẽ làm bạn thất vọng, và công ty còn lại sẽ mang lại hiệu quả hơn cả mức bạn từng tưởng tượng và sẽ khiến bạn kinh ngạc với khoản lãi phi thường. Vì không có cách nào dự đoán được công ty nào có thể mang lại lợi nhuận vượt mong đợi còn công ty nào sẽ gây thất vọng, nên NAIC khuyên danh mục đầu tư nên có ít nhất năm công ty. NAIC gọi đây là Quy tắc con số 5 (Rule of Five).

Cuốn Sổ tay nhà đầu tư của NAIC đã bổ sung thêm một số châm ngôn quan trọng cho tiết mục hợp xướng của các học sinh trường St. Agnes:

Không giữ nhiều cổ phiếu hơn mức bạn có thể nắm vững thông tin.

Đầu tư đều đặn.

Khi đầu tư, bạn cần xem xét xem: thứ nhất là doanh thu và thu nhập trên mỗi cổ phần có đang tăng lên với một tỷ lệ hợp lý, và thứ hai là bạn có thể mua cổ phần ở mức giá phù hợp không.

Sẽ rất hiệu quả khi xem xét khả năng tài chính và cơ cấu nợ để đánh giá liệu có một vài năm không thuận lợi nào làm cản trở tiến trình phát triển dài hạn của công ty đó không.

Mua hoặc không mua cổ phiếu trên cơ sở nhận định liệu sự tăng trưởng của công ty có phù hợp với các mục đích của bạn và giá có hợp lý không.

Hiểu rõ nguyên nhân giúp tăng doanh thu trong quá khứ sẽ giúp bạn đưa ra nhận định chính xác về khả năng tỷ lệ tăng trưởng doanh thu đó tiếp tục xảy ra trong tương lai.

Để hỗ trợ các nhà đầu tư tìm hiểu sâu hơn về các vấn đề trên, NAIC cung cấp sổ tay đầu tư của tổ chức và một khóa nghiên cứu tại nhà hướng dẫn cách tính mức tăng trưởng thu nhập và doanh thu, cách dựa trên tiêu chí thu nhập để xác định xem giá cổ phiếu rẻ hay đắt hay hợp lý; và cách đọc bảng cân đối kế toán để biết liệu một công ty có đủ tài lực vượt qua những giai đoạn khó khăn hay không. Với những người yêu thích các con số và muốn thực hiện nhiều nghiên cứu đầu tư công phu hơn so với từ trước đến nay, thì đây chính là một điểm khởi đầu tuyệt vời.

NAIC còn xuất bản một nguyệt san, Better Investing (Đầu tư hiệu quả hơn), trong đó khuyến nghị các cổ phiếu của các công ty tăng trưởng đầy triển vọng và cung cấp các thông tin cập nhật đều đặn về tình hình các công ty này.